Γιατί το εγκληματικό δυστύχημα στα Τέμπη είναι ένα ανοιχτό συλλογικό τραύμα;
Γράφει η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΖΗΣΗ, Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 23/2/2025

Καθώς πλησιάζει η μαύρη επέτειος του εγκληματικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη, η ελληνική κοινωνία αναμετριέται μαζικά και καθολικά με όλα εκείνα τα στοιχεία που την συγκροτούν: θεσμοί, αξίες, πολιτικά πρόσωπα.
Οι δρόμοι είναι έτοιμοι από καιρό να γίνουν ένα μεγάλο, ορμητικό ποτάμι θυμού και θλίψης, ενός πένθους το οποίο συγχωνεύει την αντίσταση απέναντι στην πολύμορφη συστημική βία.
Ένα πένθος ιδιάζον και περιπλεγμένο που το μέγεθος, η κλίμακα και το ψυχολογικό του υπόστρωμα, εκφράζει τον ισχυρό κλονισμό στην σχέση μεταξύ πολίτη και κράτους πληγώνοντας αμετάκλητα τον συνδετικό της ιστό, την εμπιστοσύνη.
Από τους οργανισμούς και τα πρόσωπα που διαχρονικά διαχειρίστηκαν την εκτέλεση της σύμβασης «717», τα πρόσωπα που έδωσαν τις εντολές για την διαχείριση του τόπου του δυστυχήματος, η κατάργηση της επίμαχης διάταξης του άρθρου 86 που όριζε σύντομη αποσβεστική προθεσμία για τα υπουργικά αδικήματα, ο γρίφος της πύρινης σφαίρας μέχρι το τεχνητό και το εκ των άνω φυτευτό αφήγημα περί αποσταθεροποίησης της χώρας, και κοινωνικού διχασμού, όλα αθροιζόμενα απολήγουν σε αυτόν τον ισχυρό, καθολικό και ενδεχομένως αμετάκλητο κλονισμό της εμπιστοσύνης απέναντι στους θεσμούς παύοντας θεμελιακές του λειτουργίες: την εγκυρότητα της πολιτικής εκπροσώπησης, το αίσθημα δικαίου, της ασφάλειας, και της διαφάνειας.
Στο βαθμό που οι κοινωνίες συγκροτούνται διαμέσου των θεσμών και των ποιοτικών χαρακτηριστικών που οφείλουν να τις συνοδεύουν βάσει συντάγματος, το αίσθημα της διάβρωσης τους από τους πολίτες και τις πολίτιδες συνιστά ένα βαθύ πλήγμα που διαλεκτικά μας αφαιρεί την ιδιότητα / το πρόσωπο του πολίτη, της πολίτιδας. Πρόκειται για μια υπαρκτική απογύμνωση, μια συμβολική θανάτωση του τι σημαίνει να ζεις με ασφάλεια, αξιοπρέπεια και διαφάνεια σε μια δημοκρατική χώρα.
Πάνω στις στάχτες των 57 νεκρών, νέων παιδιών κυρίως, γεννήθηκε από τα έγκατα της πιο πληγωμένης ψυχής, της μάνας, του πατέρα, του αδελφού, η υπόσχεση για δικαίωση. Μπορεί η δικαιοσύνη να είναι θεραπευτική;
Απέναντι στις χρονικές καθυστερήσεις, τις κυβερνητικές επιλογές, τη δικαστική διερεύνηση, η πολιτικοποιημένη, με την ευρύτερη έννοια, μητρότητα δείχνει να είναι η πιο ισχυρή δύναμη αγώνα ενάντια στην συστημική βία.
Είναι όλες εκείνες οι μάνες των θυμάτων ενός άδικου χαμού, κρατικής βίας, πολιτικής, κοινωνικής βίας ή και φυσικών καταστροφών που μεταμορφώνουν τον προσωπικό πόνο σε μια μορφή πολιτικής αντίστασης με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο απέναντι στην πολύμορφη βαναυσότητα.
Διεκδικούμε την αξιοπρέπεια μας ως πολίτες και πολίτιδες συμμετέχοντας ενεργά στις δράσεις μνήμης και κοινωνικού αγώνα.