Μαρτυρία για τον Παναγιώτη Γώγο, 80 χρόνια από την παραμονή Χριστουγέννων του 1944, μέρα που ξέσπασε το «Go Back».

Λίγες μέρες μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1981, ανταμώνουν στην Αθήνα μια παρέα Σκουταριώτες. Κουβεντιάζοντας για τα προεκλογικά της Λέσβου, σχολιάζουν την πολύ μεγάλη συγκέντρωση του Κομμουνιστικού Κόμματος στην προκυμαία Μυτιλήνης, με ομιλητή τον Χαρίλαο Φλωράκη.

Ο παρευρισκόμενος συνταξιούχος ενωμοτάρχης Σ.Κ. τούς λέει ότι ακόμα πιο μεγάλη συγκέντρωση, είχε γίνει στη Μυτιλήνη το 1945, όταν οι χιλιάδες συγκεντρωμένοι, απαιτούσαν την απελευθέρωση του Παναγιώτη Γώγου, γραμματέα περιοχής Αιγαίου του ΚΚΕ, που είχε πρωτοστατήσει στην επιβίωση του λεσβιακού λαού από την πείνα αλλά και στον ξεσηκωμό του Λαού για την απόκρουση της απόβασης Αγγλικών στρατευμάτων στη Λέσβο, τα Χριστούγεννα του 1944 ( Go Back ).

Στις 29 και 30 Οκτωβρίου 1944 στη Λήμνο, ιερολοχίτες μαζί με Άγγλους, ανέτρεψαν την αδύναμη εαμική εξουσία, εγκατέστησαν κρατικές αρχές και συνέλαβαν στελέχη του ΕΑΜ Λέσβου, μεταξύ των οποίων και τον Παναγιώτη Γώγο.

Το ΕΑΜ οργάνωσε συλλαλητήριο στη Μυτιλήνη το Σάββατο 4 Νοεμβρίου 1944, για να καταγγείλει τις πραξικοπηματικές ενέργειες του Ναυτικού Διοικητή Αρχιπελάγους Μιλτιάδη Ιατρίδη και του Ιερού Λόχου σε Λήμνο και Άη Στράτη. Από αυτό το συλλαλητήριο είναι οι παρακάτω φωτογραφίες, όπου διακρίνεται και πανό με σύνθημα «Θέλουμε τον Γώγο μας».

Οι συλληφθέντες απελευθερώθηκαν ύστερα από διαμαρτυρίες στην κυβέρνηση Παπανδρέου, όμως τον Μάιο του 1945, οι κρατικές δυνάμεις εξαπέλυσαν οργανωμένη τρομοκρατία με μαζικές συλλήψεις εαμικών στελεχών. Μεταξύ των πρώτων αναζητούν να συλλάβουν τον Παναγιώτη Γώγο που τους ξεφεύγει, αλλά πέφτει στα χέρια τους, όταν έφτασε στη Ραφήνα.

Από δω και πέρα αρχίζει η διήγηση του νωματάρχη Σ.Κ, στη Σκουταριώτικη παρέα. Του ανέθεσαν να μεταφέρει με ένα καΐκι, τον κρατούμενο Παναγιώτη Γώγο στη Μυτιλήνη, ώστε να δικαστεί για «στάση». Στο Κάβο-Ντόρο τούς έπιασε μεγάλη φουρτούνα που έκανε το ακρωτήρι απροσπέλαστο. Αναγκάστηκαν να καταφύγουν στον όρμο Καλλιανού Εύβοιας για τρείς μέρες.

Τα τρόφιμα τέλειωσαν και ο Γώγος ζήτησε από τον νωματάρχη ένα όπλο να πάει για κυνήγι κι αυτός φυσικά αρνήθηκε, φοβούμενος ότι ο Γώγος θα δραπετεύσει.

Εκείνος τον καθησύχασε λέγοντας ότι αν ήθελε θα είχε ήδη δραπετεύσει στη Ραφήνα, αλλά είχε εντολή να πάει να δικαστεί, για να καταρρίψει τις κατασκευασμένες κατηγορίες. Όταν έφτασαν στο λιμάνι της Μυτιλήνης, πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί και ζητούσε την απελευθέρωση του Γώγου φωνάζοντας συνθήματα κατά της τρομοκρατίας. Ένας λιμενικός που μπήκε στο καΐκι, φανερά πανικοβλημένος από το πάθος και το πλήθος των συγκεντρωμένων, χωρίς καμιά πρόκληση, γρονθοκόπησε τον Γώγο, που τον πήραν τα αίματα. Ο νωματάρχης τότε του είπε… «Εγώ τον έφερα μέχρι εδώ ατσαλάκωτο, τώρα όπως τον έκανες, βγάλτον εσύ στον αγανακτισμένο κόσμο…».

Ο Παναγιώτης Γώγος δικάστηκε (μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη του ΕΑΜ), για «στάση» από το έκτακτο στρατοδικείο (χωρίς να έχει συνήγορο υπεράσπισης), καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 29/8/1949 στο Γουδή. Όταν τον έστησαν στον τοίχο, δεν ήταν ακόμη 40 χρονών.

Σημειώσεις:1. Η μαρτυρία αυτή καταγράφηκε από τον Δημήτρη Μπουρνού, όπως του την διηγήθηκε ένας από τους φίλους της Σκουταριώτικης παρέας του 1981.2. Περισσότερα στοιχεία για τον Παναγιώτη Γώγο και τα γεγονότα της εποχής βρίσκονται στα βιβλία «Η Αντίσταση στη Λέσβο» των Π. Κεμερλή και Α. Πολυχρονιάδη, «Μνήμες» του Α. Αποστόλου, «Σελίδες του Αγώνα» του Γ. Σκούφου και «Συναξάρια» του Π. Κουτσκουδή.