× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Σκαλοχώρι: ένα memoir

Γράφει η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΖΗΣΗ

Δημοσίευση 14/12/2022

Σκαλοχώρι: ένα memoir

Στο βάθος της λεσβιακής, σχετικά άγνωστης, ενδοχώρας, μέσα στην αγκαλιά μιας ήπιας χαράδρας, το Σκαλοχώρι γλυκά απλώνει τα διώροφα πέτρινα σπίτια του γύρω από διάσπαρτα πολιτισμικά απομεινάρια μιας περασμένης εποχής, τότε που το χωριό ήταν μεικτό, αλλά και χωρισμένο ανάμεσα στο χριστιανικό τμήμα και το τούρκικο τμήμα. Σήμερα, τα δύο κεντρικά λιθόστρωτα καλντερίμια, το ένα που αθέατο ξεκινά από τις καμάρες και φτάνει στο τζαμί μαχαλά, και το δεύτερο που ξεκινά από το γεφύρι της εκκλησιάς με ανοιχτό ορίζοντα προς το κοκκαλώνι και σμίγει στις τρεις βρύσες, αχνίζουν παλιές ιστορίες για το αρμονικό μπέρδεμα - χριστιανών και τούρκων - πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών, αλλά και για την πετραδική τέχνη από ανώνυμους τεχνίτες οι οποίοι ανέπτυξαν την καλλιτεχνία της πελεκητής πέτρας.  



Το Σκαλοχώρι χαρακτηρίζεται από στοιχεία ενός πλούσιου και ταυτόχρονα παραγνωρισμένου πολιτισμού, του νερού και της πέτρας: πέτρινα μονότοξα γεφύρια, γούρνες, πέτρινες πλάκες, πηγάδια και βρύσες, πέτρινα οικήματα, νερόμυλοι και υδραγωγεία. Οι ανταύγιες της ισλαμικής αρχιτεκτονικής, ένας μιναρές και λίγες σωζόμενες πετρόκτιστες μεγάλες και μικρές βρύσες με οθωμανικές επιγραφές, χρωματίζουν μοναδικά αυτό το αλλοτινό μαστοροχώρι της Λέσβου.  Η ζεστασιά της ξυλόσομπας στο μέσο του παραδοσιακού καφενείου έλκει τους οδοιπόρους να ρεμβάσουν σε παλιές εποχές και διηγήσεις για μάστορες και τεχνίτες που κάποτε έφτασαν από την Ήπειρο, για χριστιανούς που εξισλαμίστηκαν, για τις αναμαζιές και τα χαϊρια ως ίδιον του τόπου. Ο τεχνίτης των ιστοριών αυτών είναι ο Δημήτρης Χατζηλίας ο οποίος με λογιοσύνη και ακάματα έχει αποθησαυρίσει εξετάζοντας ένα πλήθος πρωτογενών πηγών στα βιβλία του τον ιδιαίτερο πολιτισμό του Σκαλοχωρίου, αλλά και νεότεροι ερευνητές, ο Χρήστος Χατζηλίας με την εργασία του για τους πετράδες της Λέσβου.   



Η εκκλησία του Αι Γιώργη στο κεντρικό καλντερίμι, της Παναγιάς της Μεσοχωρίτισσας στο μέσο του χωριού, αλλά και δεκάδες μικρά ξωκλήσια, παρεκκλήσια και προσκυνητάρια που στεφανώνουν την περίμετρο του γραφικού χωριού καταγράφουν όχι μόνο τον λατρευτικό πλούτο του μικρού τόπου αλλά αποτελούν και πληροφορητές για το πώς άλλοτε το χωριό και οι σχέσεις των ανθρώπων οργανώνονταν γύρω από αυτά.  Το διδακτήριο του Σκαλοχωρίου ως τοπόσημο έξοχης αρχιτεκτονικής καλαισθησίας και ως αρχείο πραγματολογικού υλικού προσφέρει σημαντικά τεκμήρια της εκπαιδευτικής ιστορίας της Λέσβου.  Εκείνο, όμως, που σήμερα κρατάει ζωντανό το χωριό μέσα στην έρημη χάρη του είναι οι γυναίκες του Σκαλοχωρίου, ο γυναικείος συνεταιρισμός και τα γαστρονομικά τεχνήματα που ευωδιάζουν το δρόμο της αγοράς, οι γυναίκες που κρατάνε τα καφενεία και τα λίγα καταστήματα.  Μια ανθρώπινη δύναμη, φιλόξενη και ακούραστη.  



Τα γιορτινά φωτάκια στολίζουν σεμνά τις γωνιές του χωριού ψιθυρίζοντας στους χωριανούς και τους οδοιπόρους ευχές για καλοσύνη και αγαθοεργία, όπως τότε στα παλιά χρόνια.   Ευχές που υφαίνουν το μέλλον ενός μικρού τόπου που θα ακτινοβολεί από την αίγλη της αρχαίας πόλης, της Αρχαίας Άντισσας και τα ευρήματα μιας σπουδαίας, σύγχρονης ανασκαφής. Βρύσες και γεφύρια πνιγμένα από τους ακόρεστους κισσούς προσμένουν να φανερωθούν από των ανθρώπων τα έργα.
 


ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Τα 40 κύματα και η «μαλλιαρή» πέτρα της Μυτιλήνης

Ένα Μικρασιάτικο έθιμο που τηρούσαν οι Μυτιληνιοί την παραμονή της γιορτής της Ανάληψης, στο εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη του Πρόδρομου, στη Σουράδα
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

«Κόκκινο κάστρο» ξανά ο Μανταμάδος

Πρώτο και με διαφορά ξανά το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ στην Κοινότητα Μανταμάδου. Και μια ιστορία από τα παλιά με μπόλικο «φτηνό» μετεμφυλιακό αντικομμουνισμό
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Γιορτή στο παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης

Η άγνωστη ιστορία του μικρού γνωστού παρεκκλησίου της Μυτιλήνης που «μεταφέρθηκε» στη σημερινή του θέση από το χώρο του γηπέδου προκειμένου να κατασκευαστούν οι κερκίδες
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η αδιάντροπη δημοτική αρχή Μυτιλήνης με το «φερετζέ» του πατριώτη και η βανδαλισμένη προτομή του Παπαγιάννη

Μάχη του Σκρά, 105 χρόνια μετά. Μοναχική επέτειος για 338 νεκρούς, 1.777 τραυματίες και 164 αγνοουμένους. Άκρα του τάφου σιωπή από το σύνολο των τοπικών αρχών της Λέσβου που δηλώνουν και... πατριώτες
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Από τις εκλογές «βίας και νοθείας» στη Λέσβο… στην απλή αναλογική

Μιλήσαμε με τον Δημήτρη Μπουρνού για τα παράδοξα των εκλογών από το 1950 έως τη μεταπολίτευση, τα εκλογικά συστήματα και τη σημασία της ψήφου
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Λέσβιοι αγωνιστές θύματα του Γερμανικού ναζισμού

78 χρόνια από την αντιφασιστική νίκη των λαών
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

9 Μαΐου 1945: Μια σημαντική επέτειος που επιβάλλεται να θυμόμαστε!

Γιατί «ο δήμιος σκοτώνει πάντα δυο φορές, τη δεύτερη με τη λήθη»!
ΘΡΑΣΟΣ ΑΒΡΑΑΜ
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Γιορτάζει η «Μυτιληνιά» Αγία Ειρήνη από τη Μικρασιατική Παλαιά Φώκαια

Μια άγνωστη ιστορία με αφορμή το πανηγύρι του όμορφου παρεκκλησιού στο ομώνυμο πάρκο
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Εργατικές Πρωτομαγιές στη Λέσβο

Από το πολύτιμο αρχείο των Φίλων Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

«Μόρφωσις προς απόκτησιν συνειδήσεως της τάξεως και θέσεώς των»

Το καταστατικό του Συνδέσμου Αλατοεργατών «Φωκαϊκή Ένωσις» Συμβολή στην άγνωστη ιστορία του ρωμαίικου εργατικού κινήματος της Μικρασίας
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Έξι μάρτυρες από τη Λέσβο στο «θυσιαστήριο της λευτεριάς»

Πρωτομαγιά 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Στον Αη Γιώργη της γειτονιάς μου

Ας πούμε πως τα πράγματα ήταν αλλιώς, γιατί όλα θα είχαν γίνει αλλιώς…
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ