Στα μουσεία της ελαιουργίας στη Σμύρνη συχνά οι επισκέπτες βλέπουν μηχανήματα με την επιγραφή «ΙΣΗΓΟΝΗΣ ΣΜΥΡΝΗ». Λίγοι ξέρουν ότι ο γιός αυτού του «βιομήχανου» της εποχής Κωνσταντίνου Ισηγόνη με τη βαριά χαλυβουργική βιομηχανία της εποχής είναι ο άνθρωπος που πέρασε προσφυγάκι στη Μυτιλήνη κι από εδώ «πέταξε» στη Βρετανία όπου και σχεδίασε μερικά από τα πιο διάσημα αυτοκίνητα. Λίγο πριν πεθάνει ο Ισηγόνης χρίστηκε sir από τη βασίλισσα Ελισάβετ. Ο πρώτος sir πρόσφυγας.

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τη σελίδα της ασφαλιστικής εταιρείας www.hellasdirect.gr

Το Mini Cooper είναι το απόλυτο σύμβολο της βρετανικής παραγωγής. Στιλάτο, πρακτικό, διαχρονικό, compact. Δεν ξοδεύεται χώρος για τίποτα, όλα λειτουργούν για τη σωστή και άνετη οδήγηση. Με υψηλή αισθητική, φυσικά. Είτε το αγαπάς προσωπικά είτε δεν είναι το δικό σου «cup of tea», σίγουρα αναγνωρίζεις τον ρόλο του στην αυτοκίνηση και την αναγνωρισιμότητά του.

Για να το πούμε αλλιώς, όσο κι αν αλλάξουν τα αυτοκίνητα στο μέλλον, το σίγουρο είναι ότι το Mini Cooper θα παραμείνει ένα σύμβολο της Βρετανίας, μαζί με τα μπρελόκ Big Ben και τις γλωσσίτσες Rolling Stones. Κι όμως, ο δημιουργός του Mini, not 100% Βritish!

Ποιος ήταν ο σχεδιαστής του Mini;

Ο Αλέξανδρος Άρνολντ Ισιγώνης γεννήθηκε στη Σμύρνη, στις 18 Νοεμβρίου 1906. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος, ήταν μηχανικός με καταγωγή από την Πάρο και η μητέρα του Χίλντα Πρόκοπ ήταν Γερμανίδα, κόρη ζυθοποιού της Σμύρνης. Ως εδώ, καμία σχέση με τη Βρετανία. Ωστόσο, ο παππούς του είχε αποκτήσει βρετανική υπηκοότητα λόγω της συμμετοχής του στο χτίσιμο της κατασκευής του σιδηρόδρομου Σμύρνης - Aydin. Κι αυτό ήταν το εισιτήριο της οικογένειας για την Αγγλία, όταν έπρεπε να φύγουν από τη Σμύρνη, λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922. Το 1923, λοιπόν, μητέρα και γιος μετακόμισαν με ασφάλεια στο Λονδίνο.

Εκεί ο Ισιγώνης αγόρασε το πρώτο του αυτοκίνητο, ένα «Singer» με αμάξωμα Weymann, και έφυγε με τη μητέρα του για roadtrip στην Ευρώπη. Λίγο οι δρόμοι που δεν ήταν όπως τους ξέρουμε σήμερα, λίγο το αμαξάκι που είχε τα θεματάκια του, το ταξίδι αποδείχτηκε αποτυχία, γιατί έμεναν διαρκώς από μηχανικές βλάβες.

Η αγάπη για το σχέδιο, η έχθρα με τα μαθηματικά

Κάποιοι λένε ότι το ταξίδι αυτό με τα απανωτά breakdowns ήταν αυτό που τον ώθησε να σπουδάσει μηχανολόγος μηχανικός. Η άλλη εκδοχή της ιστορίας είναι ότι ο ίδιος ήθελε να ασχοληθεί με τις τέχνες, αλλά η μητέρα του τον πίεσε να μπει στο πολυτεχνείο, γιατί «πώς θα ζήσεις με τη ζωγραφική», «η ζωγραφική είναι χόμπι» κ.λπ. κ.λπ. -μπορεί να έχουν περάσει γύρω στα 100 χρόνια αλλά κάποια πράγματα μένουν ίδια.

Όπως και να έχει, τέχνες δεν σπούδασε, αλλά ποτέ δεν εγκατέλειψε το σχέδιο. Πέρασε στο Battersea, την Πολυτεχνική Σχολή στο Λονδίνο, και παρότι μισούσε τα μαθηματικά, τον «εχθρό του δημιουργικού μυαλού», έφτυσε αίμα και αποφοίτησε. Μπήκε στον χώρο εργασίας της αυτοκινητοβιομηχανίας την ιδανική περίοδο, όταν ο κλάδος ήταν στα πάνω του.

Το 1936, ο νεαρός σχεδιαστής αυτοκινήτων έπιασε δουλειά στη Morris Motor Company στο τμήμα των αναρτήσεων. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ισιγώνης συμμετείχε στην κατασκευή ενός ελαφρού αναγνωριστικού οχήματος, και χάρη στον πρωταγωνιστικό ρόλο που είχε στη συνεργασία της εταιρίας του με τον Βρετανικό Στρατό, απέφυγε τη στράτευση και τον πόλεμο.

Μετά τον πόλεμο, επιστρέφει στα δικά του, τη σχεδίαση επιβατικών αυτοκινήτων. Και αφοσιώνεται σε ένα νέο project για τη Morris Motor Company, το «Mosquito», ένα μικρό αυτοκίνητο με την τεχνολογία και τις ανέσεις ενός ακριβού αλλά την τιμούλα ενός πιο οικονομικού. Με τα πολλά, ένα αυτοκίνητο προσιτό στην εργατική τάξη. Το όνομα Mosquito δεν άρεσε τελικά στα αφεντικά, οπότε το νέο αυτοκινητάκι της Morris Motor Company βγήκε στην αγορά το 1948 με το όνομα Morris Minor και όντως βρήκε ένα πολύ δυνατό κοινό: από το 1948 μέχρι το 1972 κατασκευάστηκαν 1,6 εκατ. αυτοκίνητα!

Το 1952, όταν συγχωνεύτηκε η Morris Motor Company με την Austin Motor Company και προέκυψε η British Motor Corporation (BMC), ο Ισιγώνης αποχώρησε από την εταιρία για το επόμενο βήμα της καριέρας του, στην Alvis Car, μία εταιρία παραγωγής αυτοκινήτων πολυτελείας.

Τρία χρόνια μετά, εμπνευσμένος και πιο δημιουργικός από ποτέ, επέστρεψε στην BMC, για την κορύφωση της καριέρας του.

Κοίτα να δεις, τα ίδια συζητούσαμε τις προάλλες, με το επικό μπλοκάρισμα της διώρυγας από το container Ever Given: μία κρίση στη Διώρυγα του Σουέζ ή την ευρύτερη περιοχή, μπορεί να επηρεάσει τις ζωές μας, με διάφορους τρόπους. Έτσι συνέβη και το 1956 με την Κρίση του Σουέζ που είχε ως αποτέλεσμα μία πρωτοφανή άνοδο στην τιμή του πετρελαίου.

Τι σήμαινε αυτό για τις εταιρίες της αυτοκινητοβιομηχανίας; Ότι για να παραμείνουν ανταγωνιστικές, σε μακρόχρονο επίπεδο, θα έπρεπε να προτείνουν ένα πιο οικονομικό αυτοκίνητο, που πιάνει λιγότερο χώρο και καίει λιγότερα καύσιμα. Και αυτή ήταν η οδηγία που έλαβε ο σχεδιαστής μας από την BMC: ένα μικρό, οικονομικό αυτοκίνητο, A.S.A.P.!

Έτσι, στην πίεση γίνονται τα θαύματα. Ο Ισιγώνης ανταποκρίθηκε και με το παραπάνω, παρουσιάζοντας ένα αυτοκίνητο καινοτόμο, πρακτικό, που θα άφηνε το στίγμα του στον κόσμο της αυτοκίνησης για πολλές δεκαετίες: το Morris Mini Minor, γνωστό ευρέως ως Mini Cooper.

Τι έχουμε εδώ; Ένα αυτοκίνητο μόλις 3,05 μέτρα, απλής λογικής, σούπερ μίνιμαλ. Πέρα από το τασάκι που ήταν απαραίτητο για τον ίδιο, το μοντέλο που σχεδίασε δεν είχε ραδιόφωνο ή αξεσουάρ, καθώς πίστευε ότι αποσπούν την προσοχή του οδηγού –πού να' ξερε τι αποσπά την προσοχή του οδηγού σήμερα.

Φαινομενικά αυτό που βλέπεις είναι ένα πολύ εκλεπτυσμένο design, ένα αυτοκίνητο κομψό, με υψηλή αισθητική. Αλλά η πρωτοτυπία στην κατασκευή του αυτοκινήτου βρίσκεται σε αυτό που δεν βλέπεις. Η μηχανή τοποθετήθηκε παράλληλα με τον μπροστινό άξονα και τα καθίσματα, για να εξοικονομηθεί χώρος στο μπροστινό μέρος. Το ψυγείο δεν τοποθετήθηκε μπροστά, πίσω από τη γρίλια, αλλά αριστερά του κινητήρα, με παροχή αέρα από το βεντιλατέρ, ενώ το κιβώτιο ταχυτήτων μπήκε κάτω από τον κινητήρα.

Κάθετη τομή ενός από τα αρχικά Mini, όπου φαίνεται η αποτελεσματική εκμετάλλευση χώρου

Ο Ισιγώνης και η ομάδα του κατάφεραν να αφιερώσουν το 80% του εσωτερικού χώρου στους επιβάτες και τις αποσκευές τους.

Για να διαβεβαιώσουν ότι θα δημιουργήσουν έναν άνετο χώρο για τους επιβάτες του Mini, το τέσταραν πριν καν προχωρήσουν στην κατασκευή, με μία άσκηση που έκαναν στα γραφεία της BMC. Τοποθέτησαν τα καθίσματα του Mini στο έδαφος και ζήτησαν από συναδέλφους στην εταιρία να ορίσουν τον χώρο που χρειάζονταν για να είναι άνετα μέσα σε ένα αυτοκίνητο.

Όλα δούλεψαν όπως έπρεπε, και στις 26 Αυγούστου του 1959 το Mini άρχισε να διατίθεται επίσημα σε όποια χώρα είχε εκπροσώπηση η British Motor Corporation, στην τιμή των 496 λιρών! Με τέτοια τιμή, ήταν το δεύτερο πιο οικονομικό αυτοκίνητο στην αγορά εκείνη την περίοδο.

Με έξυπνο marketing και τους σωστούς influencers, που ανέλαβαν να οδηγήσουν το βρετανικό μοντέλο, όπως ο Mick Jagger, ο John Lennon και ο Paul McCartney, το αυτοκίνητο έγινε ένα παγκόσμιο best seller, με πωλήσεις 5,3 εκατ. αυτοκινήτων, και ο Ισιγώνης έγινε πλέον γνωστός στον χώρο ως «Greek god».

Το 1969, ήρθε η μεγάλη διάκριση, όταν η βασίλισσα Ελισάβετ τον έχρισε Sir, τιμώντας τον για τη συνεισφορά του στον κλάδο της αυτοκίνησης και για τον επαναστατικό σχεδιασμό του που επηρέασε και ενέπνευσε δεκάδες άλλα αυτοκίνητα που οδηγούμε σήμερα.

Ο ίδιος, πάλι, δεν το έβλεπε έτσι. «Δεν εφηύρα εγώ το Μίνι, το σχεδίασα», τόνιζε σε κάθε ευκαιρία. Μάλιστα, απ' ό,τι φαίνεται, για τον ίδιο, η μεγαλύτερη επιτυχία δεν ήταν το Morris Mini Minor αλλά το προηγούμενο μοντέλο που σχεδίασε στην BMC, το Morris Minor ("Mosquito").

Ο Sir Ισιγώνης συνέχισε να σχεδιάζει μέχρι τα 80 του, όταν προσβλήθηκε από τη νόσο του Πάρκινσον. Δεν έζησε για να το προλάβει, αλλά το 1999, το θρυλικό Morris Mini Minor, διακρίθηκε ως το δεύτερο αυτοκίνητο με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 21ο αιώνα (Global Car of the Century), μετά το Ford Model T.