Ο Αγιος Παντελεήμων του Θεόφιλου «του Λέσβιου»
Έργο του διάσημου Μυτιληνιού λαϊκού ζωγράφου σε ιδιωτική συλλογή στην Κύπρο - Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΛΑΤΑΝΟΣ
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 27/7/2020
Την ύπαρξη μιας άγνωστης εικόνας του Αγίου Παντελεήμονος φιλοτεχνημένη από το λαϊκό μας ζωγράφο Θεόφιλος σε βυζαντινολαϊκό ρυθμό αποκάλυψε το 2004 στην Αθηναϊκή «Ελευθεροτυπία» ο αξέχαστος Μυτιληνιός δημοσιογράφος Βασίλης Πλάτανος.
Στην πίσω της πλευρά η εικόνα πάνω στο σανίδι με μαύρο χρώμα, είναι ζωγραφισμένος στη μέση σταυρός, με τα αρχικά στις τέσσερις γωνιές ΙΣ-ΧΡ-Ν-Κ - (Ιησούς Χριστός Νικά), δύο λάβαρα στα πλάγια, από κάτω τη χρονολογία 1920, Εργον Θεοφίλου Γ. Χατζή Μιχαήλ. Στο συνδετικό ξύλινο μαδεράκι για πρώτη φορά παρουσιάζεται η λέξη «λέσβιος».
Το μοναδικό ώς τώρα έργο, εβδομήντα χρόνια από το θάνατό του, που φιλοτέχνησε ο Θεόφιλος κι έχει την υπογραφή «λέσβιος».
Η αποκάλυψη ύρθε από την Κύπρο και συγκεκριμένα από τη μεγάλη συλλογή με έργα τέχνης, που έχει στη Λευκωσία ο διάσημος Κύπριος συλλέκτης Ιάκωβος Γεωργιάδης. Είναι ελαιογραφία σε ξύλο, 23,5 x 28 εκατοστά, με αριθμό 17 στη συλλογή. Αγοράστηκε από το συλλέκτη το 1980 στην Αθήνα, από την κυρία Χαραμή.
Εικονογράφηση
Σύμφωνα με το «Μέγα Συναξαριστή της Ορθόδοξης Εκκλησίας», ο «ένδοξος άγιος Μεγαλομάρτυρας και Ιαματικός Παντελεήμων» αγίασε στα χρόνια που βασίλευε ο Μαξιμιανός. Λεγότανε Παντολέων και καταγόταν από τη Νικομήδεια. Πατέρας του ήταν ο ειδωλολάτρης Ευστόργιος και μητέρα του η χριστιανή, από προγόνους Ευβούλη. Ο Παντολέων πήρε ελληνική παίδευση. Ο πατέρας του τον έδωσε στο θαυμαστό τότε γιατρό Ευφρόσυνο, να τον εκπαιδεύσει στην ιατρική επιστήμη, και με την καλλιέργειά του ξεπέρασε τους συμμαθητές του. Ήτανε πολλά ωραίος στην όψη, είχε γλυκιά μιλιά, στο σχήμα ταπεινός και μέτριος, γεμάτος αρετή και ευταξία. Ο Αγιος Ερμόλαος τον μύησε στο χριστιανισμό και τον βάφτισε. Ενα παιδί που το δάγκωσε οχιά, από σχεδόν πεθαμένο αναστήθηκε, με προσευχή του και το φίδι χάθηκε. Αυτό στάθηκε το πρώτο θαύμα του. Εκανε και τον πατέρα του χριστιανό, τον έπεισε, αφού γιάτρεψε έναν τυφλό, πάλι με προσευχή προς τον Κύριο.
Ο Αγιος πέρασε πολλά μαρτύρια από τον Μαξιμιανό. Στο τέλος αποκεφαλίστηκε στις 27 Ιούλη, το 304 μ.Χ. Από το κεφάλι του βγήκε γάλα αντί αίμα. Η ελιά που τον είχανε δεμένο ήτανε πρώτα ξερή, αμέσως βλάστησε και καρποφόρησε. Χριστιανοί πήρανε το άγιο λείψανο και το θέσανε ευλαβικά, με μύρα και θυμιάματα, σ' έναν τόπο έξω από την πόλη που ονομαζότανε του «Σχολαστικού Αδαμαντίνου».
Κατά το «Συναξαριστή»
Μ' αυτά τα σημαδιακά χαρακτηριστικά από το «Συναξαριστή» ζωγράφισε ο Θεόφιλος τον Αγιο Παντελεήμονα, νέο, πολλά ωραίο, ταπεινό, γεμάτο αρετή και ευταξία, με χρυσό φωτοστέφανο, αφού μαρτύρησε, με κόκκινο χιτώνα, το στόλισε με περιδέραια στο λαιμό, με βραχιόλι στο δεξί χέρι, από χρωματιστές πέτρες. Σαν ιαματικός-γιατρός που στάθηκε, έβαλε στα χέρια του ένα κασελάκι με γιατρικά και μια λαβίδα. Στην αγιογράφηση ακολούθησε το βυζαντινό ρυθμό, αλλά με στοιχεία από την προσωπική του ζωγραφική.