Παναγία των Παρισίων. Στιγμές θρήνου και περισυλλογής
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Δημοσίευση 18/4/2019
«Ο Δυτικός Χριστιανισμός υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η κύρια συνιστώσα της ευρωπαϊκής σκέψης, ακόμη και της ορθολογιστικής, που διαμορφώθηκε για να τον αντιπαλέψει, χωρίς όμως να έχει άλλη αφετηρία από τον ίδιο. Σ’ όλη την ιστορία της Δύσης, ο Χριστιανισμός βρίσκεται στην καρδιά αυτού του πολιτισμού, τον οποίο ζωογονεί ακόμη και όταν αφήνεται να παρασυρθεί ή να αλλοιωθεί από αυτόν, και τον οποίο αγκαλιάζει ακόμη κι όταν εκείνος πασχίζει να του ξεφύγει. Γιατί όταν στρέφεις τη σκέψη ενάντια σε κάποιον, εξακολουθείς να βρίσκεσαι στη δική του τροχιά. Ο Ευρωπαίος, ακόμη και άθεος, δεν παύει να είναι δέσμιος μιας ηθικής, δέσμιος διαφόρων ψυχικών επιταγών που ορίζουν τη συμπεριφορά του, και είναι βαθιά ριζωμένες στη χριστιανική παράδοση».
F. BRAUDEL. (2009). Γραμματική των Πολιτισμών,
μτφρ. Α. Αλεξάκη. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σσ .457-458.
Αν και δεν έχει κατακάτσει η στάχτη από την πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων, κάποιοι κονδυλοφόροι στο Διαδίκτυο, δεν χάνουν την ευκαιρία να αποδίδουν ευθύνες στον Δυτικό Μεσαίωνα και στον πολιτισμό που αυτός κόμισε στην Ευρώπη, σε αντιδιαστολή με τον πολιτισμό της Ορθόδοξης Ανατολής. Το χειρότερο στην περίπτωση αυτή, με αφορμή την πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων, είναι το γεγονός ό,τι με κίβδηλο τρόπο προσπαθούν να καταγράψουν την κρίση που σήμερα περνά ο Δυτικός πολιτισμός, πιστώνοντάς την μόνο στον Ρωμαιοκαθολικισμό και τον Προτεσταντισμό.
Ουδείς δεν αμφισβητεί ότι ο Δυτικός Χριστιανισμός θεμελιώθηκε σε μια βίαιη αντίθεση με τον Ανατολικό. Και ουδείς, βέβαια, δεν διαφωνεί ότι ο Δυτικός τρόπος ζωής συνεπάγεται ένα μοντέλο βίου, το οποίο αποκλειστικά στηρίζεται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο πνευματικότητας, βασισμένο στην ορθολογική προσέγγιση του κόσμου.
Ετούτη τη δύσκολη ώρα, με τις τραγικές εικόνες της καιόμενης Παναγίας των Παρισίων να κόβουν την ανάσα, δεν είναι καθόλου όμορφο και καλό να ομιλεί κανείς για το τέλος του Δυτικού Χριστιανισμού και, το κυριότερο, σε κορυφαία πνευματικά κινήματα που καθόρισαν τον πολιτισμό της Δύσης, όπως είναι ο Διαφωτισμός, να προσάπτει την κρίση που αυτός περνά σήμερα. Κι αυτό γιατί αυτή δεν είναι καινούργια. Είναι η φυσική του κατάσταση, ο τρόπος ύπαρξης και διατήρησής του, καθώς επισημαίνει ο διάσημος φιλόσοφος και συγγραφέας Ροζέ – Πολ Ντρουά. Και επάνω σ’ αυτήν την κατάσταση εφαρμόζει τη δύναμη της αναθεώρησης, επάνω στη δική του ταυτότητα.
Ετούτη λοιπόν την ώρα του θρήνου, γιατί ένα κορυφαίο χριστιανικό αρχιτεκτόνημα υπέστη ότι υπέστη, καλόν είναι αφήσουμε στην άκρη τις οποιεσδήποτε «κριτικές» και «αναλύσεις» για τις ευθύνες του Δυτικού έναντι του Ανατολικού Χριστιανισμού και τανάπαλιν, και να αναλογιστούμε γιατί το ρεύμα της αποχριστιανοποίησης ολάκερης πια της Ευρώπης, συνεχώς αυξάνεται, μουδιάζοντας τη χριστιανική ψυχή μας. Ένα τέτοιο θλιβερό γεγονός, νομίζω, πως είναι μια χρυσή ευκαιρία με ενδιαφέρον να δούμε γιατί ο «θάνατος του Θεού» στην Ευρώπη, ταυτόχρονα σημαίνει και θάνατο του πολιτισμού της. Ένας αυστηρός έλεγχος της προσωπικής μας ευθύνης, είναι σίγουρο ότι θα μας αποκαλύψει έναν ωκεανό από απροσεξίες, γιατί αυτή η Ευρώπη έχει πάψει να στηρίζεται σε χριστιανικές αξίες.
Σ’ ένα ενδιαφέρον άρθρου του ο Νταβίντ Ε. Μπγιόρκ, Δρ. Πρακτικής Θεολογίας στο Προτεσταντικό Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, με τίτλο: «Το μέλλον του Χριστιανισμού στη Δυτική Ευρώπη» - δημοσιευμένο στο περ. Σύναξη, τχ. 103 (Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2007) – καταγράφοντας αντιπροσωπευτικούς τρόπους, με τους οποίους οι Ευρωπαίοι βιώνουν τη χριστιανική πίστη, στέκεται ιδιαίτερα στην ανάγκη των ευρωπαϊκών Εκκλησιών να γίνουν περισσότερων κοινότητες των μεταστραφέντων στην αθεΐα και τον αγνωστικισμό ευρωπαίων πολιτών, αντί να παραμένουν συνάξεις πιστών και προσκυνητών. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τις ευρωπαϊκές Εκκλησίες αλλά και για τις δικές μας, του Ορθόδοξου Ανατολικού Χριστιανισμού. Είθε το χέρι του Θεού να βοηθήσει να ξαναδούμε την Παναγία των Παρισίων στο αρχικό της κάλλος και μεγαλείο.