Η ιστορία της «Εργάνης» και ο εφευρέτης της, Μίτσας Κουρτζής
Πώς δημιουργήθηκε το πρώτο ελαιοραβδιστικό
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΑΒΗΣ Δημοσίευση 16/6/2024
Η Εργάνη ήταν το ελαιοραβδιστικό που επινόησε ο Μίτσας Κουρτζής με στόχο να βελτιώσει την ποιότητα του ελαιολάδου που παράγονταν στη Λέσβο. Η σκέψη του ήταν πως με την επιτάχυνση της συγκομιδής της ελιάς, θα προστατεύονταν τα ελαιόδεντρα από τις επιπτώσεις του ραβδίσματος.
Από το Ιστορικό Αρχείο Αιγαίου «Εργάνη» αντλήσαμε ένα ενδιαφέρον κείμενο της Ευριδίκης Σιφναίου που μεταξύ άλλων αναφέρει ότι ο Μίτσας Κουρτζής από νωρίς κατανόησε τις βλαπτικές επιπτώσεις που έχει το ράβδισμα των ελαιόδεντρων για να πέσει ο καρπός.
«Για να ξεπεράσει τις επιπτώσεις αυτές ο Μίτσας Κουρτζής κατασκεύασε το 1924 την Εργάνη», σημειώνει, παραθέτοντας σημειώσεις από το προσωπικό του ημερολόγιο.
Ο Κουρτζής παρουσίασε το 1925 την Εργάνη στη Γαλλία και στο Διεθνές Ελαιοκομικό Συνέδριο της Ρώμης (20 – 11 – 1926), προβάλλοντας τις ταινίες που είχε ο ίδιος τραβήξει στα κτήματά του. Οι Γάλλοι σχολίασαν με θαυμασμό την ευχέρεια και την άνεση με την οποία οι εργάτριες χειρίζονταν την Εργάνη. Ντυμένες με τα κυριακάτικά τους και ευθυτενείς, εκτελούσαν μπροστά στον φακό με επαγγελματική ακρίβεια και επιδέξιες κινήσεις μια εργασία που θα τους άνοιγε το δρόμο προς μια παραδοσιακά ανδρική δραστηριότητα.
Εκτενές άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 221 της La Revue Oleicole, (25 Ιουλίου 1925), όπου περιγράφεται ο τρόπος κατασκευής και οι χρήσεις της. Η δυνατότητα μηχανικής ελαιοσυλλογής ενδιέφερε τις ελαιοφόρες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και φαίνεται ότι ως εφεύρεση η Εργάνη είχε ευρύτερο αντίκτυπο, πέρα από τα εθνικά σύνορα. Για την Εργάνη ενδιαφέρθηκαν αντιπροσωπείες και μηχανουργεία στην Ιταλία (εταιρεία ΑRMI, Μιλάνο) και αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Παλαιστίνη. Η κατασκευή της ανατέθηκε στο αυστριακό εργοστάσιο Oesterreichische Werke G.A., στη Βιέννη και η Τράπεζα Αθηνών παρήγγειλε 200 μηχανήματα για να τα επιδείξει και να τα διαθέσει σε όλα τα ελαιοφόρα κέντρα της χώρας.
Η επιτυχία της Εργάνης, ωστόσο, στην Ελλάδα ήταν περιορισμένη. Ήταν μια εφεύρεση που δεν απέφερε οικονομικά οφέλη, εφόσον τα εργατικά μεροκάματα ήταν ακόμη φθηνά και η αγορά ελαιολάδου περνούσε κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο με αποτέλεσμα το λάδι να έχει χαμηλή τιμή.
Τα σύγχρονα ελαιοραβδιστικά έχουν ακριβώς τους ίδιους στόχους, μείωση του κόστους παραγωγής, επιτάχυνση της συγκομιδής, με όσο το δυνατό μικρότερες επιπτώσεις στα λιόδεντρα.