× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Τα παράξενα των αγρίκ(ι)κων

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΚΑΡΩΝΗΣ

Από το NEWSROOM Δημοσίευση 9/8/2023

Τα παράξενα των αγρίκ(ι)κων
' χρόνος ανάγνωσης


Η ενασχόληση με τις αγρίτικες λέξεις, μου έδωσε την ευκαιρία να παρατηρήσω τα παρακάτω:

1. Την κατάληξη «–της» μερικών αρσενικών ουσιαστικών, την αλλάζουμε σε «-κ(ι)ς»:

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

π.χ. Παναγιώτης – Παναγιώκ(ι)ς
αλήτης – αλήκ(ι)ς
Αγρίτης – Αγρίκ(ι)ς
κλέφτης – κλεφκ(ι)ς


2. Σε πολλά ουδέτερα ουσιαστικά, αλλάζουμε την κατάληξη «-κι» σε «-τσ(ι)»:

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

π.χ. χαντάκι – χαντάτς(ι)
φαρμάκι – φαρμάτσ(ι)
μανίκι – μανίτσ(ι)
σοκάκι – σοκάτσ(ι)


3. Τον Παρατατικό ορισμένων ρημάτων, τον αλλάζουμε ως εξής:

π.χ. θαρρούσα – θαρρμ
βροντούσα – βροντμ
καθόμουνα – καθμ
φορούσα – φορμ


4. Από τον Αόριστο ορισμένων ρημάτων, αφαιρούμε την παραλήγουσα «-τη»:

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

π.χ. γράφτηκα – γράφκα
δανείστηκα – δανείσκα


5. Μετατρέπουμε το πρώτο φωνήεν από «υ» σε «ε», σε ορισμένες λέξεις:

π.χ. τυρί – τερί
δυνατός – δενατός
γυρίζω – γερίζω
μυρωδιά - μερωδιά

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ


6. Πολλές λέξεις τις μικραίνουμε πολύ:

π.χ. κριθάρι – κθαρ
κουνάβι – κναδ
κουβάρι – κβαρ

με χαρακτηριστικότερη το σουσάμι σε σαμ.


*Και μια σπάνια περίπτωση, που μεγαλώνουμε μια λέξη:

ξεχνώ – ξεχάνω


7. Σε κάποιες λέξεις, που ξεκινούν με ταυ και ακολουθεί (ι), το «τ-» μετατρέπεται σε «κ-»:

π.χ. τηγάνι – κ(ι)γαν(ι)
τινάζω – κ(ι)νάζω
τοίχος – κοίχος


8. Μετατρέπουμε το πρώτο γράμμα από «κ-» σε «τσ(ι)-» σε ορισμένες λέξεις:

π.χ. καιρός – τσ(ι)αιρός
κοιλιά – τσ(ι)λια
κυδώνι – τσ(ι)δων(ι)


9. Την κατάληξη «-τη» ή «-τι» ορισμένων λέξεων, μετατρέπουμε σε «-κ(ι)»:

π.χ. μύτη – μυκ(ι)
μάτι – μακ(ι)
πλάτη – πλακ(ι)


Σημείωση: Το (ι) παχαίνει το προηγούμενο σύμφωνο



ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Αναγνωστήριο Αγιάσου «Η Ανάπτυξις»: Παράδειγμα προς μίμηση!

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Γιορτή στο χωριό

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΟΗΕ: Η ελληνική κυβέρνηση συνένοχη στην γενοκτονία στην Γάζα

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Πολιτισμός και Θέατρο

Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΗΜΑΡΙΝΟΣ*
ΑΧΙΝΟΣ

Πάτησε τον Αχινό, 31/10/2025

Το καυστικό σχόλιο της ημέρας
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Το νερό είναι δικαίωμα, όχι εμπόρευμα ‑ Η απάντηση του ΚΟΣΜΟΥ στο σχέδιο υφαρπαγής του

Γράφει ο γραμματέας του «Κόσμου» και πρώην ευρωβουλευτής, Πέτρος Κόκκαλης
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Η 28η Οκτώβρη 1945, στις πολιτικές φυλακές Μυτιλήνης

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Το ΟΧΙ και ο Μεταξάς, από τον μύθο στην ιστορική αλήθεια

Με αφορμή τη συμπλήρωση 85 χρόνων από την 28η Οκτωβρίου 1940
ΘΡΑΣΟΣ ΑΒΡΑΑΜ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Ψηφιακά ραντεβού, χωρίς εξυπηρέτηση

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Κάθε σήμερα και χειρότερα! (για το αύριο δεν το συζητάμε...)

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Διονύσης Σαββόπουλος, Α.ΘΕ.Κ. και Ο.ΡΘ.Α.

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ