Να τελειώσει η ντροπή των σφαγείων της Επάνω Σκάλας
Με αφορμή τη συζήτηση την ερχόμενη Δευτέρα στο Δημοτικό Συμβούλιο Μυτιλήνης με θέμα κατεδάφιση των κτηρίων των πρώην Δημοτικών Σφαγείων στην περιοχή του Κάτω Κάστρου
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 29/3/2024
Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο δημοτικό συμβούλιο Μυτιλήνης την ερχόμενη Δευτέρα επί της εισήγησης για την κατεδάφιση της δημοτικής χωματερής που ακούει στο όνομα πρώην δημοτικά σφαγεία κάτω κάστρου να μην εκληφθεί ως πρωταπριλιάτικο αστείο.
Η απόφαση για την κατεδάφιση αυτής της νεομυτιληνιάς αθλιότητας που προσβάλει την ιστορία, την παράδοση, το πολιτισμό, το περιβάλλον, τους ανθρώπους αυτού του τόπου ας θεωρηθεί ως απαρχή μιας νέας σχέσης των κατά καιρούς διαχειριστών της πόλης με αυτήν. Γιατί τα δημοτικά σφαγεία της Επάνω Σκάλας, που λειτούργησαν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως τέτοια, κάποιοι τα έφτιαξαν. Κάποιοι μπάζωσαν το χώρο μπροστά από το επιθαλάσσιο τείχος του κάτω κάστρου για να χωρέσουν το κτίσμα. Κάποιοι συνέχισαν μέχρι και τις πρόσφατες μέρες μας το μπάζωμα για να χωρέσουν δημοτικές λειτουργίες! Να παρκάρουν αυτοκίνητα, να αποθηκεύουν οικοδομικά υλικά (τα οποία όσα περίσσευαν τα χρησιμοποιούσαν και αυτά για μπάζωμα). Να βάλουν «προσωρινά» κάποια σκουπίδια.
Θυμάμαι μέσα στα χρόνια της χούντας ένα πρωί, μαθητής του Α Δημοτικού Σχολείου Μυτιλήνης βγήκα στην αρχή της οδού Ερμού, κάτω από τον Άγιο Θεράποντα. Εκεί εκείνο το πρωί βρέθηκα μπροστά σε μια εικόνα που με στοίχειωσε. Ένα τεράστιο βόδι πεσμένο σε μια λίμνη αίματος να σφαδάζει και κάποιους να παλεύουν με μαχαίρια να το αποτελειώσουν για να το σηκώσουν (ένας Θεός ξέρει πώς), να το πάρουν και να φύγουν. Μισόν αιώνα και βάλε, πριν γινόταν όλα ετούτα και μην περιμένετε καλλιγραφίες οικολογικές σαν τις σημερινές. Το αρνί σφαγιάζονταν ενώπιον του πελάτη κρεμασμένο από το ποδαράκι σε ένα δένδρο.
Τι είχε συμβεί; Στο σφαγείο της Επάνω Σκάλας ο χασάπης λάθεψε με το μαχαίρι του, το βόδι ξέφυγε και με καρφωμένο το μαχαίρι στο σβέρκο μπήκε αγριεμένο στην αγορά, πέρασε όλη την οδό Ερμού, ξεμάτωσε κι ανήμπορο έπεσε εκεί στο «Πανελλήνιο».
«Από το σφαγείο έφυγε» άκουσα αργότερα στο σχολείο, τότε πρέπει να έμαθα τι είναι σφαγείο αλλά κι ότι έχουμε τέτοιο στη Μυτιλήνη.
Βλέπετε ο χώρος δεν ήταν προσβάσιμος, χώρια που γειτόνευε και με το απαγορευμένο ακόμα και να ρωτήσουμε τι είναι, άβατο για την πιτσιρικαρία χώρο των οίκων ανοχής. Αλλά και γενικότερα ο τόπος όπου βρισκόταν τα σφαγεία δεν ήταν και ότι καλύτερο για να βολτάρουμε όταν δεν είχαμε τι να κάνουμε.
Μια μυρωδιά αίματος, καβαλίνας και κάτουρων ανάκατη με μια διάχυτη γλίτζα κυριαρχούσε εκεί, στα σφαγεία, «στα μπορντέλα», στους στάβλους, στα αραμπατζίδικα...
Η Οθωμανική Επάνω Σκάλα το 1916. Η καταστροφή της ιστορικής γειτονιάς ήρθε αργότερα
Σε 40 χρόνια η εκτός των τειχών του κάστρου μπελ επόκ οθωμανική Μυτιλήνη είχε μετατραπεί σε ένα τόπο που σφράγισε τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που απάγκιασαν εκεί.
Ήρθε και το εργοστάσιο της ΔΕΗ και «έδεσε το γλυκό».
Χρόνια μετά για τις ανάγκες του πασχαλινού ρεπορτάζ σε ένα έντυπο όπου εργαζόμουν πήγα στο σφαγείο της Επάνω Σκάλας μια Μεγάλη Πέμπτη.
Τα αρνιά έμπαιναν με τα φορτηγά στο χώρο από την πίσω μεγάλη πόρτα κι ένα ένα σφάζονταν. Απίστευτες συνθήκες, κυριολεκτικά... σφαγή των αμνών. Κι ύστερα με τη μάνικα πλύσιμο του χώρου και τα αίματα, τεράστιες ποσότητες με αίματα αλλά και άλλα απόβλητα οδηγιόταν στο λιμάνι. Στο αρχαίο λιμάνι της Μυτιλάνας μας!
Στα χρόνια της θητείας του Νότη Παναγιώτου, του μοναδικού αυτού ανθρώπου που τόσο πολύ τον ταλαιπώρησαν ως Δήμαρχο διάφοροι διαγκωνιζόμενοι για να τον διαδεχτούν, το δημοτικό σφαγείο έκλεισε.
Θα το έκαναν λέει... Ναυτικό Μουσείο! Γέλασα. Ακόμα γελάω. Ποιοι μωρέ θα το αξιοποιούσαν το ρημάδι που χώρια από όλα τα άλλα ήταν κι ετοιμόρροπο;
Και να τώρα που να ‘ναι καλά ο Παύλος Τριανταφυλλίδης, ο Έφορος των Αρχαιοτήτων της Λέσβου, που μας έκανε (σχεδόν) όλους να ξαναγαπήσουμε τον τόπο μας. Να νιώσουμε περήφανοι για αυτόν.
Αεροφωτογραφία της Επάνω Σκάλας και του κάστρου, στα τέλη του 19ου αιώνα
Κι έρχεται τώρα μια δημοτική αρχή που χωρίς δισταγμό επιτέλους προτείνει να κατεδαφιστεί η ντροπή του σφαγείο. Ναι... να κατεδαφιστεί για να ξαναδούμε το κάτω κάστρο από τη θάλασσα. Να αξιοποιηθεί ο χώρος σε όφελος της πόλης. Να τελειώσει επιτέλους ετούτη η ντροπή, σχεδόν 65 χρόνια μετά το χτίσιμο της.
Γκρεμίστε τα σφαγεία της Επάνω Σκάλας σήμερα! Γράψτε ιστορία!