× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

1944 – 2024: 80 χρόνια από το Go Back της Λέσβου

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ

Από το NEWSROOM Δημοσίευση 29/12/2024

1944 – 2024: 80 χρόνια από το Go Back της Λέσβου

Στις 10 Σεπτέμβρη 1944 αποχώρησαν οι Γερμανοί από τη Λέσβο. Την ίδια μέρα αναλαμβάνει τη διοίκηση του νησιού το ΕΑΜ· με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Μηθύμνης Διονύσιο και γραμματέα τον Απόστολο Αποστόλου. Νομάρχης ορίζεται ο γιατρός και λογοτέχνης Κώστας Φριλίγγος, Δήμαρχος ο Ανδρέας Αναγνωστόπουλος ιδιωτικός υπάλληλος και διοικητής της Εθνικής Πολιτοφυλακής ο Μαρίνος Πορτοκάλης, έφεδρος αξιωματικός, γραμματέας της Εθνικής Αλληλεγγύης ήταν η φιλόλογος Καίτη Ελευθεριάδη.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στις 12 του μήνα εισέρχονται στην πόλη της Μυτιλήνης τα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ Λέσβου. Αμέσως λειτουργούν, σε όλο το νησί, οι θεσμοί της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης, της Εθνικής πολιτοφυλακής, της Λαϊκής δικαιοσύνης. Η Επιμελητεία του αντάρτη, με προϊστάμενο τον δάσκαλο και λογοτέχνη Κώστα Παπαχαραλάμπους, φροντίζει για την τροφοδοσία του νησιού με τρόφιμα, ανταλλάσσοντας λάδι με σιτάρι, όσπρια και άλλα τρόφιμα που φέρνει από τη στεριανή Ελλάδα και την περιοχή της Σμύρνης. Λειτουργεί το Νοσοκομείο με δωρεάν παροχή ιατρικής φροντίδας. Η ΕΠΟΝ μέσω του Φιλοτεχνικού Ομίλου αναπτύσσει πολιτιστικές δραστηριότητες στη Μυτιλήνη και στα χωριά, δίνονται θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, διαλέξεις. Για τρεις μήνες η Λέσβος γνώρισε έναν διαφορετικό κόσμο που προσπάθησε να δημιουργήσει το ΕΑΜ.       

 

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τον Δεκέμβρη του 1944 η Μυτιλήνη έζησε τον δικό της Δεκέμβρη. Ευτυχώς ήταν αναίμακτος και νικηφόρος για τον λαό του νησιού. Το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων έξω από το λιμάνι άραξαν έξι καράβια, μεταξύ των οποίων τρία αγγλικά πολεμικά. Ο Άγγλος διοικητής των Συμμαχικών Στρατευμάτων Αιγαίου, ταξίαρχος Turnbull, θέλησε και ζήτησε να αποβιβαστούν Αυτοκρατορικά Βρετανικά στρατεύματα για να στρατωνιστούν στη Λέσβο, ουσιαστικά για να καταλύσουν τις εαμικές αρχές. Μόλις έγινε αντιληπτή η κίνηση των Άγγλων ο ΕΛΑΣ έθεσε σε επιφυλακή τους άνδρες του ώστε να αποκρούσει την απόβαση. Ταυτοχρόνως το ΕΑΜ αποφάσισε να μην δεχτεί τα αγγλικά στρατεύματα. Για αυτό το σκοπό «Ο λαός – που η οργάνωση εκφράζει τη γνώμη του – είναι αποφασισμένος να μεταχειριστεί όλα τα μέσα που θά ‘χει στη διάθεσή του για να τα εμποδίσει». Ταυτοχρόνως οι πρώτοι κάτοικοι που έμαθαν τα γεγονότα βγήκαν στους δρόμους της Μυτιλήνης και στις γειτονιές με χωνιά καλώντας τον κόσμο σε συγκέντρωση και επιφυλακή, για να αποτρέψουν την απόβαση των αγγλικών στρατευμάτων. Το ίδιο έγινε και στα χωριά. Ξημερώνοντας Χριστούγεννα οι καμπάνες χτυπάνε για την εκκλησία, αλλά και για να κατεβούν στο λιμάνι, ώστε να αντιμετωπίσουν τυχόν απόβαση των Άγγλων.  

Τη μέρα των Χριστουγέννων συναντήθηκαν ο Turnbull με επιτροπή του ΕΑΜ στο βοηθητικό πλοίο M.L. Η επιτροπή εξήγησε ότι «ο λαός δεν τους θέλει» κι αν ο ταξίαρχος χτυπήσει «θα ‘χει όλες τις ευθύνες» γιατί θα πάει «κόντρα στη λαϊκή θέληση». Του διαμήνυσαν  επίσης ότι όταν τερματιστούν τα γεγονότα της Αθήνας, «άμα έχουμε Εθνική Κυβέρνηση, τότε θα σας δεχτούμε και με χαρά».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ακολούθησε επίσημη ανταλλαγή εγγράφων όπου ο ταξίαρχος γράφει στη Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ: «Δεν δύναμαι παρά να παραδεχθώ ότι ετάξατε τους εαυτούς σας  προς το μέρος του εχθρού. Σας καθιστώ προσωπικώς υπευθύνους διά τα γεγονότα τα οποία θα παρουσιασθούν ως αποτελέσματα των ενεργειών σας και ιδιαιτέρως διά την ασφάλειαν της ζωής, της ελευθερίας και της περιουσίας των πολιτών». Η επιτροπή μέσω του προέδρου της Απόστολου Αποστόλου απέρριψε τις νέες προτάσεις. Το έγγραφο του Turnbull διαβάστηκε σε ένοπλο συλλαλητήριο του λαού της Λέσβου. Εκεί εγκρίθηκε ψήφισμα, με το οποίο ο λαός εκφράζει «τη δυσπιστία του προς τις διαβεβαιώσεις του Άγγλου Ταξίαρχου, γιατί οι αγριότητες και οι ωμότητες των αποικιακών στρατευμάτων ενάντια στο Λαό της Αθήνας και του Πειραιά καθώς και το αιματοκύλισμα της Σάμου κι οι βαρβαρότητες στα νησιά του Αιγαίου από στρατεύματα, που διοικούνται από τον ίδιο Ταξίαρχο, δικαιολογούν απόλυτα τη δυσπιστία του αυτή» και «διαδηλώνει την απόφασή του ν’ αντιταχθεί προτάσσοντας τα στήθια του και να πέσει μέχρι του τελευταίου στην περίπτωση που ο Άγγλος Ταξίαρχος δε θα σεβαστεί τη θέλησή του και θα ενεργήσει απόβαση».

Σ’ αυτό το διάστημα κατεβαίνουν κάτοικοι από όλα σχεδόν τα χωριά· από τη Μόρια, τη Γέρα την Αγιάσο, τον Μανταμάδο, τα Πάμφιλα, το Πλωμάρι, αλλά κι από απομακρυσμένα χωριά· μέλη του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, καθημερινοί άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες, γέροι ακόμα και παιδιά. Παρατάσσονται στο λιμάνι, στον λιμενοβραχίονα, στην προκυμαία, στήνουν οδοφράγματα μ’ ότι βρουν. Άλλοι με όπλα, με τσεκούρια, με γεωργικά εργαλεία, μα πάνω απ’ όλα με τη λεβεντιά τους και τη διάθεση για αγώνα. Βροντοφώναξαν Go back όπως έγραψε, στις 26 Δεκεμβρίου, σε άρθρο του στην εφημερίδα Ελεύθερη Λέσβος ο δημοσιογράφος Στρατής Παπανικόλας.

«Τι λεβέντης λαός είσαι συ! Είσαι φωτιά! Είσαι ατσάλι! Η ματιά σου σπαθί! Η κραυγή σου κεραυνός!

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Go back

Σ’ ακούσανε τα εγγλέζικα κανόνια κι απόμειναν συλλογισμένα Κ’ οι Μάβροι του Τορνμπούλ σα να κατάλαβαν κάτι από το δίκιο σου· σε κοιτούσανε με απορία γεμάτη θαυμασμό.

Δυο μερόνυχτα τώρα ξεκολλάς τον επιδρομέα απ’ τις ακτές σου. Δυο μερόνυχτα αγωνίζεται να κολλήσει τ’ αποβατικά του, για να βγάλει τους Μάβρους και τα σύνεργα, που θα σ’ αλυσοδέσουνε ξανά.

Μα είσαι εκεί· είσαι παντού· χιλιόματος! Μοριόφωνος! Εκατόχειρος!

Go back

Άγρυπνος. Κουρασμένος. Πεινασμένος. Γυμνός. Ξυπόλητος. Μέρα νύχτα μες στη λάσπη. Μες στο χιονόνερο. Και μες στ’ αγριοβόρι. Βράχος ασάλευτος μπροστά στο παγωμένο κύμα, που σπάνει στο μόλο απάνω σου, όπως σπάνουν και τ’ απανωτά κύματα των Μάβρων του Τορνμπούλ.

Go back

Αδάμαστε Λεσβιακέ Λαέ! Θέλεις τη Λεφτεριά σου. Θέλεις την Ανεξαρτησία σου. Την έχεις. Γιατί ξέρεις να την κρατάς με τον υπέροχο τρόπο που την υπερασπίζεσαι. Γεια σου και χαρά σου!».

Ο Επονίτης και ποιητής Αργύρης Αραβανόπουλος γράφει «Εγώ 'μαι ο ανίκητος Λαός που ξέρει/ να παίρνει μόνος του τη λεφτεριά!/ Στα οδοφράγματα!.. Φωτιά μαχαίρι!/ Στα οδοφράγματα!.. Εμπρός παιδιά!».

Τρία μερόνυχτα κάθονται στα αυτοσχέδια χαρακώματα. Αντιμετωπίζουν το κρύο, το χιονόνερο και την παγωνιά του Δεκέμβρη. Από τα χωριά οι κάτοικοι φέρνουν τρόφιμα, τσιγάρα, γλυκά ότι έχουν. Οι εφημερίδες Ελεύθερη Λέσβος, Αγροτική και Αντιφασίστας δημοσιεύουν άρθρα, εμψυχώνουν τους υπερασπιστές της Μυτιλήνης. Κάθε μέρα πραγματοποιούνται συλλαλητήρια. Το πρωί της 28ης Δεκεμβρίου, ο πλοίαρχος του πλοίου «Σείριος» Edwards ανακοίνωσε στη Ν.Ε. του ΕΑΜ  ότι τα «στρατεύματα δε θα βγουν στο νησί». Η ευχάριστη είδηση μεταδόθηκε επίσημα από τον εξώστη του Δημαρχείου. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε γιορταστική παρέλαση, με τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Αλληλεγγύης, της Πολιτοφυλακής και του εφεδρικού ΕΛΑΣ.       

Αποτιμώντας τη νικηφόρα αντίσταση του λεσβιακού λαού οι Στρατής Παρασκευαΐδης και Τάκης Ελευθεριάδης γράφουν τον Μάρτιο του 1945 ότι «η νίκη του λαού της Μυτιλήνης είχε μεγάλη πολιτική σημασία. Εφύλαξε το λαό από τη φασιστική επιβολή και περιφρούρησε τις δημοκρατικές του ελευθερίες».

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΦΠΑ: Η μεγάλη… απάτη!

Γράφει η ΜΑΡΙΝΑ ΠΟΛΛΑΤΟΥ
ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ

Η Κωνσταντινούπολη τίμησε τη μνήμη του Αγίου Νεομάρτυρος Θεοδώρου του Βυζαντίου

Σήμερα Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου ανήμερα της εορτής του Αγίου
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ομοιότητες και διαφορές

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης Λέσβου
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

«Καταργημένες» δομές και σανός

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ, συγγραφέας, Δρ. Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

«Ανθρώπινες φωνές», τουτέστιν… αντρικές

Με αφορμή τη μεγάλη εκδήλωση για την ευαισθητοποίηση απέναντι στη βία στις 20 Φεβρουαρίου στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Η Ελλάδα ως πεδίο εφαρμογής του Δόγματος του Σοκ

Γράφει ο ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΚΑΡΑΔΟΥΚΑΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Πειθαρχικές διώξεις για την αξιολόγηση

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ, συγγραφέας, Δρ. Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ρεαλιστικό έργο ή απαξιωμένη μακέτα;

Γράφει ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΑΡΙΝΑΤΟΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

«Δε μας ξαφνιάζει, δε μας τρομάζει, μας εξοργίζει»!

Γράφει η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΘΥΠΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, μέλος του Δ.Σ. ΣΕΠΕ Λέσβου
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ο θεσμός τους Αιρετού να γίνει ανάχωμα στις επιθέσεις της Κυβέρνησης στη Δημόσια Εκπαίδευση

Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΤΟΛΙΟΣ, Αιρετός ΠΥΣΠΕ Λέσβου, ΑΠΥΣΠΕ Β. Αιγαίου, εκλεγμένος με το ψηφοδέλτιο του Αυτόνομου Δικτύου Εκπαιδευτικών
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Για τη νότια παράκαμψη της Μυτιλήνης

Γράφει ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΑΒΒΕΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ειδήσεις, «άσχετες» μεταξύ τους...

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*