× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

«Μνησιπήμων πόνος» για τη Μυτιλήνη...

Στην πόλη των πολιτισμικά χαμένων μεγάλων ευκαιριών, με αφορμή τρεις φωτογραφίες και μια πρόταση

Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 22/12/2023

«Μνησιπήμων πόνος» για τη Μυτιλήνη...

Το περασμένο Σαββατοκύριακο στο γραφείο του Νίκου Σηφουνάκη στην οδό Ζαλοκώστα στην Αθήνα, ερευνώντας τη μεταπολιτευτική ιστορία της Λέσβου έπεσα πάνω σε μια φωτογραφία. Ο Νίκος Σηφουνάκης και οι συνεργάτες του, σε ένα υπό κατάρρευση παλιό ελαιοτριβείο, γεμάτο με μηχανήματα και πιθάρια. Ήταν το λιοτρίβι στο τέρμα της οδού Στρατή Μυριβήλη δίπλα στα «Υφαντήρια», χώρο που φιλοξενεί πλέον σήμερα τις υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Θυμήθηκα, με αφορμή τη φωτογραφία αυτή του Νίκου Σηφουνάκη, που με την υπερσαραντάχρονη δράση του στη Λέσβο προστάτευσε όσο κανείς άλλος το δομημένο περιβάλλον του νησιού ανοίγοντας καινούργιους δρόμους στην επαναχρήση του αρχιτεκτονικού δομημένου του αποθέματος. Θυμήθηκα μια άλλη φωτογραφία αυτού του κτηρίου από το προσωπικό μου αρχείο, με φαντάρους έτοιμους για το μέτωπο της Αλβανίας του 1940.

Είχε επιταχθεί και εκεί διέμεναν στρατιώτες που αναχωρούσαν για τον πόλεμο.

Δεν πρόλαβα να ολοκληρώσω τις σκέψεις μου και να την περασμένη Τρίτη στη σελίδα του στο Facebook, ο χαλκέντερος φωτοδημοσιογράφος Γιώργος Παπαδόπουλος, δημοσίευσε μια φωτογραφία από ένα οικόπεδο που στη μια άκρια του έχασκε ένα κομμάτι ενός μηχανήματος εκσκαφής και στην άλλη κάτι πιθάρια. Ήταν ότι είχε απομείνει από τη φωτογραφία του Νίκου Σηφουνάκη. Αλλά και από τη φωτογραφία του αρχείου μου.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τα μηχανήματα που να πήγαν άραγε; Και τα μοναδικά κιούπια του 19ου αιώνα ή και παλιότερα που να κατέληξαν;

Γύρισα χρόνια πολλά πίσω, τότε που διάβασα το αριστούργημα του Αισχύλου, την «Ορέστεια Τριλογία». Στο πρώτο μέρος της με τον τίτλο «Αγαμεμνων», ο Χορός εξυμνεί το Δία, για όσα καλά έχει προσφέρει στους ανθρώπους, με τις φράσεις: «Τον φρονείν βροτούς οδώσαντα, τον πάθει μάθος θέντα κυρίως έχειν. Στάζει δ’ ανθ’ ύπνου προ καρδίας μνησιπημων πόνος». Που πάει να πει «Ετούτος (ο Δίας) έδειξε στον άνθρωπο το δρόμο της φρόνησης και θεσμοθέτησε τα παθήματα να γίνονται μαθήματα. Στάζει ακόμα και στον ύπνο, στην καρδιά μας, ο πόνος που θυμίζει τα παθήματά μας, ιδιαίτερα όταν αυτά δεν γίνονται μαθήματα.».

Σε εκείνα τα χρόνια της άγουρης νιότης είχα «κολλήσει» στην αρχαία Ελληνική φιλολογία και στον Γιώργο Σεφέρη. Ο δεύτερος μου απέμεινε μοναχά, ως τα τώρα στα χρόνια της ώριμης ενηλικίωσης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ο Γιώργος Σεφέρης το λοιπόν εμπνεύστηκε από τούτες τις φράσεις του Χορού στον «Αγαμέμνονα» το ποίημα «Τελευταίος Σταθμός» που έγραψε το 1944. Έγραφε ανάμεσα στα άλλα στο ποίημα του ο Σεφέρης:
«Όμως ο τόπος που τον πελεκούν και που τον καίνε… που θα βουλιάξει, καθώς το δείχνουν οι στατιστικές…, κι η φρίκη δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή, γιατί είναι αμίλητη και προχωράει, στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο, μνησιπήμων πόνος».

Μνησιπήμων πόνος το λοιπόν. Στην εικόνα του λιοτριβιού εκεί στα όρια της πόλης και του ελαιώνα στην έξοδο της Μυτιλήνης «πόνος που θυμίζει τα παθήματά μας, ιδιαίτερα όταν αυτά δεν γίνονται μαθήματα». Σε ένα τόπο «που θα βουλιάξει, καθώς το δείχνουν οι στατιστικές…».

Πόνος για τα που χάθηκαν για πάντα, για τα που χάνονται και ως Εκάβη στις «Τρωάδες» σπεύδουμε εκ των υστέρων θυμωμένα δήθεν, να φωνάξουμε: «Τώρα που μας παραχώσαν να δεις τι έχουν να λένε οι ποιητές για εμάς…».
Κι έξαφνα σήμερα διάβασα πως συζητιέται λέει η δημιουργία του Μουσείου της πόλης. Δε ξέρω τι είναι αυτό, ή μάλλον δε θέλω να ξέρω τι μπορεί να είναι η Μυτιληνιά εκδοχή του.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Αλλά σε ετούτη την πόλη λέω πως δεν λείπει ένα ακόμα μουσείο. Λείπει ο συνολικός σχεδιασμός του πολιτιστικού της αποθέματος σε συνδυασμό πάντα με το εμβληματικό κτηριακό απόθεμα της Μυτιλήνης. Δημόσιο και ιδιωτικό.

Γιατί η Μυτιλήνη χρειάζεται μια σύγχρονη πινακοθήκη που θα μπορεί να φιλοξενήσει και τμήματα της αποθηκευμένης στα υπόγεια της Εθνικής Πινακοθήκης των Αθηνών Συλλογής Κουτλίδη. Μια Πινακοθήκη που θα συγκεντρώσει τα ατάκτως ερριμμένα στα ντουβάρια του Χαλήμ Μπέη και το παλιού Δημαρχείου της Προκυμαίας, σημαντικά εκθέματα. Και θα σταματήσει την ΑΠΡΕΠΕΙΑ της κοινής έκθεσης έργων ζωγραφικής και έργων κατά τη δημιουργία των οποίων τζάμπα ξοδεύτηκαν καμβάδες και μπογιές. Γιατί και τέτοια έργα έχουμε εκτεθειμένα και δε σημαίνει το ότι επειδή μας τα χάρισε ο Γιάννης Γιαννέλλης είναι και καλά. Και μια τέτοια Πινακοθήκη μπορεί να φτιαχτεί μοναχά στο ιδιοκτησίας και του Δήμου Μυτιλήνης οικόπεδο με το αρχοντικό Νιάνια, στη Σουράδα.

Εκεί μπορεί σε βάθος 10ετίας να λειτουργήσει μια μεγάλη σύγχρονη Πινακοθήκη μέρος ενός εικαστικού πυρήνα που θα περιλαμβάνει το αφημένο στη ντροπή της αδιαφορίας δημοτικών αρχών που δεν το επισκέφθηκαν καν μια φορά να δουν αν όλα είναι καλά, Μουσείο Τεριάντ. Και το γειτονικό Μουσείο Θεοφίλου που δεν του αξίζει η τύχη που του επιφυλάχθηκε από τις άνευ πολιτισμού κατ ευφημισμό και Αντιδημαρχίες Πολιτισμού αποκαλούμενες, δημοτικές και παραδημοτικές αρχές.

Γιατί η Μυτιλήνη χρειάζεται ένα ιστορικό Μουσείο στο καταρρέον αρχοντικό Κατσάνη. Δε ξέρω καν αν έχει συνταχθεί μια μελέτη από τους απερχόμενους άριστους της δημοτικής αρχής Κύτελη περί του έργου της οποίας πρόσφατα διαβάσαμε ότι κάποιοι το... εκτιμάνε κιόλας! Τέλος πάντων...
Η Μυτιλήνη χρειάζεται ένα πολιτιστικό πολυχώρο στο οποίο θα υπάρχει και αναφορά στην ιστορία της Αντίστασης στη Λέσβο. Στον αγνώστου ιδιοκτήτη χώρο των παλιών φυλακών της Λαγκάδας.

Η Μυτιλήνη χρειάζεται χώρους πολιτισμού που πάει να πει αξιοποιημένο το παλιό κτήριο της Πυροσβεστικής. Το Γενί τζαμί που πρέπει να πάψει να αποτελεί χώρο ντροπής. Να αναστηλωθεί και να λειτουργήσει ως χώρος μουσικών παραστάσεων. Το Βίγλα τζαμί που είναι προστατευόμενος κηρυγμένος χώρος. Και δεν μπορεί να συνεχίζει άλλο η χρήση του ως αποθήκη γεωργικών ειδών. Η ξεφτίλα έχει και τα όρια της... Εκεί ας λειτουργήσει το Κέντρο Μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού στη Λέσβο και των μετακινήσεων στο νησί. Το χρωστάμε στους Μικρασιάτες πρόσφυγες που μπόλιασαν τον πολιτισμό στη Λέσβο.

Η Μυτιλήνη πρέπει να στηρίζει τους Δημιουργούς που επέλεξαν ή έτυχε να ζουν εδώ. Πραγματικούς δημιουργούς και όχι τον κάθε λογής «δικό μας». Να δώσει ώθηση και να στεγάσει την κάθε λογής πολιτιστική παραγωγή. Να θέσει φραγμό στην κάτω από το χαλί σχέση του Δήμου των πολιτών με τα διάφορα παραμάγαζα που ιδιαίτερα την τελευταία τετραετία μας άλλαξαν το αδόξαστο υπό τους ήχους βυζαντινής μουσικής. (Να ήταν και καλή ποιος θα νοιάζονταν).

Θα μπορούσα ν αραδιάσω σειρά ακόμα χρήσιμων αλλά και αναγκαίων πολιτισμικά για τη Μυτιλήνη. Γιατί πολιτισμός είναι και η διατήρηση των λαϊκών σπιτιών στις ερημοποιημένες γειτονιές. Που πρέπει να ξανακατοικηθούν.

Πολιτισμός είναι η στήριξη της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης. Που δεν της αξίζει η αδιαφορία ακόμα και για τις συνθήκες εργασίας των συμπατριωτών μας εργαζομένων εκεί.
Πολιτισμός είναι η καταγραφή και η σωτηρία του κτηριακού αποθέματος της πόλης και των χωριών.
Πολιτισμός είναι να αφουγκράζεσαι τι σου λέει και τι θέλει να σου πει η κοινωνία.
Και βέβαια μέρες που είναι να το πω. Πολιτισμός δεν είναι τα κάθε λίγο και λιγάκι 50 χιλιάρικα που δίνει ο Δήμος για να φωτιστούν εορταστικά δήθεν, δυο τρεις κεντρικοί δρόμοι και να παστώσουμε με πολυκαιρίτικα αμφιβόλου αισθητικής στολίδια, το Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης.

Ας ξεκινήσει το λοιπόν να γίνεται ότι πρέπει να γίνει. Σύντομα, πολύ σύντομα θα είναι αργά ακόμα και για αυτούς που θα θελήσουν να κάνουν κάτι. Και τότε οι χαμένες ευκαιρίες «θα πέσουν να πλακώσουν τον τόπο». Και δυστυχώς λίγοι θα νιώθουν πως «στάζει ακόμα και στον ύπνο, στην καρδιά μας, ο πόνος που θυμίζει τα παθήματά μας, ιδιαίτερα όταν αυτά δεν γίνονται μαθήματα.».

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Μέχρι ενός!

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Ο Αϊβαλιώτης Αϊ Νικόλας

Μια εκκλησιά απ’ όπου ξεκίνησε νεωκόρος ο Βενιαμίν ο Λέσβιος και για δαύτη μάλωναν έναν αιώνα, Αιβαλιώτες και Αγιορείτες. Πλέον ανήκει στη μνήμη...
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Μνήμη μιας περιόδου και τα αγάλματα των πολεμιστών του Ριάτσε

Γράφει ο Αρχιτέκτων, πρώην Βουλευτής και Υπουργός ΝΙΚΟΣ ΣΗΦΟΥΝΑΚΗΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ανάμεσα στην «πραγματικότητα», την «συνωμοσιολογία» και τον «λαϊκισμό».

Γράφει ο τέως πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Μυτιλήνης ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ο Δεκέμβρης του 1944 στη Λέσβο πριν από το «GO BACK»

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ για τον αντίκτυπο των ένοπλων συγκρούσεων της Αθήνας το Δεκέμβρη του 1944 στη Λέσβο
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Για τα έργα της ΔΕΥΑΛ στην Κουλμπάρα

Δημόσια έκκληση στη Διοίκηση της ΔΕΥΑΛ και τη Δημοτική Αρχή του Παναγιώτη Χριστόφα να σωθεί το δομημένο περιβάλλον της ιστορικής γειτονιάς
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Δράσεις στήριξης του όρμου Μαραθοκάμπου Σάμου

Γράφει ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΡΛΑΣ, Γιατρός, πρώην αιρετός Νομάρχης Σάμου(2003-2010)
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ένα βιβλίο που «ανθρωποποιεί» τα άψυχα

Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΕΜΕΛΟΥ* για το «GEOΓΡΑΦΟΝΤΑΣ» του Στρατή Μπαλάσκα
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Όσο στολίζεις το δέντρο...

Οι γιορτές δεν χρειάζεται να είναι τέλειες. Αρκεί να είναι δικές σου.
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Αθήνα, Προπύλαια, 22 Νοέμβρη 2024

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Μεταφορικό Ισοδύναμο της… ΑΠΑΞΙΩΣΗΣ

Γράφει η ΜΑΡΙΝΑ ΠΟΛΛΑΤΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Η «ιερή στιγμή» του μανικιούρ

Γράφει η ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ με αφορμή την παράσταση Νυχιάνγκ του ΦΟΜ
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ