Τα 40 κύματα και η «μαλλιαρή» πέτρα της Μυτιλήνης
Ένα Μικρασιάτικο έθιμο που τηρούσαν οι Μυτιληνιοί την παραμονή της γιορτής της Ανάληψης, στο εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη του Πρόδρομου, στη Σουράδα
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 24/5/2023
Παραμονή της Ανάληψης σαν σήμερα Τετάρτη 24 Μαΐου και οι λαϊκοί μαχαλάδες της Μυτιλήνης, μαχαλάδες όπου ζούσαν ντόπιοι και Μικρασιάτες άδειαζαν με τους ανθρώπους τους να τραβάν κατά τη Σουράδα των αρχοντάδων.
Εκεί στο χτισμένο πάνω στη θάλασσα παρεκκλήσι του Αϊ Γιάννη του Πρόδρομου που σε έβγαζε το στενό σοκάκι από τη σημερινή οδό Ελευθερίου Βενιζέλου αναμετάξυ των αρχοντόσπιτων, παρακολουθούσαν τον εσπερινό. Κι ύστερα με ανεβασμένα τα παντελόνια οι άνδρες και τις φούστες οι γυναίκες έμπαιναν στη θάλασσα μέχρι τα γόνατα για «το πρώτο μπάνιο». Αλλά και για να μαζέψουν νερό θαλασσινό σε ένα μπουκάλι νερό που έφερναν 40 κύματα. Σταυροκοπιόταν σαν μάζευαν θαλασσινό νερό, όσο έφερναν τα 40 κύματα, όσες οι μέρες που έμεινε ο Χριστός μαζί τους στη γη. Ύστερα αγναντεύοντας προς τη θάλασσα αποχαιρετούσαν τον Χριστό που έφευγε με τα λόγια «Άντε Χριστέλ(ι) μ’. Στου καλό να παγαίν’ς». Σταυροκοπιόταν και «έπιαναν τη μαλλιαρή». Μια πέτρα θαλασσινή χορταριασμένη, που έπαιρναν στο σπίτι τους.
Σύμβολο ευτυχίας, δύναμης μια και τα κατάφερε να βλαστίσει μέσα στο αλμυρό νερό. Και ταυτόχρονα δύναμης του θαλασσινού στοιχείου που έτσι κι αλλιώς στην «Ιφιγένεια η εν Ταύροις» ο Ευρυπίδης λέει πως, «κλύζει πάντα τα ανθρώπων κακά». Για τούτο το λόγο και σαν η πέτρα και τα θαλασσινά της χορτάρια στέγνωναν, τυλιγμένα όλα σε μια ελαφριά πετσέτα, έμπαιναν στο μπαούλο με τα χειμωνιάτικα «να διώχνουν το σκώρο». Τα κατάφερνε ετούτο η «μαλλιαρή», άγνωστο...
Τα δε μπουκάλια με το αλμυρό νερό από τα 40 κύματα, μαζεμένα μια μέρα που η θάλασσα κι ο αγέρας κι η ξηρά ήταν αγιασμένα όλα από την παρουσία του Χριστού, κρατιόταν για να ραντίζουν με δαύτο οι νοικοκυρές το σπίτι ως την Πεντηκοστή, κοντά δυο βδομάδες μετά.
Στο Αϊβαλί, το έθιμο το τηρούσαν στο Φαληράκι, τη Σουράδα της Πολιτείας με τα εκεί αρχοντόσπιτα. Και στο Αδραμμύτι και τα χωριά του Αδραμμυτινού κόλπου, αλλά και νοτιότερα, στα παραθαλάσσια χωριά μέχρι το Αλή Αγά.
Την ώρα που γράφονται οι γραμμές ετούτες, άγνωστο είναι κατά πόσο το έθιμο τηρείται ακόμα. Αν ναι, με το καλό να ‘ναι το πρώτο μπάνιο, έστω και μέχρι τα γόνατα στα αγιασμένα θαλασσινά νερά της Ανάληψης του Χριστού. Όσοι κι όσες το τολμήσουν...