Ένα απόκομμα μιας τούρκικης εφημερίδας του 1932. Ξεχασμένο σε ένα συρτάρι.... 

Θα μπορούσε να είναι η ιδέα για ένα σενάριο μιας συγκλονιστικής ταινίας. Αντικείμενο συγγραφής ενός βιβλίου σαν το ανάλογο του Γιασάρ Κεμάλ «Η ιστορία ενός νησιού». Ή σαν το «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» του Στρατή Δούκα.

Θα μπορούσε να είναι...

Είναι όμως ένα απλό απόκομμα μιας τούρκικης εφημερίδας του 1932 χωρίς καν την πηγή, το όνομα της εφημερίδας στην οποία γράφτηκε.

100 χρόνια μετά την καταστροφή. Το απόκομμα αυτό είναι μια ιστορία που από τις 84 όλες κι όλες λέξεις της στην τούρκικη γλώσσα, πηγάζει ο πόνος του ξεριζωμού, η αγάπη για ένα τόπο που ξέρεις πως χάθηκε μια για πάντα και θες κι εσύ απλά να χαθείς μέσα σε αυτόν, ο συγκλονισμός από την απώλεια της μάνας γης του Ρωμαίικου της Μικρασίας.

Τίτλος του άρθρου «Συνελήφθη ένας από τους ανταλλάξιμους (σ.σ. βάσει της  Συνθήκης της Λωζάννης) ο οποίος ζούσε σε μια φωλιά αρκούδας στο Αδραμμύτι».

Γράφει το προ 90 χρόνων ρεπορτάζ:

«Πριν λίγες μέρες συνέβη ένα  πολύ αξιοπρόσεκτο γεγονός. Παρότι έχουν περάσει ήδη δέκα χρόνια από την ανακατάληψη του Αδραμμυτίου, κυνηγοί ανακάλυψαν τυχαία ένα Χριστιανό από το χωριό Ζεϊτινλί, ο οποίος εκείνη την εποχή δεν διέφυγε όπως οι άλλοι, αλλά κρύφτηκε σε φωλιά αρκούδας στο όρος Κάζνταγ. (σ.σ η αρχαία  Ίδη). Το συνέλαβαν και τον μετέφεραν στο Αδραμμύτι.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, αυτός ο Χριστιανός εδώ και δέκα χρόνια είχε καταφύγει σε μια φωλιά αρκούδας όπου και διέμενε  συντηρούμενος με ό.τι έκλεβε από τους γειτονικούς δύο μύλους. Όταν τον έφεραν στο Αδραμμύτι, τα μαλλιά του είχαν γίνει ένα με τα γένια του, τα νύχια του είχαν μακρύνει υπερβολικά, ήταν ρακένδυτος ο ταλαίπωρος και φαινόταν κυριολεκτικώς σαν να βρισκόταν σε κατάσταση άγριου ανθρώπου». 

Ξαναδιαβάζουμε το ρεπορτάζ με σκοπό να καταλάβουμε τα γεγονότα πίσω από τις γραμμές. 

«Αυτός ο Xριστιανός» λέει το ρεπορτάζ της εφημερίδας ένας «ανταλλάξιμος» που δεν πρόλαβε να γίνει πρόσφυγας «να φύγει μαζί με τους άλλους» και άρα εμπίπτει πλέον στα οριζόμενα περί ανταλλάξιμων πληθυσμών της Συνθήκης της Λωζάννης, έφυγε από το χωριό του το Ζεϊτινλί (Ελαιώνας στα Ελληνικά) της επαρχίας του Αδραμμυτίου, πολύ κοντά στο χωριό Γκιούρε. Κρύφτηκε στα βουνά, στο Καζντάγ, τη γειτονική στο χωριό του αρχαία Ίδη στην κορφή της οποίας κάθονταν οι 12 θεοί και κάναν χάζι τον πόλεμο της Τροίας. Τούτο συνέβη όταν το Αδραμμύτι «ανακαταλήφθηκε», κατελήφθη δηλαδή το Σεπτέμβριο του 1922 από τους Τούρκους του στρατού του Κεμάλ Αττατούρκ αλλά και τους πολλούς Τσέτες που δρούσαν σε όλη της διάρκεια της τριετίας 1919 – 1922 στα γύρω βουνά.

Εκεί, 10 ολόκληρα χρόνια ζούσε σε μια σπηλιά αρκούδας, χωρίς ρούχα, σιτιζόμενος από ότι έκλεβε από τους μύλους της περιοχής. Μόνος του. Φυλάγοντας ένας Θεός ξέρει ποιον τόπο, ποια πατρίδα, ποιο χώμα.... Εγκλωβισμένος 10 ολόκληρα χρόνια σε μια σπηλιά αρκούδας. Εγκλωβισμένος στο μυαλό του. «...Eν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης» κι ο «Xριστιανός» αυτός καταπώς περιγράφει τους ανθρώπους του Θεού στην προς Εβραίους επιστολή ο Απόστολος Παύλος.

Και κάποια στιγμή, βρέθηκε από κυνηγούς. Με μαλλιά και γένια να έχουν γίνει ένα, μακριά νύχια, ρακένδυτος. «Ο ταλαίπωρος» αυτός άνθρωπος όπως αποκαλεί «αυτόν το χριστιανό» η τούρκικη εφημερίδα που σημειώνει πως «φαινόταν κυριολεκτικώς σαν να βρισκόταν σε κατάσταση άγριου ανθρώπου». 

Κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν έμαθε, κανείς πέραν των όσων αναφέρει το δημοσίευμα δε γνωρίζει το μέλλον που του επεφύλαξε η μοίρα «ετούτου του Xριστιανού». 

Ήρθε στην Ελλάδα ή έμεινε στο Αδραμμύτι του για πάντα; «Αγριάνθρωπος» επέστρεψε στη φωλιά της αρκούδας, «Ημέρεψε;».

Είπα.... 

Θα μπορούσε να είναι η ιδέα για ένα σενάριο μιας συγκλονιστικής ταινίας. Αντικείμενο συγγραφής ενός βιβλίου σαν το ανάλογο του Γιασάρ Κεμάλ «Η ιστορία ενός νησιού». Ή σαν το «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» του Στρατή Δούκα.

Θα μπορούσε να είναι...

Παραμένει ένα απόκομμα μιας τούρκικης εφημερίδας άγνωστο ποιας, σε ένα συρτάρι. Μια ιστορία στις χιλιάδες, τις εκατοντάδες χιλιάδες ιστορίες που συνέθεσαν την ιστορία της προσφυγιάς και του Ρωμαίικου της Μικρασίας έναν ολόκληρο αιώνα τώρα. 

*Η μετάφραση από τα τουρκικά του αποκόμματος της τουρκικής εφημερίδας είναι της Μάρως Μαυροπούλου