Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, δύο ακριβώς μήνες πριν τις Ευρωεκλογές του 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε την Οδηγία για την «προστασία» των πνευματικών δικαιωμάτων στον ψηφιακό κόσμο, λαμβάνοντας την έγκριση 348 ευρωβουλευτών με την επιδίωξη να εξασφαλίσει ότι οι επαγγελματίες του κλάδου της δημιουργίας όπως οι μουσικοί, οι ζωγράφοι, οι φωτογράφοι αλλά και οι εκδότες ειδήσεων με τους δημοσιογράφους θα αποκομίζουν στο διαδικτυακό περιβάλλον τα ίδια οφέλη με αυτά που διατίθενται στο μη διαδικτυακό περιβάλλον.

Είναι όμως έτσι;
Το Άρθρο 11 (προς ψήφιση ως άρθρο 15) με τίτλο Ροή πληροφορίας ή Link Tax απαιτεί:

“Η αναπαραγωγή ειδήσεων με παραπάνω από μία λέξη, ή περισσότερο από μια πολύ σύντομη περιγραφή, θα απαιτεί σχετική άδεια από τον εκδότη.”

Το Άρθρο 13 (προς ψήφιση ως άρθρο 17) με τίτλο Φίλτρα περιεχομένου ή Upload Filters απαιτεί:

“Οι εμπορικές σελίδες, οι εφαρμογές και οι πλατφόρμες όπου οι χρήστες αναρτούν περιεχόμενο είναι υπόλογοι για την προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων από τους χρήστες τους και πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να έχουν αγοράσει τις απαραίτητες άδειες για οτιδήποτε υπάρχει περίπτωση να αναρτηθεί σε αυτά.”

Ιστορικά, έχει αποδειχθεί οτι παρόμοιες προτάσεις έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα, με μόνο θύμα τον τυπικό χρήστη των υπηρεσιών.

Αυτή τη φορά, όσον αφορά το άρθρο 11, αν και η τοποθέτηση γίνεται νομοθετικά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, ασάφεια υπάρχει στον ποσοτικό ορισμό του “πολύ σύντομη περιγραφή” αλλά από την άλλη γίνεται απολύτως σαφές πως δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις λόγω μεγέθους και πως με τον ίδιο τρόπο θα εφαρμόζεται η νομοθεσία σε όλα τα μέσα προβολής περιεχομένου, από τις μεγάλες ειδησεογραφικές πλατφόρμες και τις online εγκυκλοπαίδειες της Wikipedia μέχρι τα ταπεινά blogs και τις προσωπικές σελίδες ιδιωτών.

Ομοίως για το άρθρο 13, οι μεγάλοι οργανισμοί όπου χρήστες αναρτούν περιεχόμενο, πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να αποτρέψουν την ανάρτηση περιεχομένου απ' τους χρήστες τους, για το οποίο δεν έχουν την άδεια του δημιουργού. Αν και δεν απαιτείται αυστηρά, δύσκολα θα υπάρχει άλλη επιλογή απ' το να εφαρμόσουν φίλτρα περιεχομένου και στην περίπτωση που ένα δικαστήριο κρίνει πως τα φίλτρα τους δεν είναι επαρκώς αυστηρά, οι οργανισμοί θα είναι νομικά υπόλογοι για τις παραβάσεις, σαν να τις έχουν διαπράξει οι ίδιοι. Αυτή η νομική απειλή θα οδηγήσει αρκετές υπηρεσίες να υπερβάλουν στην εφαρμογή των φίλτρων, ώστε να παραμείνουν ασφαλή από διώξεις, γεγονός που αποτελεί απειλή για την ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο. Παράλληλα, το περιεχόμενο που θα δημοσιεύουμε όχι μόνο δεν θα είναι πλέον άμεσα διαθέσιμο, καθώς σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει πρώτα να εγκριθεί απ' τα αυτόματα φίλτρα, αλλά επιπλέον αναλαμβάνουμε κι εμείς μερίδιο ευθύνης μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο, γιατί ακόμα κι αν το περιεχόμενό μας ανήκει, θα φέρουμε το βάρος της απόδειξης όταν τα φίλτρα θα το μαρκάρουν λανθασμένα ως παράβαση πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εκατοντάδες ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με τον ψηφιακό κόσμο και την τεχνολογική πρόοδο τάχθηκαν ενάντια στις ρυθμίσεις, τονίζοντας μάλιστα ότι «είναι από τις λίγες φορές που η επιστημονική κοινότητα έχει ομοφωνία για ένα ζήτημα». Δεκάδες προσωπικότητες του διαδικτύου, μεταξύ των οποίων ο «πατέρας» του Web Sir Tim Berners-Lee, ο Ειδικός Εισηγητής του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την Ελευθερία της Έκφρασης και της Πληροφόρησης David Kaye, o Ομοσπονδιακός Επίτροπος Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων της Γερμανίας Ulrich Kelber, η Υπουργός Δικαιοσύνης και Προστασίας του Πολίτη της Γερμανίας Katarina Barley και 5,2 εκατομμύρια πολίτες που υπέγραψαν διαδικτυακό ψήφισμα έχουν τονίσει ότι οι διατάξεις του Άρθρου 13 είναι παραπλανητικές και συμφωνούν πως η εφαρμογή του θα πλήξει την ελευθερία του λόγου.

Αν συνεχίζουν να υπάρχουν υποστηρικτές, είτε πολιτικοί είτε δημιουργοί, οι οποίοι πιστεύουν πως τα φίλτρα θα λειτουργήσουν υπέρ της διασφάλισης της πνευματικής ιδιοκτησίας και ενάντια στην πειρατεία, δεν έχουν καταλάβει πως λειτουργούν φίλτρα. Οι “πειρατές” γελάνε με τα φίλτρα. Ένα από τα πιο εξελιγμένα παραδείγματα φίλτρων για φωτογραφίες -αυτά που χρησιμοποιούνται για λογοκρισία από την κυβέρνηση της Κίνας- είναι εύκολο να τα παρακάμψει κάποιος με ικανότητες. Οποιοσδήποτε βάλει στόχο να νικήσει τα φίλτρα, θα τα νικήσει.

Όμως ισχύει το ίδιο και για τους υπόλοιπους, τους νόμιμους, τους απλούς χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών; Πως θα συμπεριφερθούν τα “φίλτρα” όταν ένας νομοταγής φωτορεπόρτερ δημοσιεύσει μια φωτογραφία από μια διαδήλωση η οποία εμπεριέχει, στο βάθος, αφίσα από διαφήμιση με φωτογραφία από μια εταιρεία φωτοτράπεζα; Πως θα συμπεριφερθούν τα φίλτρα όταν ένας νομιμόφρων συγγραφέας δημοσιεύσει κάτι που μοιάζει να ταιριάζει με κάποιο άλλο έργο με πνευματικά δικαιώματα; Πως θα συμπεριφερθούν τα φίλτρα όταν ένας νεαρός προγραμματιστής που αναπτύσει μια εφαρμογή ανακαλύψει πως η ρουτίνα του έχει μεγάλη ομοιότητα με τον κώδικα κάποιου γνωστού προγράμματος;

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο που βρίσκεται κι αυτό στην κορυφή του παγόβουνου, είναι πως η ανάληψη έργων και λύσεων των αυτόματων φίλτρων ελέγχου περιεχομένου από τις εταιρείες λογισμικού. Αν και πολυεθνικές, όλες τους Αμερικανικές όπως η Audible Magic, η IBM κ.α. θα εφαρμόσουν λύσεις που θα λειτουργούν σε υπολογιστικά σύννεφα “εγκατεστημένα” στο έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών. Με απλά λόγια, σύμφωνα με τις διατάξεις του US Patriot Act, τα ευρωπαϊκά δεδομένα που θα αποκτούνται από αυτές τις λύσεις, θα επιθεωρούνται, θα αναλύονται και θα αποθηκεύονται και από τις αμερικανικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου ή/και τις υπηρεσίες πληροφοριών, παρά την ισχυρή νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων στην Ευρώπη.

Οτιδήποτε κάνουμε σήμερα εμπλέκει το Internet. Οτιδήποτε κάνουμε αύριο θα απαιτεί το Internet.

Δεν είναι δυνατόν ο περιορισμός των δικαιωματών των πολιτών, ο διαμοιρασμός της δημιουργικής δουλειάς με τρίτους ακόμα και στις ιδιωτικές συνομιλίες μας ή η αποστολή αυτών των δεδομένων για ανάλυση και λογοκρισία χωρίς έλεγχο και εποπτεία, να συνάδει με τις Ευρωπαϊκές αρχές και τα Ευρωπαϊκά συνταγματικά πρότυπα.

Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, στο ηθικό δίλημμα “Πνευματικά Δικαιώματα ή Ελευθερία Λόγου”, η Ευρωβουλή απάντησε πλειοψηφικά: “Tίποτα από τα δύο.”

Εφόσον το κείμενο της οδηγίας αυτής εγκριθεί και από το Συμβούλιο της ΕΕ, το οποίο αποτελείται από τους αρμόδιους Υπουργούς των κρατών μελών, θα ακολουθήσει μία περίοδος δύο ετών κατά την οποία τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να μεταφέρουν κατά την διακριτική τους ευχέρεια τις διατάξεις της νέας Οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο.

Η μάχη δεν έχει τελειώσει, ποτέ δεν θα τελείωνε. Η μάχη για να κρατηθεί το Internet ελεύθερο και ανοικτό δεν είναι μία μάχη που κερδίζεις, είμαι μία μάχη στην οποία συντάσσεσαι.