Οδός Καβέτσου, ένας από τους πιο κεντρικούς και πολυσύχναστους δρόμους της Μυτιλήνης, που πήρε το όνομά της από τον Κωνσταντίνο Καβέτσο. Άραγε γνωρίζουμε ποιος ήταν και τι πρόσφερε στην πόλη; Για την εποχή του υπήρξε ένας ανιδιοτελής δήμαρχος, ανίκανος να τραβήξει από το αξίωμά του ατομικά ωφελήματα. Ήταν λαϊκός στην ψυχή, και αστός στην σκέψη. Συντηρητικός μαζύ και φιλοπρόοδος. Αγαπήθηκε πολύ από τον τόπο του και αγάπησε τον τόπο του δίχως οπισθόβουλη συμφεροντολογία.

Ο Κ. Καβέτσος γεννήθηκε το 1858, ασχολήθηκε με το εμπόριο και υπήρξε από τους πιο έγκριτους και επιφανείς πολίτες της Μυτιλήνης. Διετέλεσε δήμαρχος της πόλης για δύο περιόδους (1899-1907 και 1922-1924). Η τελευταία του θητεία δεν ολοκληρώθηκε καθώς πέθανε ξαφνικά από ανακοπή καρδιάς, ενώ μέχρι την τελευταία στιγμή ο πρεβύτης σκυφτός επάνω εις το γραφείον του, εξηκολούθη να δίδη το παράδειγμα της φιλοπονίας εις τους υφισταμένους του. Ζηλωτής, δραστήριος, άοκνος, φιλόκαλος και ανακαινιστής οραματίστηκε και πραγματοποίησε έργα, με τη δική του μοναδική μέθοδο που μεταμόρφωσαν τη Μυτιλήνη από μια κοινή τουρκική μικροβρωμόπολις, ανάξια της φιλοκαλίας και των προοδευτικών κατοίκων της σε μια πόλη που θα τη ζήλευαν ακόμη και μεγαλύτερες και πολιτισμένες πόλεις, ενώ με τις ενέργειες του κατέστησε τον δήμο Μυτιλήνης έναν από τους πλουσιότερους της Ελλάδας.

Κατά την πρώτη του θητεία η Μυτιλήνη ούτε δρόμους είχε, ούτε φωτισμόν, ούτε δημοτικά καταστήματα, ούτε κέντρα αναψυχής, ούτε νερά ούτε τίποτε όπως συνέβαινε άλλωστε στις περισσότερες ελληνικές πόλεις επί τουρκοκρατίας. Ο προϋπολογισμός του δήμου ήταν εξαιρετικά χαμηλός, δεν υπερέβαινε τις 4.000 τουρκικές λίρες, και αποτελούσε τροχοπέδη στην πραγματοποίηση οποιουδήποτε έργου ανάπτυξης και εξωραϊσμού της πόλης. Ο Καβέτσος αντιλαμβανόμενος ότι η πρόοδος ή ο μαρασμός του τόπου εξαρτιόταν από τον εκάστοτε σταυροπόδι ραχατλήν Πασάν κατεδείχθη αριστοτέχνης εις τον ψυχολογικόν αυτόν χειρισμόν του Τούρκου. Γλυκομίλητος, όπως ήτο και ήρεμος, φρόνιμος εις τον πατριωτισμόν του, έξυπνος εις την υπερηφάνειάν του, και άκαμπτος εις αρετήν και ειλικρίνειαν, είχε κατακτήσει, με την βοήθειαν της ηγεμονικής γενναιοδωρίας του, τον ισχυρότατον τότε Βαλήν Αρχιπελάγους Αμπεντίν Πασά. Με μία κίνηση φαινομενικά άσκοπη και δαπανηρή κέρδισε την εύνοια και εμπιστοσύνη του και τον κατέστησε τον πολυτιμότερο σύμμαχο και πιστό του φίλο.

Έχοντας εξαρχής στο μυαλό του τη δημιουργία δημοτικού κήπου στη Μυτιλήνη προβαίνει σε μία από τις πρώτες του ενέργειες ως δήμαρχος, στην οικοδόμηση ενός μεγάρου στο Κιόσκι, προορισμένο για κατοικία του εκάστοτε Βαλή Αρχιπελάγους. Ο Αμπεντίν Πασάς έκπληκτος και ενθουσιασμένος από το απρόσμενο δώρο δε φέρνει καμία αντίρρηση στο μεγαλόπνοο σχέδιο του δημάρχου. Ο Δημοτικός Κήπος κατ’ ουσίαν είχεν εξασφαλισθεί. Η υλοποίησή του ωστόσο, δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση, καθώς στο σημείο στο οποίο οραματιζόταν ο Καβέτσος τη δημιουργία του, υπήρχε ο Ταρσανάς, όπου το Υπουργείο Ναυτικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ναυπηγούσε φρεγάτες, η αποθήκη γαιανθράκων, από την οποία τροφοδοτούνταν ο αυτοκρατορικός στόλος και το Λιμεναρχείο. Επίσης, την ίδια περιοχή διεκδικούσαν και τα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Μυτιλήνης ως συνέχεια του Γυμνασίου. Όλα αυτά όμως ξεπεράστηκαν με τις ενέργειες του Αμπεντίν Πασά και την αποφασιστικότητα του Καβέτσου. Το μόνο και τελευταίο εμπόδιο ήταν ο Λιμενάρχης, που δεν εννοούσε να υποχωρήσει, αλλά και εδώ η συμβολή του Αμπεντίν Πασά, απόδειξη της λατρείας στο πρόσωπο του Καβέτσου υπήρξε καθοριστική «Χάλα εσύ και εγώ θα κάνω πώς δε βλέπω». Έτσι σε μία μόλις νύχτα το Λιμεναρχείο κατεδαφίστηκε και όλος ο εξοπλισμός και τα αρχεία του κάηκαν και πετάχτηκαν στη θάλασσα. Μετά από δύο ημέρες ο Τούρκος λιμενάρχης έσκασε από το κακό του και ετάφη δημοσία δαπάνη. Ο Δημοτικός Κήπος πλέον ήταν γεγονός και με φιρμάνι του Σουλτάν Χαμήτ ιδιοκτησία του Δήμου Μυτιλήνης.

Ο αεικίνητος Καβέτσος συνεχίζοντας να καταστρώνει σχέδια για την πόλη, ένα πρωί εμφανίζεται στον Αμπεντίν Πασά, φέρνοντάς του ως δώρο το πολυτιμότερο χαλί του σπιτιού του.

-    Ζήτησε ό,τι θέλεις του είπεν ο ευφυέστατος Αμπεντίν, κτυπών χαϊδευτικά τον ώμον του.

-   Τι να θέλω! Απήντησε μετριοφρόνως ο Καβέτσος. Μια λωρίδα θάλασσα μου χρειάζεται.

-   Και δεν παίρνεις όση θέλεις;

Με αυτόν τον τρόπο εκχερσώθηκε μεγάλο μέρος της προκυμαίας που διαιρέθηκε σε οικόπεδα τα οποία πλειοδοτήθηκαν. Από τα έσοδα χτίστηκε νέο Λιμεναρχείο και καλύφθηκε μέρος των δαπανών του Κήπου, οι οποίες πριν είχαν εξοφληθεί από το προσωπικό ταμείο του Δημάρχου. Διότι –πρέπει να σημειωθεί- ο Καβέτσος πλουσιώτατος τότε, εδάνειζε τακτικά και προχείρως εις τον Δήμον όσα εχρειάζοντο.

Ο Δημοτικός Κήπος, ο πνεύμων της πόλης, γειτνίαζε όμως με τον μπαλουχανά (ψαράδικα) κάτι που κατά τον Καβέτσο ήταν τελείως αταίριαστο αισθητικά και χαλούσε την εικόνα του. Ουδεμία λοιπόν συζήτησις ότι ο μπαλουχανάς έπρεπε να μεταφερθή, αλλά πού; Καταλληλότερο μέρος κρίθηκε η περιοχή ανάμεσα στο Τελωνείο και το Λιμεναρχείο, κάτι που βρήκε κάθετα αντίθετους τον Τελώνη, τον Λιμενάρχη και τον Διευθυντή της Αστυνομίας.  Ο Δήμαρχος ακολούθησε και εδώ τη γνωστή του τακτική. Με την ανοχή πάντα του Βαλή,  πριν ανατείλει ο ήλιος ο ξύλινος δύσοσμος γείτων είχε εξαφανισθεί και την επόμενη μέρα οι ψαράδες ήδη ειδοποιημένοι, διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους στη νέα ψαραγορά, που αποτέλεσε ένα από τα πιο προσοδοφόρα δημοτικά καταστήματα. Κάθε αντίδραση κάμφθηκε καθώς για μεγάλο χρονικό διάστημα όλες οι τουρκικές αρχές έτρωγαν τα καλύτερα ψάρια δωρεάν. Επιπλέον, χτίστηκε στην ίδια περιοχή το Καρακόλι (Αστυνομικός σταθμός) προς εξευμενισμό του αστυνομικού διευθυντή. Αξίζει να σημειωθεί πως τα νέα κτίρια κατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου από εγχώρια τούβλα, στηρίζοντας την ντόπια βιομηχανία.

Συνεχίζοντας τον εξωραϊσμό της πόλης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων χτίζεται ταχύτατα στο Βακούφι της Αγίας Ειρήνης το θερινό Δημοτικό Θέατρο, το οποίο όμως κάηκε από Μυτιληνιό που θεώρησε πως έβλαπτε τα συμφέροντά του, γεγονός που ως συνήθως απεδόθη εις τους Τούρκους.  Άλλο έργο ζωτικής σημασίας αποτέλεσε η ύδρευση της πόλης, η οποία ήταν ανεπαρκής. Ο Καβέτσος φέρνει νερό από την Κράτηγο, καλύπτοντας το υψηλό κόστος με την προπώλησή του σε ιδιώτες, καθώς ως τότε όλα τα κοινωνικά στρώματα προμηθεύονταν νερό από τις δημόσιες κρήνες. Ακόμη, προχώρησε στη σύσταση υπηρεσίας καθαριότητας του δήμου. Επί των ημερών του η Μυτιλήνη φωτιζόταν με φωταέριο μέσω ιδιωτικής επιχείρησης, κυριότερος συνέταιρος της οποίας ήταν ο ίδιος ο Καβέτσος και εζήλευαν τον φωτισμόν της όχι μόνο η Χίος και η Σάμος αλλά και πολλά άλλα μέρη που εκαμάρωναν δια τον πολιτισμόν των. Παρολ’ αυτά όμως, ο Δήμαρχος εξακολουθούσε να ονειρεύεται την ίδρυση Δημοτικού Εργοστασίου Ηλεκτροφωτισμού και Κινήσεως, καθώς πίστευε ότι δεν είναι φωτισμός ούτος για τη Μυτιλήνη.  Τέλος, με δαπάνη κυρίως των καταστηματαρχών προέβη στην πλακόστρωση της προκυμαίας μέχρι της Εμπορικής Στοάς και της αγοράς έως το Πηγαδάκι. Με την ολοκλήρωση του έργου της πλακόστρωσης ο Αμπεντίν Πασάς εκδήλωσε τον ενθουσιασμό του λέγοντας:

-  Εσύ πρέπει να γίνεις Δήμαρχος στη Σταμπούλ. Εκεί είνε ο τόπος σου

-  Όλα ημπορεί να γίνουν… αν θέλει ο  Θεός…

Το 1907 λήγει η πρώτη του θητεία, αφήνοντας πίσω του μεγάλα και σπουδαία έργα για τον τόπο του. Τα επόμενα χρόνια λόγω της έκρυθμης κατάστασης και θεωρούμενος ύποπτος από τους Τούρκους, καταφεύγει στην Αίγυπτο έως την απελευθέρωση του νησιού. Το 1922 η Μυτιλήνη στρέφεται και πάλι στον Καβέτσο και του προτείνει να αναλάβει τη δημαρχεία. Εκείνος λόγω της ηλικίας του και γνωρίζοντας την ελληνική γραφειοκρατία αρχικά αρνείται.

-Δεν έχω σκοπό να πάγω φυλακή τώρα στα γεράματά μου. Έπειτα με τους Ελληνικούς Νόμους εγώ δεν μπορώ να δουλέψω. Δε θα κάνω τίποτε.

Πείθεται τελικά να αναλάβει, αφού προηγουμένως έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη τόσο του Γ. Παπανδρέου (Υπουργού των Εσωτερικών) όσο και της Επαναστατικής Κυβέρνησης Πλαστήρα-Γονατά ότι θα υλοποιηθούν άμεσα τα έργα που οραματίζεται.

-Πρέπει τώρα που έχουμε τα μέσα με την Επανάστασιν, έλεγε μειδιών, να κάνουμε το Δήμο πλούσιο. Ύστερα όλα γίνονται μόνα των.

Η απόκτηση του Ταρλά αποτελεί πρώτο στόχο του και πρέπει να επιτευχθεί με κάθε μέσο, καθώς τον διεκδικούσαν ήδη δύο Υπουργεία και ένας ιδιώτης. Έπειτα από πολύμηνη επιμονή, ο Ταρλάς περνάει στον Δήμο με υπογραφή του Παπανδρέου. Όταν ο «Ταρλάς» εχαρίσθη εις τον Δήμον, το μάτι του Καβέτσου έπεσεν επί του κήπου της Αγίας Ειρήνης. Είνε η φυσική προέκτασις του Κήπου, έλεγε, και είνε η θέσις του Δημοτικού Θεάτρου που θα γίνη μια μέρα, καθώς πίστευε ότι είνε ντροπή η Μυτιλήνη μας η μορφωμένη, η Μυτιλήνη μας η προοδεμένη να μην έχει δημοτικό θέατρο... Είναι ανάγκη να πολυλογώμεν; Η Αγία Ειρήνη εδόθη εις τον Δήμον. Στη συνέχεια σειρά έχουν τα Τούρκικα Νεκροταφεία της Επάνω Σκάλας, τα οποία επίσης με συνοπτικές διαδικασίες χαρίζονται στον Δήμο. Έτσι ο Δήμος Μυτιλήνης γίνεται ένας από τους πλουσιότερους της Ελλάδας.

Παράλληλα, προχώρησε και ολοκλήρωσε μέσα σε ένα έτος την επισκευή των περισσότερων δρόμων της πόλης, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. Έχτισε επίσης, τα δημόσια ουρητήρια του Κήπου, έργο απαραίτητο για τη δημόσια υγεία των κατοίκων. Τέλος, έφτιαξε την πετρελαιαποθηκη στο Κάστρο, ζητώντας την έγκριση του έργου αφού το είχε ολοκληρώσει. Μια έγκριση που δε δόθηκε ποτέ από τις ελληνικές αρχές, επιβεβαιώνοντας τους φόβους του.

-Δε σας ταλεγα εγώ να μη μ’ ανεκατέψετε με τους Έλληνας; Είπε παραπονούμενος. Δε βαριέστε! Εγώ έκαμα το καθήκον μου. Τώρα ας κάμουν και αυτοί το δικό τους. Και να με κρεμάσουν, ένα γέρο θα κρεμάσουν.

Τελικά, το ελληνικό κράτος το πρόλαβε ο θάνατος του αντισυμβατικού δημάρχου.  

Αρκετά από τα μεγάλα έργα που οραματίστηκε δεν πρόλαβε να τα ολοκληρώσει και έως το 1927, όπως αποδεικνύεται και σε σκίτσο της σατιρικής εφημερίδας Βούρδουλας, ακόμη δεν είχε ολοκληρωθεί κανένα από αυτά από τους διαδόχους του.

Η συμβολή του Καβέτσου ήταν απαραίτητη και σε θέματα που δεν άπτονταν της αρμοδιότητάς του, ήταν πάντα δίπλα στους πολίτες ακόμη και όταν δεν κατείχε το δημαρχιακό αξίωμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο ρόλος που έπαιξε το 1912 λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση, στην περιφρούρηση της ασφάλειας του μουσουλμανικού πληθυσμού της Μυτιλήνης από τις επιθέσεις αντάρτικων σωμάτων. Ο πολυμήχανος Καβέτσος προσκάλεσε  όλα τα γνωστά κακοποιά στοιχεία και τους παλλικαράδες της πόλης, οι οποίοι τον έτρεμαν και συγχρόνως τον λάτρευαν, και τους ανέθεσε το δύσκολο αυτό έργο. Για δέκα ημέρες δε συνέβη το παραμικρό. Εντυπωσιασμένος ο Στρατιωτικός Διοικητής Μελάς αναθέτει στον Καβέτσο την προσωρινή διεύθυνση της Αστυνομίας και την Γενική Αρχηγεία της Πολιτοφυλακής.   

Ο Καβέτσος υπήρξε ένας ήρωας της δουλειάς ανάμεσα σε ένα πλήθος πολυλογάδων και άχρηστων δημοσκόπων… και όχι μια αδειανή πολύχρωμη μπουρμπουλήθρα. Υπηρέτησε τη Μυτιλήνη με πάθος, με φανατισμό και επί Τουρκοκρατίας και επί… ελευθερίας. Για εκείνον η Μυτιλήνη υπήρξε η τρίτη του κόρη ίσως και η πρώτη πιο λατρεμένη, γι΄αυτό είχε κατακτήσει τον σεβασμό και την εκτίμηση όλων. Αγαπούσε τον λαό και την αγάπη αυτή τη μετέτρεψε σε έργο.

Στην κηδεία του παρέστη σχεδόν όλη η πόλη, ο μαθητικός κόσμος, οι Αρχές, τα Σωματεία, οι Σύλλογοι, ο εμποροβιομηχανικός και εργατικός κόσμος και όλες οι οργανώσεις. Η Μυτιλήνη πενθούσε. Κηρύχθηκε διήμερο πένθος, τα φανάρια της πόλης ήταν αναμμένα και καλυμμένα με μαύρες κορδέλες, οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες και οι καμπάνες όλων των Ναών χτυπούσαν πένθιμα.

Αυτός ήταν ο θρυλικός Δήμαρχος του λαού, που εδημάρχευε και όταν δεν ήταν δήμαρχος, που κάθε πολίτης λέγοντας ο Δήμαρχος, εννοούσε υποσυνείδητα εκείνον.

(Το άρθρο στηρίζεται σε πληροφορίες που προέρχονται εξ ολοκλήρου από τη Συλλογή Τοπικού Τύπου της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης και συγκεκριμένα από τις εφημερίδες Ελεύθερος Λόγος, Σάλπιγξ και Καμπάνα, Φεβρουάριος 1924. Περισσότερες πληροφορίες για τον Κ. Καβέτσο στο ψηφιακό αποθετήριο της Δ.Κ.Β. Μυτιλήνης http://dspace.cplm.gr/)