× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Σκαλοχώρι: ένα memoir

Γράφει η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΖΗΣΗ

Δημοσίευση 14/12/2022

Σκαλοχώρι: ένα memoir

Στο βάθος της λεσβιακής, σχετικά άγνωστης, ενδοχώρας, μέσα στην αγκαλιά μιας ήπιας χαράδρας, το Σκαλοχώρι γλυκά απλώνει τα διώροφα πέτρινα σπίτια του γύρω από διάσπαρτα πολιτισμικά απομεινάρια μιας περασμένης εποχής, τότε που το χωριό ήταν μεικτό, αλλά και χωρισμένο ανάμεσα στο χριστιανικό τμήμα και το τούρκικο τμήμα. Σήμερα, τα δύο κεντρικά λιθόστρωτα καλντερίμια, το ένα που αθέατο ξεκινά από τις καμάρες και φτάνει στο τζαμί μαχαλά, και το δεύτερο που ξεκινά από το γεφύρι της εκκλησιάς με ανοιχτό ορίζοντα προς το κοκκαλώνι και σμίγει στις τρεις βρύσες, αχνίζουν παλιές ιστορίες για το αρμονικό μπέρδεμα - χριστιανών και τούρκων - πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών, αλλά και για την πετραδική τέχνη από ανώνυμους τεχνίτες οι οποίοι ανέπτυξαν την καλλιτεχνία της πελεκητής πέτρας.  



Το Σκαλοχώρι χαρακτηρίζεται από στοιχεία ενός πλούσιου και ταυτόχρονα παραγνωρισμένου πολιτισμού, του νερού και της πέτρας: πέτρινα μονότοξα γεφύρια, γούρνες, πέτρινες πλάκες, πηγάδια και βρύσες, πέτρινα οικήματα, νερόμυλοι και υδραγωγεία. Οι ανταύγιες της ισλαμικής αρχιτεκτονικής, ένας μιναρές και λίγες σωζόμενες πετρόκτιστες μεγάλες και μικρές βρύσες με οθωμανικές επιγραφές, χρωματίζουν μοναδικά αυτό το αλλοτινό μαστοροχώρι της Λέσβου.  Η ζεστασιά της ξυλόσομπας στο μέσο του παραδοσιακού καφενείου έλκει τους οδοιπόρους να ρεμβάσουν σε παλιές εποχές και διηγήσεις για μάστορες και τεχνίτες που κάποτε έφτασαν από την Ήπειρο, για χριστιανούς που εξισλαμίστηκαν, για τις αναμαζιές και τα χαϊρια ως ίδιον του τόπου. Ο τεχνίτης των ιστοριών αυτών είναι ο Δημήτρης Χατζηλίας ο οποίος με λογιοσύνη και ακάματα έχει αποθησαυρίσει εξετάζοντας ένα πλήθος πρωτογενών πηγών στα βιβλία του τον ιδιαίτερο πολιτισμό του Σκαλοχωρίου, αλλά και νεότεροι ερευνητές, ο Χρήστος Χατζηλίας με την εργασία του για τους πετράδες της Λέσβου.   



Η εκκλησία του Αι Γιώργη στο κεντρικό καλντερίμι, της Παναγιάς της Μεσοχωρίτισσας στο μέσο του χωριού, αλλά και δεκάδες μικρά ξωκλήσια, παρεκκλήσια και προσκυνητάρια που στεφανώνουν την περίμετρο του γραφικού χωριού καταγράφουν όχι μόνο τον λατρευτικό πλούτο του μικρού τόπου αλλά αποτελούν και πληροφορητές για το πώς άλλοτε το χωριό και οι σχέσεις των ανθρώπων οργανώνονταν γύρω από αυτά.  Το διδακτήριο του Σκαλοχωρίου ως τοπόσημο έξοχης αρχιτεκτονικής καλαισθησίας και ως αρχείο πραγματολογικού υλικού προσφέρει σημαντικά τεκμήρια της εκπαιδευτικής ιστορίας της Λέσβου.  Εκείνο, όμως, που σήμερα κρατάει ζωντανό το χωριό μέσα στην έρημη χάρη του είναι οι γυναίκες του Σκαλοχωρίου, ο γυναικείος συνεταιρισμός και τα γαστρονομικά τεχνήματα που ευωδιάζουν το δρόμο της αγοράς, οι γυναίκες που κρατάνε τα καφενεία και τα λίγα καταστήματα.  Μια ανθρώπινη δύναμη, φιλόξενη και ακούραστη.  



Τα γιορτινά φωτάκια στολίζουν σεμνά τις γωνιές του χωριού ψιθυρίζοντας στους χωριανούς και τους οδοιπόρους ευχές για καλοσύνη και αγαθοεργία, όπως τότε στα παλιά χρόνια.   Ευχές που υφαίνουν το μέλλον ενός μικρού τόπου που θα ακτινοβολεί από την αίγλη της αρχαίας πόλης, της Αρχαίας Άντισσας και τα ευρήματα μιας σπουδαίας, σύγχρονης ανασκαφής. Βρύσες και γεφύρια πνιγμένα από τους ακόρεστους κισσούς προσμένουν να φανερωθούν από των ανθρώπων τα έργα.
 


ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Τα άλλα «Ελγίνεια μάρμαρα»

Οι λεηλατημένοι θησαυροί της Περγάμου στο Βερολίνο, φυλακισμένοι σε ένα μουσείο που καταρρέει και θα επισκευάζεται ως το 2037!
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Καπνίζοντας αρειμανίως με το Βασίλη Βασιλικό

Όταν πριν 25 χρόνια, Έλληνες και Τούρκοι δημοσιογράφοι έσπασαν την απαγόρευση καπνίσματος στο κτήριο της UNESCO στο Παρίσι
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Το ιστορικό της προτομής του Μιχάλη Μυρογιάννη

Από τους Φίλους Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Οι δικοί μας πρωταγωνιστές στην εξέγερση του Πολυτεχνείου

30 μέτρα από την πύλη, φοιτητές τότε, Απόστολος Κομνηνάκας και Γιάννης Παυλής μιλούν στο «Ν» για κείνες τις ημέρες
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μιχάλης Μυρογιάννης, ετών 20!

«Διαμπερές τραύμα στο κεφάλι, βληθείς δια πυροβόλου όπλου, έξοδος εγκεφαλικής ουσίας»
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ για την Απελευθέρωση της Μυτιλήνης

Ο Ιστορικός Στρατής Αναγνώστου εξιστορεί τα γεγονότα της 8ης Νοεμβρίου 1912
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η Μυτιλήνη το Νοέμβριο του 1912 και ο άγνωστος ήρωας της

Τα γεγονότα της απελευθέρωσης μέσα από μια επιστολή του απελευθερωτή, πρώτου πολιτικού και στρατιωτικού Διοικητή Λέσβου Κωνσταντίνου Μελά στην πεθερά του
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΜΠΛΟΥΖ

Ένας... άγνωστος Ταξιάρχης στο Κάτω Τρίτος

Στο βυζαντινό εκκλησάκι της Λέσβου με τις άγνωστες τοιχογραφίες
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ από το βιβλίο της Κωνσταντίνας Βάκκα‑Κυριαζή

Οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας, υπενθυμίζουν την Ιστορία της Λεσβιακής Φάλαγγας
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Στην εκκλησία του Ταξιάρχη στο Μοσχονήσι

Ένα «θαύμα» από τότε που γινόταν θαύματα…
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

H ιστορία του Καστανιώνα της Αγιάσου

Αύριο Κυριακή 5 Νοεμβρίου η καθιερωμένη Γιορτή του Κάστανου
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η ανδρεία του ελληνικού στρατού στο αλβανικό μέτωπο και ο Οδυσσέας Ελύτης

Η Ελλάδα είναι πλέον σε πόλεμο με την Ιταλία, έναν πόλεμο στον οποίο θα πάρει μέρος με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού ο Οδυσσέας Ελύτης, κινδυνεύοντας να πεθάνει από βαρύ τύφο