Η Μεταμόρφωση, μαζί με την Ενανθρώπιση και το Πάσχα, είναι ένας από τους πνευματικούς σταθμούς της ανθρώπινης πορείας μέσα στο χρόνο. Και αυτό δείχνει πως η Εκκλησία δεν θεώρησε ποτέ τη Μεταμόρφωση ως ένα απλό θαύμα, αλλά ως μια πράξη του Χριστού, ίδιας σημασίας για την σωτηρία μας με την Ενσάρκωση και την Ανάσταση.

Κατά τη Μεταμόρφωση, ο Χριστός φανερώνει, μέσα από την ανθρώπινη φύση Του, την άκτιστη δόξα της θεότητός Του. Ταυτόχρονα, προσλαμβάνει στην άκτιστη θειική δόξα τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν. Ο Θεάνθρωπος Χριστός δεν έλαβε κατά τη Μεταμόρφωση κάτι που δεν είχε.

Αντίθετα οι Απόστολοι ξέφυγαν, για λίγο, από τα δεσμά του χρόνου και του χώρου και γεύτηκαν την πραγματικότητα της Θείας δόξας, «καθώς ηδύναντο». «Το φως της Θείας Μεταμορφώσεως», γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «αν και έγινε ορατό με τα σωματικά μάτια για λίγο χρόνο πάνω στη μικρή κορυφή ενός όρους, δε δημιουργείται, ούτε φθείρεται, ούτε συλλαμβάνεται με τις αισθήσεις του ανθρώπου. Το είδαν όμως οι μαθητές, γιατί υπέστησαν μια εναλλαγή των αισθήσεών τους, που έγιναν πνευματικές από σαρκικές». Με άλλα λόγια, το μυστήριο της απερινόητης Τριαδικής Θεότητας αποκαλύφθηκε μέσα από τις άκτιστες ενέργειές της τόσο, όσο μπορούσαν να αντέξουν τα έκπληκτα μάτια των Αποστόλων και ακόμη πιο πολύ τα δικά μας βεβαρημένα από την αμαρτία πρόσωπα. Γεύση, λοιπόν, αθανασίας και βίωση της αιωνιότητας αποτελούσε για τους θνητούς Μαθητές, αλλά και για μας, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

Ο ίδιος ο Κύριος είχε δηλώσει νωρίτερα ότι από τον κύκλο των μαθητών Του κάποιοι θα έβλεπαν τη Βασιλεία του Θεού να έρχεται «εν δυνάμει»(Ματθ.16,28). Ο προφητικός αυτός λόγος πραγματοποιήθηκε κατά τη Μεταμόρφωση, όταν οι τρεις μαθητές αξιώθηκαν να δουν το έκπαγλο φως της θεότητάς Του. Το άκτιστο φως που περιέβαλε τη μορφή του Σωτήρος, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία από τις βασικές άκτιστες ενέργειες της Μίας αλλά Τρισυπόστατης Θεότητας.

Με τη Μεταμόρφωση ο Χριστός από τη μία μεριά βεβαιώνει τη θεότητά Του, που λίγο νωρίτερα είχαν ομολογήσει οι Μαθητές, διά του Αποστόλου Πέτρου, ενώ από την άλλη προσφέρει μία πρώτη εμπειρία της ελεύσεως της Βασιλείας Του. Ο Χριστός, με τη Μεταμόρφωσή Του, επαληθεύει και ενισχύει την πίστη στην θεότητά Του. Το φως της Μεταμορφώσεως είναι το Άκτιστο Φως της Βασιλείας του Θεού, που ήρθε στον κόσμο με την έλευση του Χριστού.

Βέβαια, η Βασιλεία του Θεού, ως άναρχη και ατελεύτητη, δεν περιορίζεται στον χρόνο, αλλά τον υπερκαλύπτει και τον μεταμορφώνει. Δεν αρχίζει μετά το τέλος της ιστορίας, αλλά υπάρχει ήδη μέσα σ' αυτήν και πάνω από αυτήν και θα εξακολουθεί να υπάρχει πέρα από αυτήν.

Στην πραγματικότητα, η «εν δυνάμει» έλευση της Βασιλείας του Θεού δεν είναι τίποτε άλλο παρά «εν δυνάμει» φανέρωσή Της. Δεν έρχεται κάτι που δεν υπήρχε προηγουμένως, αλλά φανερώνεται αυτό που υπήρχε και θα υπάρχει πάντοτε. Όπως το Άκτιστο Φως, που φανερώθηκε και τη Μεταμόρφωση στους Μαθητές, υπήρχε εξαρχής και παραμένει αιώνια στη θεανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, έτσι και η Βασιλεία του Θεού, που ήρθε στον κόσμο με τον Χριστό, φανερώνεται μερικές φορές στους πιστούς, ως προανάκρουσμα του Μέλλοντος Αιώνος.

Η μεταμόρφωση του Κυρίου και η προοπτική της μεταμόρφωσης του καθενός ανθρώπου βρίσκονται σε οργανική και λειτουργική σχέση μεταξύ τους. Έχουμε συνάντηση του θείου και του ανθρώπινου, του κτιστού και του άκτιστου. Η μεταμόρφωση βρίσκεται σε άμεση σχέση με την ενανθρώπιση. Ο Θεός γίνεται «ως εις εξ ημών» και η μεταμόρφωση φανερώνει αυτό που πρέπει να γίνουμε εμείς. Στη μεταμόρφωση μετέχει ο Θεός και ο άνθρωπος.

Μετέχει όλη η φύση και η κτίση. Μεταμορφώνεται το πνεύμα, αλλά και το σώμα. Πρόκειται για τη μεταμόρφωση του όλου ανθρώπου και της καθόλου δημιουργίας. Έχει, επομένως, η μεταμόρφωση καθολική σημασία.

Ο Χριστός, με τη μεταμόρφωση, έδειξε στον κόσμο το αληθινό του πρόσωπο και το μυστήριο της παρουσίας του. Δεν είναι μόνο άνθρωπος, είναι και Θεός.

Προσέλαβε την κτιστή ανθρώπινη φύση. Όμως, στη μεταμόρφωση φάνηκε και η άκτιστη θεία λαμπρότητα και δόξα του. Στον κόσμο μας παρουσιάστηκε ως ανθρώπινη και θεία παρουσία. Η προαιώνια θεία φύση Του εισέρχεται στον κόσμο και ενανθρωπίζεται. Το άκτιστο συναντά και προσλαμβάνει τον κτιστό άνθρωπο και τον θεώνει. Αυτό είναι ένα αρχικό αλλά βαθύτατα ουσιαστικό στοιχείο του γεγονότος της μεταμορφώσεως.

Η Μεταμόρφωση του Χριστού μας δείχνει τι ακριβώς είναι η ορθόδοξη θεολογία. Από την διδασκαλία της Εκκλησίας γνωρίζουμε ότι η θεολογία δεν είναι στοχασμός και εγκεφαλικές γνώσεις, αλλά μέθεξη της θεοποιού ενέργειας, θεωρία του ακτίστου Φωτός και, βεβαίως, θέωση του ανθρώπου. Όταν κάνουμε λόγο για θεολογία εννοούμε εμπειρία και θεοπτία.

Στράτος Δημ. Πάλλας

Σκόπελος - Γέρας