Ο φωτογράφος εκείνης της μοιραίας νύχτας στο Πολυτεχνείο ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας, είναι ο μοναδικός φωτορεπόρτερ που απαθανάτισε με τον φακό του τις στιγμές πριν και μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο. Σήμερα μίλησε στο ρ/σ του «Ν» στους 99 στα fm και την εκπομπή «Ανθέων 99» για την επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείου, τη δουλειά του και μοιράστηκε μαζί μας όσα έζησε τη νύχτα της 16^ης προς 17^ης  Νοεμβρίου.

84 ετών σήμερα, ο Αρ. Σαρρηκώστας είναι διεθνούς φήμης και βραβευμένος φωτορεπόρτερ. Σε συνεργασία με το διεθνές πρακτορείο Associated Press κατέγραψε φωτογραφικά σπουδαίες προσωπικότητες (Γιάσερ Αραφάτ, Νέλσον Μαντέλα, Ρόμπερτ Κένεντι κ.ά.) και εμβληματικά γεγονότα (Αραβο-Ισραηλινός Πόλεμος των Εξι Ημερών, δολοφονία Λαμπράκη, σύλληψη Παναγούλη, δολοφονία Πέτρουλα κ.ά.).

Σε κάθε επέτειο του Πολυτεχνείου αισθάνεται ότι ζει τις ίδιες στιγμές που έζησε. Βρέθηκε αυτόπτης μάρτυρας και μοναδικός φωτορεπόρτερ εκείνη τη βραδιά του 1973, ουσιαστικά διαψεύδοντας τη Χούντα -με τα μόλις τρία καρέ που πρόλαβε να τραβήξει- η οποία διέδιδε ότι «δεν συνέβη το παραμικρό» τη νύχτα του Πολυτεχνείου.

Οι μαρτυρίες του

«Ήμασταν στην ταράτσα όπου είχαμε τοποθετήσει το χημείο (το γραφείο μας τότε ήταν στην οδό Ακαδημίας 27, ψηλά, πολύ κοντά στη Βουλή και τα τανκς περνούσαν μπροστά από τη Βουλή για να κατεβούν την Πανεπιστημίου και να πάνε στο Πολυτεχνείο).

Ρώτησα τον διευθυντή μου περί τίνος επρόκειτο και μου απάντησε ότι ήταν τανκς. Πήρα τις φωτογραφικές μηχανές μου, μπήκαμε μαζί στο αυτοκίνητό του και ξεκινήσαμε. Κατεβαίναμε την οδό Αμερικής όταν πέσαμε πάνω στη φάλαγγα. Ήταν 10 με 12 τανκς, μικρά και μεγάλα, το ένα πίσω από το άλλο, και πήγαιναν προς το Πολυτεχνείο από την οδό Πανεπιστημίου.

Σταματήσαμε μπροστά από το παλιό Μινιόν, 30 μέτρια μακριά από την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου. Τα τανκς παρατάχθηκαν. Ο επικεφαλής της φάλαγγας σταμάτησε ακριβώς μπροστά από την πύλη του Πολυτεχνείου, έστρεψε την μπούκα του κανονιού στην κύρια είσοδο του κτηρίου και δεξιά και αριστερά του παρατάχθηκαν τα υπόλοιπα τανκς.

Εγώ και ο διευθυντής μου σταθήκαμε στη γωνία Στουρνάρη και Πατησίων. Ο λοχίας είχε βγει στον πυργίσκο του τανκ με το περίστροφο στο ένα χέρι και το τηλέφωνο στο άλλο. Τον άκουγα πολύ καθαρά που μιλούσε κι έλεγε ''μάλιστα, μάλιστα'' και ''διατάξτε''.

Η περιοχή ήταν γεμάτη με αστυνομικούς, στρατιώτες και ανθρώπους με πολιτικά, μεταξύ αυτών πολλοί προβοκάτορες τους οποίους αναγνώρισα από τις προηγούμενες ταραγμένες ημέρες. Είχαν κρυμμένα τα γκλοπς κάτω από το σακάκι τους και χτυπούσαν χωρίς λόγο τους διαβάτες.

Άρχισα να φωτογραφίζω δειλά-δειλά, εννοείται χωρίς φλας, για να μη με δουν. Φωτογράφιζα μόνο με τα φώτα των προβολέων των τανκς -τους οποίους είχαν στρέψει στο Πολυτεχνείο- και τα φώτα της λεωφόρου Πατησίων. Ποτέ δεν τελείωνα το 36άρι φιλμ. Τραβούσα 7, 8 ή 10 καρέ, έβγαζα το καρούλι και το έδινα στο διευθυντή μου υπό τον φόβο ότι από ώρα σε ώρα θα με άρπαζαν και θα με έστελναν στην Μπουμπουλίνας, στην Ασφάλεια, που ήταν ακριβώς μία γωνία πάνω από το Πολυτεχνείο.

Εν τω μεταξύ, έβλεπα τους φοιτητές και τους μαθητές να βγαίνουν από τα παράθυρα και να φωνάζουν στους αστυνομικούς και στους στρατιώτες ''είμαστε αδέλφια, ελάτε μαζί μας, είμαστε άοπλοι''. Ναι, δεν βρίσκονταν μόνο φοιτητές μες στο Πολυτεχνείο, βρίσκονταν και μαθητές, ανήλικοι.

Είχα καλύψει πολέμους στο εξωτερικό, αλλά ήταν τόσο διαφορετικό να βλέπεις και να φωτογραφίζεις όλα αυτά μες στο ''σπίτι'' σου, στην πατρίδα σου…

Οι στιγμές ήταν πραγματικά συγκινητικές. Το ραδιόφωνο από μέσα καλούσε τον κόσμο για συμπαράσταση, τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη ηχούσαν ασταμάτητα. Στις 12 τα μεσάνυχτα είπα στον διευθυντή μου να επιστρέψει στο γραφείο για να γλυτώσουμε ό,τι είχα τραβήξει. Έφυγε, οπότε έμεινα μόνος μου στη γωνία.

Και φτάνουμε στην ώρα 02:53, όταν μετά από ένα μακρόσυρτο «μάλιστα, μάλιστα» του λοχία, του επικεφαλής της φάλαγγας των τανκς, γυρίζει ολόκληρο τον πυργίσκο του τανκ προς τα πίσω, δηλαδή ανάποδα. Το κανόνι, ενώ επί τόσες ώρες ήταν στραμμένο στην κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου, τώρα κοιτούσε προς τα πίσω. Και όχι μόνο. Το τανκ έκανε όπισθεν και ήλθε δίπλα μου, στο απέναντι πεζοδρόμιο.

Έκανα τον σταυρό μου και είπα ''Δόξα σοι ο Θεός, θα πήρε εντολή να υποχωρήσει''. Τι άλλο να υπέθετα όταν είδα να γυρίζει τον πυργίσκο και να κάνει όπισθεν; Αυτό υπέθεσα, όμως γελάστηκα…

Φουλάρισε τις μηχανές με όση δύναμη είχε και πήγε κι έπεσε επάνω στην πύλη. Συνήλθα μετά από δευτερόλεπτα, διότι είχα υποστεί σοκ, δεν περίμενα να κάνει αυτό που έκανε.

Θέλησα ν’ αποκτήσω μια καλύτερη οπτική γωνία κι έτσι έφυγα από το σημείο όπου βρισκόμουν και πήγα στο κέντρο της οδού Πατησίων για να φαίνεται το τανκ, που έσπασε την κύρια είσοδο του Πολυτεχνείου, τσαλάκωσε μια Μερσεντές που είχαν τοποθετήσει οι φοιτητές ακριβώς πίσω από την πύλη και αμέσως μετά μπήκε μέσα ο στρατός και η αστυνομία.

Εκείνες τις στιγμές ούρλιαζαν οι σειρήνες όλων των τανκς, ακούγονταν εκατοντάδες πυροβολισμοί, πολλά βογγητά, φωνές, βρισιές. Ταυτόχρονα ήρθαν κατά πάνω μου δυο αστυνομικοί κρατώντας, όχι γκλοπς, αλλά δυο ξύλινα δοκάρια, δυο μέτρα το καθένα. Άρχισαν να με βρίζουν και τότε σημάδεψαν το κεφάλι μου με τα δοκάρια. Προσπάθησαν να με χτυπήσουν στο κεφάλι με όση δύναμη είχαν.

Ήμουν νέος τότε και είχα ασχοληθεί αρκετά χρόνια με το μποξ, οπότε έσκυψα γρήγορα δεξιά κι αριστερά και γλύτωσα και τις δυο ξυλιές που πρόλαβαν μόνο να ξύσουν και τους δυο ώμους μου. Έκανα μεταβολή και άρχισα να τρέχω όσο πιο γρήγορα μπορούσα, ενώ ο ένας από τους δυο αστυνομικούς είχε βγάλει το περίστροφό του.

Τρέχοντας με ''ζικ ζακ'' έφτασα στο γραφείο και άρχισα να στέλνω φωτογραφίες στο εξωτερικό. Στο μυαλό μου υπήρχε η αγωνία: τι έγιναν όλα εκείνα τα παιδιά που ήταν μεταξύ της πύλης και της Μερσεντές. Υπήρχε πολύς κόσμος σ’ εκείνο το σημείο.

Όταν το τανκ χτύπησε την είσοδο του Πολυτεχνείου, έπεσαν και τα δυο κολονάκια που ήταν γεμάτα από παιδιά με σημαίες και πανό. Άλλοι έπεσαν μέσα, άλλοι έξω. Σα να κουνούσες μια πορτοκαλιά με γινόμενα πορτοκάλια. Μ’ έτρωγε να μάθω αν όλοι αυτοί οι άνθρωποι πρόλαβαν να φύγουν με τόση φόρα που είχε το τανκ όταν χτύπησε την πύλη.

Γι’ αυτό, το πρώτο μέλημά μου όταν έστειλα αρκετές φωτογραφίες στη Νέα Υόρκη -και η Νέα Υόρκη τις έστειλε σε ολόκληρο τον κόσμο- ήταν να πάω ξανά στο Πολυτεχνείο. Ήταν 06:00-06:30 όταν έφτασα. Πυροσβέστες και αστυνομικοί έριχναν νερό με μάνικες για να καθαρίσουν τον χώρο μέσα κι έξω.

Μπήκα μέσα κι άρχισα να φωτογραφίζω σκισμένα πουκάμισα, παντελόνια, παπούτσια. Πολλά προσωπικά αντικείμενα των παιδιών ήταν πεταμένα από δω κι από κει.

Οι αστυνομικοί προσπαθούσαν να εξαφανίσουν τα αίματα με τις μάνικες. Όμως εγώ τα είδα με τα ίδια μου τα μάτια. Δεν είχαν προλάβει να τα καθαρίσουν όλα.

«Χθες το βράδυ δεν έγινε τίποτα», είπε το επόμενο πρωί ο Παττακός. Δυστυχώς για τον ίδιο, το μεσημέρι κυκλοφόρησαν οι εφημερίδες. Οι φωτογραφίες με την εισβολή του τανκ αποκάλυψαν την αλήθεια. Ο Παττακός αναγκάστηκε να ανασκευάσει λέγοντας επί λέξη: «έπρεπε να επέμβουμε για να τελειώνει αυτή η ιστορία με τα παλιόπαιδα».

Πέρασαν 48 ολόκληρα χρόνια, μα εκείνη τη νύχτα την ξαναζώ. Είναι σα να βρίσκομαι εκεί, στο ίδιο σημείο, και ν’ απαθανατίζω εκείνες τις ιστορικές στιγμές…».