× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Η Ψωροκώσταινα, η Αιβαλιώτισσα πρόσφυγας στο Ναύπλιο...

Η ιστορία μιας γυναίκας που έγινε συνώνυμο του νεοελληνικού κράτους

Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 25/3/2023

Η Ψωροκώσταινα, η Αιβαλιώτισσα πρόσφυγας στο Ναύπλιο...
Φωτό Αρχείου

Στις 27 Μαΐου του 1821, στον όρμο της Ερεσού ο Παπανικολής πυρπολεί το Οθωμανικό δίκροτο. Η πυρπόληση δίνει την αφορμή για τη σφαγή Μυτιληνιών χριστιανών, γνωστή σαν το «μεγάλο τζουλούσι».

Λίγες μέρες μετά, στις 3 - 4 Ιουνίου του 1821 πυρπολείται η πόλη των Κυδωνιών, το γνωστό Αϊβαλί, έδρα της Ακαδημίας Κυδωνιών μήτρας του Ελληνικού Διαφωτισμού. Όσοι από τους 35.000 κατοίκους του σώζονται από τη σφαγή, φορτώνονται σε καράβια Αϊβαλιωτών αλλά και Ψαριανών επαναστατών που σπεύδουν σε βοήθεια και φεύγουν για τα νησιά. Στα Ψαρά, στις Κυκλάδες όπου συγκροτούν το Τάγμα Κυδωνιέων και φυσικά στο Μοριά όπου συμμετέχουν στην επανάσταση. Ανάμεσα στους τελευταίους η Πανωραία Χατζηκώστα, η Χατζηκώσταινα.

Η χήρα του Αιβαλιώτη άρχοντα που χάνει τα πάντα, άντρα, παιδιά και περιουσία. Και φτάνει, πρόσφυγας, ορφανεμένη, άστεγη, πάμφτωχη, βρώμικη στο Ναύπλιο ζητιανεύοντας για λίγα ψίχουλα που θα την επέτρεπαν να ζήσει. Κι ένα ασημένιο δαχτυλίδι στο χέρι, ότι της απέμεινε από την παλιά της ζωή στο Αϊβαλί. Πριν γίνει... η «Ψωροκώσταινα».

Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές και ιδιαίτερα έρευνα δημοσιευμένη στο περιοδικό «Κυδωνιατικός Αστέρας» του Ευάγγελου Δαδιώτη μέλους της διοίκησης του ιστορικού προσφυγικού σωματείου «Ένωση Κυδωνιατών» που διαλύθηκε κάτω από περίεργες συνθήκες και η πλούσια συλλογή των προσφυγικών ενθυμημάτων που διέθετε «εξαφανίστηκε», η γυναίκα αυτή στο Ναύπλιο μάζεψε και πήρε υπό την προστασία της σε ένα εγκαταλειμμένο από τους Οθωμανούς σπίτι τα ορφανά παιδιά που είχαν συρρεύσει στην πολιτεία. Για να θρέψει αυτά και όχι μόνο για να επιβιώσει αυτή, γυρνούσε από σπίτι σε σπίτι και ζητιάνευε.

Το 1826, με τον Ιμπραήμ να πολιορκεί το Μεσολόγγι, στην πλατεία του Ναυπλίου πραγματοποιήθηκε έρανος προκειμένου να υποστηριχθούν οι πολιορκημένοι. «Ποιός έρανος όμως και από ποιους; Μάταια ζητούσαν από τον πολύπαθο λαό να βάλει το χέρι στην τσέπη. Δεν είχε απομείνει τίποτα. Τότε μέσα από τον κόσμο ξεπρόβαλε η Πανωραία Χατζηκώστα. ‘Δεν έχω τίποτα άλλο από αυτό το ασημένιο δαχτυλίδι κι αυτό το γρόσι, Αυτά τα τιποτένια προσφέρω στο μαρτυρικό Μεσολόγγι είπε στην ερανική επιτροπή» αναφέρει ο Δαδιώτης.

Με την ίδρυση του ελληνικού κράτους, σε μια συνεδρίαση της Συνέλευσης, κάποιος λέγεται πως παρομοίασε το νεοελληνικό κράτος με την «Ψωροκώσταινα». Ο συσχετισμός αυτός άρεσε και έμεινε. Η Αιβαλιώτισσα αρχόντισσα που ορφανεμένη ζητιάνευε για να ταΐσει τα ορφανά παιδιά του αγώνα, η γυναίκα της απόλυτης ανέχειας που προσέφερε τα πάντα στον αγώνα έγινε το προσωνύμιο του Ελληνικού κράτους.

Ως κράτος φτωχό, που βασίζεται περισσότερο στην προσφορά των κατοίκων του παρά στη σωστή και επιστημονική οργάνωση και διαχείριση των εσόδων του. Η «Ψωροκώσταινα» έμεινε. Η Πανωραία Χατζηκώστα ξεχάστηκε.

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Τα 40 κύματα και η «μαλλιαρή» πέτρα της Μυτιλήνης

Ένα Μικρασιάτικο έθιμο που τηρούσαν οι Μυτιληνιοί την παραμονή της γιορτής της Ανάληψης, στο εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη του Πρόδρομου, στη Σουράδα
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

«Κόκκινο κάστρο» ξανά ο Μανταμάδος

Πρώτο και με διαφορά ξανά το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ στην Κοινότητα Μανταμάδου. Και μια ιστορία από τα παλιά με μπόλικο «φτηνό» μετεμφυλιακό αντικομμουνισμό
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Γιορτή στο παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης

Η άγνωστη ιστορία του μικρού γνωστού παρεκκλησίου της Μυτιλήνης που «μεταφέρθηκε» στη σημερινή του θέση από το χώρο του γηπέδου προκειμένου να κατασκευαστούν οι κερκίδες
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η αδιάντροπη δημοτική αρχή Μυτιλήνης με το «φερετζέ» του πατριώτη και η βανδαλισμένη προτομή του Παπαγιάννη

Μάχη του Σκρά, 105 χρόνια μετά. Μοναχική επέτειος για 338 νεκρούς, 1.777 τραυματίες και 164 αγνοουμένους. Άκρα του τάφου σιωπή από το σύνολο των τοπικών αρχών της Λέσβου που δηλώνουν και... πατριώτες
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Από τις εκλογές «βίας και νοθείας» στη Λέσβο… στην απλή αναλογική

Μιλήσαμε με τον Δημήτρη Μπουρνού για τα παράδοξα των εκλογών από το 1950 έως τη μεταπολίτευση, τα εκλογικά συστήματα και τη σημασία της ψήφου
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Λέσβιοι αγωνιστές θύματα του Γερμανικού ναζισμού

78 χρόνια από την αντιφασιστική νίκη των λαών
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

9 Μαΐου 1945: Μια σημαντική επέτειος που επιβάλλεται να θυμόμαστε!

Γιατί «ο δήμιος σκοτώνει πάντα δυο φορές, τη δεύτερη με τη λήθη»!
ΘΡΑΣΟΣ ΑΒΡΑΑΜ
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Γιορτάζει η «Μυτιληνιά» Αγία Ειρήνη από τη Μικρασιατική Παλαιά Φώκαια

Μια άγνωστη ιστορία με αφορμή το πανηγύρι του όμορφου παρεκκλησιού στο ομώνυμο πάρκο
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Εργατικές Πρωτομαγιές στη Λέσβο

Από το πολύτιμο αρχείο των Φίλων Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

«Μόρφωσις προς απόκτησιν συνειδήσεως της τάξεως και θέσεώς των»

Το καταστατικό του Συνδέσμου Αλατοεργατών «Φωκαϊκή Ένωσις» Συμβολή στην άγνωστη ιστορία του ρωμαίικου εργατικού κινήματος της Μικρασίας
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Έξι μάρτυρες από τη Λέσβο στο «θυσιαστήριο της λευτεριάς»

Πρωτομαγιά 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Στον Αη Γιώργη της γειτονιάς μου

Ας πούμε πως τα πράγματα ήταν αλλιώς, γιατί όλα θα είχαν γίνει αλλιώς…
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ