…και στην Αγία Τριάδα, στο Μοσχονήσι
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 8/6/2020
Η Αγιά Τριάδα η Μοσχονησιώτισσα ήταν η παλιότερη εκκλησιά του όμορφου νησιού, εκεί στα αριστερά του μπουγαζιού που βγάζει στο Αϊβαλί. Στέκει ακόμα, ερείπιο στη νότια της πλαγιάς του λόφου όπου βρισκόταν το παλιότερο Μοσχονήσι. Η Κούλα που ταυτίζεται με το Γατελούζικο καστέλο θεμέλια και πέτρες από το οποίο διακρίνει κανείς ακόμα ριζωμένα.
Λίγα μέτρα από τον Αι Γιάννη της Κούλας, το Παρθεναγωγείο (κακήν κακώς αναστηλωμένο σήμερα), τις πέτρες από την παλιά Μοσχονηισιώτισσα Παναγιά με τις καμπάνες που σαν χτυπούσαν τις άκουγαν στην καρσινή Μυτιλήνη.
Ταξιδεύουμε σήμερα μέρα πανηγυριώτικη στη Μοσχονησιώτισσα Αγία Τριάδα, ή μάλλον σε ότι έμεινε από αυτήν…
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν την πρωτοεπισκέφθηκα, στο ανατολικό της σωσμένο ντουβάρι, στη κόγχη του ιερού βρισκόταν ένα κοτέτσι. Ο χώρος της εκκλησιάς που οριοθετούσαν κομμάτια από το βόρειο και το νότιο του τοίχο και φυσικά τον ανατολικό, φανερό ήταν πως χρησιμοποιούταν για στάβλος. Πέρασαν χρόνια…. Τουριστικής ανάπτυξης του Μοσχονησιού ένεκα, τα ερείπια έγιναν επισκέψιμοι χώροι. Καθαρίστηκαν και στέκουν καθαρά. Ερείπια… καθαρά.
Το καμπαναριό της Αγίας Τριάδας από το σοκάκι καθώς ανηφορίζει κανείς και από μακριά καθώς πρόβαλε στην κορυφή της πόλης
Η Μοσχονησιώτισσα Αγία Τριάδα ότι περίσσεψε από τον όμορφο ναό που σώζεται φωτογραφικά το εσωτερικό του στο φωτογραφικό αρχείο Λαμπάκη ως «παλαιός μητροπολιτικός ναός Μοσχονησίων» πρέπει να είναι ο τρίτος ή τέταρτος ναός που χτίστηκε στον ίδιο χώρο.
Ο πρώτος, ο πρώτος ναός των Μοσχονησίων πρέπει να ήταν ένας μονόχωρος ναός του 16ου αιώνα. Τον διαδέχεται μια παλιά βασιλική που καταστρέφεται το 1821 μαζί με όλο το Μοσχονήσι και το γειτονικό Αιβαλί. Επισκευάζεται πρόχειρα το 1825 όταν Μοσχονησιώτες επιστρέφουν στο νησί τους και το ξανακατοικούν.
Ο σημερινός (ότι περίσσεψε ξαναλέμε) ναός χτίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Υπέστη καταστροφές το 1914 για να επισκευασθεί ξανά και να δει «παλιός μητροπολιτικός ναός» πια τον πρώτο Μητροπολίτη Μοσχονησίων Αμβρόσιο.
Για την ιστορία Μητρόπολη γίνεται όταν ανακατασκευάζεται η Αγία Τριάδα, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Για να τον διαδεχθεί και αυτόν ο ναός των Ταξιαρχών και το μεγάλο πολιτικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό συγκρότημα που τον περιβάλει το 1875. Χτίστηκε μαζί με την εθνική ταυτότητα των Μοσχονησίων. Που από κοντραμπατζήδες μαθαίνουν και νιώθουν κιόλας πως είναι Έλληνες.
Στον αυλόγυρο της εκκλησιάς της Αγίας Τριάδας σωζόταν λέει το περίφημο ψήφισμα του Θερσίππου από την αρχαία αιολική Νάσο. Έψαξα ξαναέψαξα, επιφανειακά τουλάχιστον δε σώζεται τίποτα,,, Κανείς δε ξέρει τι απόγινε μετά το 1922.
Το εσωτερικό του Ναού του 1915 φωτογραφημένο από τον Λαμπάκη
Οι φωτογραφίες του Λαμπάκη σώζουν την εικόνα του εσωτερικού της Αγίας Τριάδας. Πολούσιος διάκοσμος, μπαγδατιά και περίτεχνα γύψινα κορινθιακά κιονόκρανα. Πάνε όλα…Λίγα μέτρα παραπέρα στέκει η βάση του καμπαναριού. Η καμπάνα εξόριστη στο μουσείο της Περγάμου. Για αυτήν θα τα πούμε μιαν άλλη φορά…
Η εκκλησία καταπώς ήταν το καλοκαίρι του 2014.Δεν άλλαξε σε τίποτα από τότε
Στα ερείπια της Αγίας Τριάδας αξίζει τον κόπο να σταματάει κανείς και να κάθεται σε μια πέτρα για να σκεφτεί. Είτε μόνος πάς, είτε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη είτε με την υπουργό τουρισμού Φάνη Παλλη Πετραλιά (και αυτό το έκανα μη χαμογελάτε).
«Αμαρτίαν ήμαρτεν Ιερουσαλήμ, διὰ τουτο εις σάλον εγένετο• πάντες οι δοξάζοντες αυτὴν εταπείνωσαν αυτήν, είδον γάρ την ασχημοσύνην αυτής, και γε αυτὴ στενάζουσα καὶ απεστράφη οπίσω»…
Σήμερα η Μοσχονησιώτισσα Αγία Τριάδα, ο «παλαιός Μητροπολιτικός ναός» θα γιόρταζε. Όσοι συχνάζετε στις σύγχρονες εκκλησιές ανάψτε ένα κεράκι για τις… πεθαμένες. Τις «ταπεινωμένες» από πάντες τους «δοξάζοντες αυτήν». Κάποτε…