Η Λέσβος πριν σαράντα χρόνια υπήρξε η πρώτη περιοχή της χώρας μας, που το επίσημο κράτος δια της τότε Νομαρχίας, δρομολόγησε και οργάνωσε την αναστήλωση βιομηχανικών κτιρίων, Ελαιοτριβείων- Σαπωνοποιείων, και την επανάχρησή τους ως χώροι πολιτισμού.
Νέος νομάρχης δεν είχα διαμορφώσει ολοκληρωμένη άποψη για το νησί, αλλά με θάμπωσε το ιδιαίτερο φυσικό του κάλλος και ο αρχιτεκτονικός του πλούτος.
Η αστική και λαϊκή αρχιτεκτονική συνυπήρχαν αρμονικά. Η μεγάλη μετανάστευση μετά τον μεγάλο πόλεμο οδήγησε στην εγκατάλειψη, που αυξήθηκε μετά τον εμφύλιο και αυτό είχε ως επακόλουθο να διασωθεί ο οικιστικός θησαυρός, πχ ο Δήμος Πλωμαρίου από 7.485 κατοίκους το 1940, το 1983 αριθμούσε 3.500 ήτοι σχεδόν το 60% του πληθυσμού είχε μεταναστεύσει.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, δύσκολα χρόνια, δεν υπήρχαν Ευρωπαϊκές πιστώσεις, ήταν ευκαιρία όμως ένας νέος όπως εγώ να δράσει για να διασωθεί η αρχιτεκτονική ιστορία του νησιού, αρχίζοντας με σεμινάρια.
Έτσι δρομολογήθηκαν με απόφαση νομάρχη:
Δημιουργήθηκαν αντιδράσεις, τα Κοινοτικά και Δημοτικά Συμβούλια, το Νομαρχιακό Συμβούλιο διαμαρτυρήθηκαν, αλλά και η κεντρική κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε.
Ο αείμνηστος Γ. Γεννηματάς Υπουργός Εσωτερικών ο οποίος με όρισε Νομάρχη έγινε δέκτης καταγγελιών, και με κάλεσε στην Αθήνα λέγοντάς μου, αυτό που κάνεις είναι σωστό το κατανοώ, είναι όμως πρόωρο και πρέπει να ανακόψεις ταχύτητα και να πετύχεις πολιτική συναίνεση.
Προσπάθησα να ηρεμήσω τις αντιδράσεις αλλά ταυτόχρονα δρομολόγησα:
Την εκπόνηση μελετών διάσωσης των βιομηχανικών κτηρίων κυριότητας των Δήμων.
Με την αριθμ. 954/14-3-84 απόφασή μου προκηρύχτηκε η ανάθεση των μελετών αναστήλωσης και επανάχρησης των ελαιοτριβείων:
Ο μεγάλος Δήμος Πλωμαρίου διαμαρτυρήθηκε διότι δεν συμπεριελήφθη στον προγραμματισμό αλλά δεν διέθετε ιδιόκτητο βιομηχανικό κτίριο.Ζήτησα από τον αείμνηστο Δήμαρχο Χρύσανθο Γαλέτσα να ερευνήσει αν πωλείται κάποιο παλιό εργοστάσιο.
Σε λίγες μέρες με ενημέρωσε ότι πωλείται το Ιστορικό Σαπωνοποιείο Ιωάννη Πούλια στο κέντρο του Πλωμαρίου.
Το επισκεφτήκαμε μαζί, ήταν πράγματι ένα εκπληκτικό συγκρότημα – σαπωνοποιείο. Χρηματοδότησα την αγορά του και εκπονήθηκε και για αυτό μελέτη με τη συνδρομή των συνεργατών μου, αρχιτεκτόνων Στρατή Φραντζέσκου, Βίκυς Κουσκουδή, Α. Αναγνωστοπουλου, και τον πολιτικό μηχανικό Π. Πιττό.
Οι μελέτες ολοκληρώθηκαν το 1985 και δημοπρατήθηκαν τα έργα στα τέσσερα βιομηχανικά συγκροτήματα και συγκεκριμένα:
Μέσα από διάλογο σε αγαστή συνεργασία με την αυτοδιοίκηση με επιτόπου επισκέψεις μου ενημέρωσα τα Κοινοτικά και Δημοτικά Συμβούλια, αλλά και τους κατοίκους.Αφιερώσαμε πολλές συνεδριάσεις στο Νομαρχιακό Συμβούλιο προκειμένου να γίνει κατανοητό το εγχείρημα.
Οργανώσαμε επισκέψεις εκτός Λέσβου, σε τρία βιομηχανικά μνημεία που το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Ε.Τ.Β.Α. υπό τον αείμνηστο Κώστα Σοφούλη μερίμνησε να αναστηλωθούν και να λειτουργούν ως βιομηχανική μουσεία:
Τον Νερόμυλο της Δημητσάνας, Το Λιοτρίβι στην Σπάρτη, Το Βιομηχανικό Μουσείο στην Ερμούπολη Σύρου.
Όλοι οι δήμαρχοι και κοινοτάρχες όπως της Αγίας Παρασκευής, του Μανταμάδου, του Νεοχωρίου κ.α. συμμετείχαν στις επισκέψεις. 
Όταν άρχισαν τα έργα στα παραπάνω Βιομηχανικά Συγκροτήματα της Λέσβου οργανώναμε επίσης ενημερωτικές επισκέψεις με εκπροσώπους τοπικών φορέων, του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, του Τ.Ε.Ε, της ΤΕΔΚ Λέσβου, κ.α.
Όταν ολοκληρώθηκαν τα έργα και αφού τα εγκαινιάσαμε με ωραίες εκδηλώσεις έγινε γνωστό σε όλη τη χώρα το πρωτοποριακό εγχείρημα της ανάδειξης της αξίας της βιομηχανικής κληρονομιάς της Λέσβου.
Ελαιοτριβείο Πολιχνίτου
Το νησί κατέστη σημείο πολιτιστικής αναφοράς.Το πρώτο συνέδριο εκτός Αθήνας του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH) έγινε στο Πλωμάρι στο τέως Σαπωνοποιείο Ι. Πούλια που λειτουργούσε πλέον ως πολύκεντρο στις 28/1/1995.
Ελαιοτριβείο Αγίας Παρασκευής
Η Νομαρχία επίσης χρηματοδότησε και αγοράστηκαν ιδιωτικά ελαιοτριβεία αλλά και το Υπουργείο Αιγαίου μετέπειτα, και παραχωρήθηκαν σε κοινότητες όπως: Κάτω Τρίτος, Παπάδος, Πηγή, και στο Νεοχώρι όπου σώζεται το αρχαιότερο ατμοκίνητο ελαιοτριβείο, το οποίο διατηρεί στο σύνολό του όλο τον πρωτογενή εξοπλισμό του. Το συντηρήσαμε τότε, ήταν έτοιμο να παραχωρηθεί στο Π.Ι.Ο.Π. αλλά δεν προχώρησε και έκτοτε εγκαταλείφτηκε στη μοίρα του.
Ελαιοτριβείο Μανταμάδου
Επίσης στον Δήμο Πλωμαρίου, χρηματοδοτήθηκε η αγορά του Εργοστασίου Ταραμισί, από το Υπουργείο Αιγαίου, επί δημαρχίας Μιχάλη Μαμάκου το 2003 και ιδιοκτήτης είναι ο Δήμος Μυτιλήνης.
Σαπωνοποιείο Πλωμαρίου
Η Αρχιτεκτονική προμελέτη ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα Κώστα Δαμιανίδη για να δημιουργηθεί το Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης Αιγαίου. Δυστυχώς έκτοτε 22 χρόνια μετά δεν ολοκληρώθηκε ούτε η μελέτη.Το Σαπωνοποιείο Περάματος επίσης αγοράστηκε με χρηματοδότηση του Υπ. Αιγαίου με πρόεδρο τότε της κοινότητας τον Κ. Χρυσίδη και ανήκει και αυτό σήμερα στον Δήμο Μυτιλήνης.
Επί δημαρχίας Π. Βογιατζή ανατέθηκε η μελέτη και επί δημαρχίας Σ. Ζαμτράκη ολοκληρώθηκε.Την μελέτη μετατροπής του σε πολύκεντρο εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Νείλος Πιτσινός, Στρατής Φραντζέσκος, Πάνος Τσουπής, ο μηχανολόγος μηχανικός Στέλιος Βαβαλιάρος, και ο πολιτικός μηχανικός Γιάννης Δεληογλάνης.Δυστυχώς το κτήριο κατέρρευσε, και πρόσφατα πληροφορήθηκα από τα ΜΜΕ ότι δρομολογήθηκε η ανακατασκευή του και κατά νόμο πρέπει να γίνει όπως ήταν το παλαιό, με λιθοδομή.
Αυτό είναι το δράμα της αυτοδιοίκησης αλλά και του κεντρικού κράτους όταν δεν υπάρχει συνέχεια.
Επίσης και ο ιδιωτικός τομέας, τότε πριν 40 χρόνια, ακολούθησε το εγχείρημα και μετέτρεψε παλαιά ελαιοτριβεία όπως στην Κοινότητα Λουτρά, και στο Μόλυβο σε ξενοδοχεία, αλλά δόθηκαν και άλλες χρήσεις σε εγκαταλειμμένα ελαιοτριβεία όπως στην Μόρια έγινε ξυλουργείο, κ.α.
2251028000
Επικοινωνία
Διαφήμιση
Όροι Χρήσης - Πολιτική Προσωπικών Δεδομένων
