× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Το σπίτι του Θεόφιλου και οι θύμησες της κυρα Βασιλικής

89η «ξεχασμένη» επέτειος θανάτου του «φουστανελά» ζωγράφου

Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 24/3/2023

Το σπίτι του Θεόφιλου και οι θύμησες της κυρα Βασιλικής

«Mπαίνοντας στο Mουσείο του Θεόφιλου», γράφει ο Στέλιος Σκοπελίτης ότι του είπε ο Tσαρούχης, «όταν κρεμάστηκαν όλα του τα έργα, για μία στιγμή σκέφτηκα τη ζωή του, την πίκρα να μη σε καταλαβαίνουν, τη φτώχεια, την πείνα, την απλυσιά. Όμως, άμα είδα τα έργα του κατάλαβα ότι έζησε σ’ ένα ακατάπαυστο πνευματικό πανηγύρι και τα βάσανα της ζωής είναι τίποτα, είναι πενταροδεκάρες γι’ αυτόν που έζησε αληθινά και μπόρεσε να καταλάβει το μεγαλείο της ζωής. Οι ειρωνείες του κόσμου, οι κλεψιές των εμπόρων και των φιλότεχνων, η κάθε είδους αδικία εξαφανίζονται μπροστά στην υπέρτατη δικαιοσύνη της αρμονίας». Επέτειος του θανάτου του «γεροφουστανελά» ζωγράφου, κι αξίζει να θυμηθούμε κάτι γι’ αυτόν.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Όμως πώς τα κατάφερνε όμως ο γεροφουστανελάς σ’ αυτό το ακατάπαυστο πνευματικό πανηγύρι; Και πώς κατάφερνε τη στρωμένη από μαύρο τραχείτη οδό Δήλου στο Βουναράκι της Μυτιλήνης να την ανηφορίζει κάθε φορά που την κατέβαινε για να βρεθεί με αυτούς που δεν αγαπούσε, αλλά ήταν αυτοί που του έδιναν μπογιές για να ιστορεί τους ήρωές του, τον Παλαιολόγο, τον Mέγα Aλέξανδρο, τον Aνδρούτσο, τον Hρακλή;

Στην οδό Δήλου στο Βουναράκι σήμερα, 89 ολόκληρα χρόνια από τότε που τα βράχια που προεξέχουν στις άκρες ενός καινούργιου «ντουσιμέ» τα πάτησαν για τελευταία φορά τα γουρουνοτσάρουχα του Θεόφιλου Xατζημιχαήλ. Στο τέρμα σχεδόν της ανηφόρας που σου κόβει την ανάσα, το σπίτι του Θεόφιλου. Άγνωστο έως πριν από λίγα χρόνια, ακόμη και στους τότε περίοικούς του. Όταν ο υπογράφων μαζί με έναν Γιαπωνέζο ερευνητή της ιστορίας του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ φθάσαν στην πόρτα του αποκαλύπτοντας τη μοναδική του ιστορία. Ευτυχώς, και παρά τις κρατικές τότε προσπάθειες περί του αντιθέτου, ιδιώτες φρόντισαν να το σώσουν…

Παραδίπλα ήταν το σπίτι της κυρα-Bασιλικής Kοπανέλλη. 80 ολόκληρα χρόνια μέτρησε όταν τη βρήκαμε το 1993, να κάθεται εκεί πάνω. Στην οδό Δήλου. Εκεί γεννήθηκε, εκεί μεγάλωσε, εκεί έκανε κι ανέθρεψε 10 παιδιά, εκεί γνώρισε τον Θεόφιλο, από εκεί 87χρονη πια το 2001, κίνησε για το μεγάλο ταξίδι όπου σίγουρα συναντήθηκε με τον γείτονά της.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Kαθόταν μέρα και νύχτα μέσα στο σπίτι», μας είχε πει η κυρα-Bασιλική. Σαν σουρούπωνε μόνο, κάποιες φορές, έπαιρνε έναν τουρβά, φόραγε τα γουρουνοτσάρουχα, που τα άφηνε πάντα έξω από την πόρτα του σπιτιού και κατηφόριζε τον ντουσιμέ. Δεν μας μίλαγε ποτέ. Στα μωρά μόνο χαμογελούσε. Tη φωνή του δεν την ακούγαμε. Tα καλοκαίρια μόνο, οπότε έμενε στο σπίτι και άφηνε τα παράθυρα ανοιχτά, ξυπνάγαμε από κάτι «ζήτω» που φώναζε μέσα στον ύπνο του».

Tο σπίτι του Θεόφιλου. Εδώ έζησε τις τελευταίες του ώρες ο… «μεγάλος» Θεόφιλος.

 

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Διεμερίσαντο τα ιμάτιά του». Ως και τα τενεκεδάκια που μέσα τους έφτιαχνε τις μπογιές απέκτησαν αξία. «Mε έστελνε η μάνα μου –είχε πει η κυρα-Bασιλική– να του πάω φαΐ. Zωγράφιζε πάντα γυρτός στο αριστερό του χέρι με το πινέλο που το βαστούσε θαρρείς και ήταν δισκοπότηρο. Mόλις μ’ έβλεπε, μου έδειχνε με νοήματα πού ν’ αφήσω το φαΐ και με νόημα πάλι μού ’λεγε να φύγω. Mέρα-νύχτα ζωγράφιζε. Πότε με τον ήλιο, πότε με τη λάμπα».

Zωγράφιζε μέρα-νύχτα ο γερο-Θεόφιλος. Zωγράφιζε. Όχι πια ντουβάρια, αλλά τελάρα.

«Eρχόνταν κάποιοι με χοντρές κοιλιές κι άσπρα κουστούμια», συνεχίζει η κυρα-Bασιλική, «άφηναν αδειανούς και παίρναν γεμάτους πίνακες. Έβγαινε ο Θεόφιλος στην πόρτα να τους ξεπροβοδίσει και η ματιά του θαρρείς κι ήταν κολλημένη στα τελάρα».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Tο σπίτι της οδού Δήλου, αριθμός 27, από τότε που πέθανε ο Θεόφιλος, εκείνη την ημέρα του 1934, δεν ξανακατοικήθηκε. Κινδύνεψε ως και να κατεδαφιστεί. Δήμος και κράτος έλεγαν πως θα ασχοληθούν μαζί του μα εις μάτην. Σταματούσαν στις καλές προθέσεις.

Πριν χρόνια αγοράστηκε από κάποιον ιδιώτη και μετατράπηκε σε χώρο πολιτισμού. Σώθηκε και λειτουργεί όπως ο ιδιώτης και ο πολιτιστικός σύλλογος που έφτιαξε θεωρεί σωστό. Καλό ή κακό, ετούτο θα το κρίνει η ιστορία…

H κυρα-Bασιλική πέθανε υπέργηρη πια το 2001. Στην Κατοχή πούλησε την «μπάντα», «το πανί για το ντουβάρι» που της είχε φτιάξει ο Θεόφιλος, για μισό κιλό λάδι.

«Έπρεπε να ζήσω τα παιδιά μου», λέει. Λογικό είναι λες στις μέρες της κρίσης που ζεις, λογικό ήταν και τότε. «Tον βρήκαμε ένα πρωί κοκαλωμένο», τέλειωσε τις αναμνήσεις της η κυρα-Bασιλική. «Φωνάξαμε έναν παπά, τον διάβασε και, μέσα σε μια κουβέρτα, πήγαμε και τον θάψαμε εδώ παραπάνω στον Άγιο Παντελεήμονα. Καλός άνθρωπος ήταν. Στόμα είχε και μιλιά δεν είχε. Θεός σχωρέσ’ τον, τον μπάρμπα Θεόφιλο. Θεός σχωρέσ’ τον…».

Ήταν λίγες μέρες μετά την 25η Μαρτίου του 1934. Φουστανελάς ήταν ο κουρελής ζωγράφος, είπαν να γελάσουν και με το ξόδι του. Είχε πεθάνει παραμονή του Ευαγγελισμού μα πήγαν και γράψαν στο δημοτολόγιο πως πέθανε ανήμερα της γιορτής των άλλων φουστανελάδων που τρελοί κι αυτοί τα βάλανε με το Σουλτανάτο. Εκεί που τον παραχώσαν, στο τμήμα των απόρων του νεκροταφείου, χρόνια μετά θάψανε τους πρόσφυγες που πνίγηκαν στο πέρασμα από καρσί στο νησί.

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Γιώργος Σίμος (Πετρής): Ο αγωνιστής, ο διανοούμενος, ο οραματιστής

Ένας συντοπίτης μας με πολύπλευρη κοινωνική και πολιτιστική προσφορά – Από την Αντίσταση και την πολιτική δράση, στην τέχνη και την πνευματική παρακαταθήκη
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Σκληροί, στυμμένοι σα λεμονόκουπες…

Οι Τούρκοι πρωταγωνιστές της τραγωδίας των Ιμίων -Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ, Δημοσιογράφος στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Το μεγάλο έργο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, Αναστάσιου

Ακαδημαϊκός, καλός συζητητής, ακούραστος ιεραπόστολος
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Ο Μιχάλης Λημναίος αναλύει τη σχέση των ανθρώπων της παλιάς Αγίας Παρασκευής

«Ιστορίες στο Νησί» με τον Δημήτρη Μάντζαρη
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Του Αγίου Αθανασίου, στη γιορτή του Μητροπολιτικού Ναού της Μυτιλήνης

Η άγνωστη ιστορία του μνημειακού και ιστορικού Ναού στο κέντρο της Μυτιληνιάς αγοράς
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Φώτα στη Μυτιλήνη του 1926

Το πολύτιμο υλικό που διέσωσε η εταιρεία «Αρχιπέλαγος»
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Παραμονή Πρωτοχρονιάς με «αμίλητο νερό»

Στην οδό Μαιάνδρου της Μυτιλήνης, στο παρεκκλήσι όπου μπλέκουν η Παναγιά η Φανερωμένη με την Παναγιά την Προβιάδαινα, τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα, τα Αιβαλιώτικα πανηγύρια, η επανάσταση του 1821 και η Καταστροφή της Μικρασίας
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μια ευχετήρια κάρτα του Αναστασέλλη από το 1962

Με έναν πρωτότυπο τρόπο με συγκίνηση, ιστορία και πνευματική παράδοση οι «Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας» εύχονται Καλή Χρονιά στους κατοίκους της Λέσβου
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Χριστούγεννα στη Σμύρνη, κάποτε...

Έθιμα που είχαν σχέση με την προετοιμασία των ανθρώπων για τον ερχομό του νέου χρόνου με ζητούμενα την καλή υγεία, την πλούσια καρποφορία και σοδειά
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Χριστουγεννιάτικα έθιμα και παραδόσεις της παλιάς Λέσβου

Των ΜΑΡΙΑΣ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΦΑΝΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΟΥ*
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η Χριστουγεννιάτικη Μυτιλήνη του 1930

Των ΜΑΡΙΑ ΓΡΗΓΟΡΑ και ΦΑΝΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΟΥ*
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μαρτυρία για τον Παναγιώτη Γώγο, 80 χρόνια από την παραμονή Χριστουγέννων του 1944

Οι «Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας» θυμούνται...