Ήταν ένα πρωινό του Ιουνίου του 2025 όταν κτηνοτρόφοι της Αγίας Παρασκευής Λέσβου είδαν έξω από τις στάνες και τα μαντριά τους να εμφανίζονται μπουλντόζες και άλλα χωματουργικά μηχανήματα που γκρέμιζαν τις περιφράξεις στα βοσκοτόπια και τα ελαιοκτήματά τους. Εκείνη την ώρα διαπίστωσαν πως ξεκινούσαν οι εργασίες διαμόρφωσης του εργοταξίου για την κατασκευή του φράγματος Τσικνιά. Ένα έργο, η κατασκευή του οποίου ζητείται επί 30 χρόνια τουλάχιστον στο νησί.

Πρόκειται για ένα φράγμα, η χωρητικότητα του οποίου θα ανέλθει στα 14,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Φαραωνικό χαρακτηρίζεται από πολλούς για τα δεδομένα της Λέσβου. Είναι χαρακτηριστικό πως για να δικαιολογηθεί η κατασκευή του, τις προηγούμενες δεκαετίες εμφανίστηκε μια μελέτη που προέβλεπε πως ο πληθυσμός του νησιού θα φθάσει στις 360.000 κατοίκους το 2053.

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ο πληθυσμός του νησιού είναι 86.000 κάτοικοι. Πολλές, πάρα πολλές είναι οι περιβαλλοντικές ενστάσεις που έχουν εκφραστεί τόσο για την αναγκαιότητα του έργου όσο και για το μέγεθός του. Καταστροφικές θεωρούνται οι επιπτώσεις για τον κόλπο της Καλλονής από κατακράτηση των νερών που θα κάνει το φράγμα. 

Η σημερινή κυβέρνηση επέλεξε να προχωρήσει πάση θυσία στην κατασκευή του παρά τις ενστάσεις που έχουν εκφραστεί από ειδικούς επιστήμονες. Φαίνεται πως μέσα στην βιασύνη ξέχασε… να μεριμνήσει για την τύχη των κτηνοτρόφων και των ελαιοπαραγωγών της περιοχής. Στοιχείο που μαρτυρά την προχειρότητα με την οποία έγινε ο όλος σχεδιασμός.

Όταν γεμίσει με νερό, το φράγμα θα κατακλύσει μια μεγάλη έκταση στην οποία σήμερα υπάρχουν ελαιώνες και βοσκοτόπια, στα οποία εκτρέφονται περισσότερα από 5.000 αιγοπρόβατα και αρκετά βοοειδή.

Μέσα στις εκτάσεις που θα βρεθούν κάτω από τα νερά του φράγματος, οι κτηνοτρόφοι της περιοχής έχουν δημιουργήσει σταβλικές εγκαταστάσεις που κατασκευάστηκαν με τους κόπους και τον ιδρώτα πολλών ετών δουλειάς. Ορισμένες από αυτές κατασκευάστηκαν πρόσφατα με χρηματοδοτήσεις από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι εργασίες στο φράγμα ξεκινούν χωρίς να έχει προβλεφθεί τι θα γίνει με τους κτηνοτρόφους της περιοχής και χωρίς να τους έχει καταβληθεί καμία αποζημίωση για τις περιουσίες και το εισόδημα που χάνουν.

Οι αγροκτηνοτρόφοι της περιοχής δεν χάνουν απλά τη γη τους, χάνουν την παραγωγική βάση που είχαν δημιουργήσει, το εισόδημα που τους απέδιδε αυτή αλλά και τις αγροτικές επιδοτήσεις που λαμβάνουν ως σήμερα. Η ανασύσταση των μονάδων αυτών είναι εξαιρετικά δύσκολη, έως αδύνατη. Διότι η Λέσβος είναι ένα νησί με πολύ μεγάλη πυκνότητα στις κτηνοτροφικές μονάδες και είναι εξαιρετικά δύσκολο, έως αδύνατο, οι αγροκτηνοτρόφοι να μεταφερθούν σε άλλη περιοχή οι ίδιοι και τα κοπάδια τους.

Ακόμη χειρότερα, μέχρι σήμερα οι κτηνοτρόφοι δεν έχουν λάβει ούτε ένα ευρώ αποζημίωσης και οι ίδιοι δηλώνουν πως φοβούνται ότι είτε δεν θα λάβουν ποτέ αποζημιώσεις είτε αυτές θα τους δοθούν μετά από πολλά χρόνια και μειωμένες.

Η θέση της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου

Το «Ν» έκανε αυτοψία στην περιοχή «Κατσαράς» της Αγίας Παρασκευής και μίλησε με την Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου (ΟΑΣΛ) και τους κτηνοτρόφους της περιοχής. Το μέλος του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας, Σταύρος Μαντατής, δήλωσε στην κάμερα του «Ν»: «Έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις για το εάν, πώς και για ποιους θα λειτουργήσει αυτό το φαραωνικό έργο. Η θέση της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου είναι ότι μικρά φράγματα, κατά τόπους, θα βοηθούσαν καλύτερα τους αγροκτηνοτρόφους να κάνουν τη δουλειά τους. Ωστόσο, η Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Λέσβου ούτε κάνει έργα, ούτε τα σταματάει».

Στην περιοχή του φράγματος βρίσκονται «πάνω από 50 κτηνοτροφικές μονάδες, εκτάσεις οι οποίες είναι αροτραίες, βοσκοτόπια και δενδρώδεις καλλιέργειες, κυρίως ελαιώνες. Αγρότες, δηλαδή πραγματικοί αγρότες κτηνοτρόφοι που βγάζουν το ψωμί τους εδώ πέρα, ξεκληρίζονται. Επειδή δεν υπάρχει πρόβλεψη τι θα γίνουν αυτοί οι άνθρωποι. Διεκδικούμε και στηρίζουμε τον αγώνα των βιοπαλαιστών αγροτών, που είναι να υπάρξουν ειδικές αποζημιώσεις μέχρι να καταφέρουν να ανασυστήσουν τα κοπάδια τους και τις καλλιέργειές τους».

Το στέλεχος της ΟΑΣΛ προσθέτει: «Δεν είναι όμως μόνο οι αγροτικές και οι κτηνοτροφικές μονάδες που πλήττονται. Είναι και κτήματα που λειτουργούν υποστηρικτικά για τους κτηνοτρόφους, δηλαδή τα κτήματα μέσα στα οποία πάνε τα πρόβατα που δεν είναι παραγωγικά και αρνιά που δεν αρμέγονται». Ακόμη, ο κ. Μαντατής σημείωσε πως δεν θα πρέπει αυτοί οι αγροκτηνοτρόφοι να χάσουν τις επιδοτήσεις και κατέληξε λέγοντας πως φτιάχνονται μεγάλα έργα φαραωνικά, όμως δεν λαμβάνεται καμία μέριμνα για τους αγροκτηνοτρόφους που πλήττονται από αυτά.

Κτηνοτρόφοι σε απόγνωση
Ο πρώην Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού της Αγίας Παρασκευής, Βασίλης Γκογκόσης, είναι ένας από τους κτηνοτρόφους που χάνουν ολόκληρη την εκμετάλλευση που δημιούργησε ο ίδιος και η οικογένειά του. Οι σταβλικές εγκαταστάσεις δημιουργήθηκαν σε δύο φάσεις, το 2010 και το 2023. Οι συνολικές επενδύσεις που έγιναν για την κατασκευή τους ανέρχονται σε 350.000 ευρώ. Εκτρέφει 400 πρόβατα από τα οποία βγάζει το εισόδημα με το οποίο ζει η οικογένειά του. Όπως μας είπε, πρόκειται για μια οικογενειακή εκμετάλλευση στην οποία εργάζονται και τα πέντε μέλη της οικογένειάς του.

Ο ίδιος δηλώνει πως δεν είναι αντίθετος με την κατασκευή του φράγματος αλλά με το πολύ μεγάλο μέγεθός του, που έχει ως αποτέλεσμα να κατακλυστούν από τα νερά του πολύ μεγάλες εκτάσεις. Η περιοχή «Κατσαράς» βρίσκεται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου μακριά από το φράγμα κι αν αυτό ήταν μικρότερο, ο ίδιος δεν θα έχανε το ποιμνιοστάσιο και τα βοσκοτόπια του. Κατά την άποψή του, αν το φράγμα ήταν κατά 50% μικρότερο, θα συγκεντρώνονταν αρκετό νερό για τις ανάγκες ύδρευσης και φυσικά θα ήταν πολύ λιγότερες οι κτηνοτροφικές μονάδες που θα καταστρέφονταν.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του κ. Γκογκόση πως ποτέ δεν ενημερώθηκε για την απαλλοτρίωση που έγινε από κάποιον επίσημο φορέα. Μόνο όταν ο ίδιος πήγε στο ΚΕΠ του Δήμου είδε το όνομά του να περιλαμβάνεται ανάμεσα σε όσους χάνουν τα χωράφια τους κι από τότε έχει χάσει τον ύπνο του.

Ένας άλλος κτηνοτρόφος που έχει κι αυτός τη μονάδα του στην περιοχή Κατσαράς σημειώνει: «Το φράγμα ήταν για να γίνει, το ακούμε αυτό πολλά χρόνια. Επρόκειτο να γίνει μικρότερο και το νερό του να χρησιμοποιείται για άρδευση, για να ποτιστεί ο κάμπος. Όχι τόσο μεγάλο, όπως είναι τώρα. Εμείς το μάθαμε τώρα τελευταία στιγμή. Γίνεται μεγάλη ζημιά στο περιβάλλον, επειδή είναι τόσο πολύ μεγάλο».

Πρόκειται για κτηνοτρόφο με 350 πρόβατα που χάνει σταβλικές εγκαταστάσεις, αλμεκτήριο, αποθήκες ζωοτροφών. Για το τι θα συμβεί στην κτηνοτροφική του μονάδα ενημερώθηκε πριν από ένα μήνα.

Ένας ακόμη κτηνοτρόφος δηλώνει στην κάμερα του «Ν» πως ενημερώθηκε μόλις πριν ένα μήνα για την απαλλοτρίωση των κτημάτων και της κτηνοτροφικής του μονάδας. Κανείς δεν του είπε τι θα γίνει ο ίδιος και η οικογένειά του, τα 550 πρόβατα και τα 15 μοσχάρια που εκτρέφει, τα βοσκοτόπια που διαθέτει (11 ιδιόκτητα και 30 νοικιασμένα) αλλά και οι ελιές που καλλιεργεί. Τα μόνα που διασώζονται είναι οι σταβλικές του εγκαταστάσεις.

Άλλος κτηνοτρόφος αναφέρει πως χάνει ένα κτήμα 25 στρεμμάτων με ελιές και βοσκοτόπι. Μαζί με αυτά, κάτω από τα νερά του φράγματος θα βρεθούν και τα κτήματα που νοικιάζει. Σήμερα δεν γνωρίζει τι θα κάνει τα 200 πρόβατα που εκτρέφει και από πού θα έχει εισόδημα τα επόμενα χρόνια.

Δείτε το βίντεο εδώ: