Ίσως τελικά ο υποχρεωτικός εγκλεισμός μας δίνει τη δυνατότητα, απομακρύνοντας το φόβο και τον πανικό, για μερικές σκέψεις σχετικά με τα απαραίτητα μέτρα – εργαλεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας και για μερικές απαντήσεις - συμπεράσματα για το Σύστημα Υγείας που χρειαζόμαστε στο άμεσο μέλλον.

Για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα να απαντήσουμε όλοι σε βασικά ερωτήματα:
1) Γιατί τόσο έντονη – καθημερινή - επίκληση στην ατομική ευθύνη των πολιτών; Τελικά αυτή θα κρίνει την έκβαση ή όχι;

Έχουμε όλοι εμπεδώσει τις καθημερινές «εκκλήσεις» των ειδικών να μείνουμε σπίτι, να σταματήσουμε την αλυσίδα μετάδοσης του ιού, να «αγοράσουμε χρόνο» για το σύστημα υγείας. Ακόμα και αυτοί που εμφανίζουν ήπια συμπτώματα πρέπει να παραμένουν σπίτι και να συμβουλεύονται το γιατρό τους ώστε να μην επιβαρύνουμε τα νοσοκομεία.

Μπορούμε όμως τελικά να στηριχθούμε στους οικογενειακούς γιατρούς; Φυσικά όχι, γιατί στο δημόσιο σύστημα της χώρας μας υπάρχουν ελάχιστοι. Δεν δόθηκαν ποτέ οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι για να οργανωθεί ένα πλήρες, οργανωμένο, στελεχωμένο, αποκλειστικά δημόσιο δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), με Κέντρα Υγείας – ΤΟΜΥ αποψιλωμένα, με ελάχιστους γιατρούς και δυνατότητα υποστήριξης.

Σε τέτοιες συνθήκες οι προσπάθειες των αυτοαπασχολούμενων γιατρών μόνο, θα έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Οπότε αυτή τη στιγμή είμαστε «υποχρεωμένοι» να πάρουμε μέτρα για να «αγοράσουμε χρόνο» για τα νοσοκομεία, να επικαλούμαστε την ατομική ευθύνη των πολιτών και αν χρειάζεται να τους εγκαλούμε για την παραβίαση των μέτρων.

Και όλα αυτά για να συγκαλύψουμε τις κρατικές ευθύνες υποβάθμισης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας όλα τα προηγούμενα χρόνια και τώρα.
Τι ακούγαμε τόσα χρόνια;

Ποια πολιτική αντιμετώπιζαν τα δίκαια αιτήματα των οργανώσεων του λαού και των υγειονομικών για ανάπτυξη και οργάνωση όλων των βαθμίδων Δημόσιας Υγείας;

Ακούγαμε για την αναγκαιότητα μα μην υπερβεί η χώρα μας το «κόστος», για πολιτικές πρόληψης, για περισσότερες μονάδες ΠΦΥ που να καλύπτουν όλη την επικράτεια, για πιο πολλά και πλήρως στελεχωμένα Δημόσια Νοσοκομεία.

Ακούγαμε για «εξορθολογισμό δαπανών» που σήμαινε στην πράξη μεγάλη μείωση των χρηματοδοτήσεων, πάγωμα των προσλήψεων στα νοσοκομεία, αποσάθρωση της ΠΦΥ αλλά και των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, (ΜΕΘ – 567 κλίνες για 10 εκατομμύρια ανθρώπους!!). που για το λαό σήμαινε πολλές φορές και πολύωρες ουρές στα εξωτερικά ιατρεία και τα επείγοντα, λιγότερες διαθέσιμες κλίνες και ράντζα.

Ακούγαμε προτροπές για «ανταποδοτικές υπηρεσίες». Δηλαδή για εμπορευματοποίηση της υγείας, για καλύτερες υπηρεσίες αν συμμετέχει το ιδιωτικό κεφάλαιο, για «ότι πληρώνει ο καθένας, λαμβάνει», κ.α.
Και τελικά βρεθήκαμε μπροστά στην πανδημία χωρίς ένα ολοκληρωμένο, καλά δομημένο δημόσιο σύστημα υγείας με πλήρη ανάπτυξη και διασύνδεση όλων των βαθμίδων του που να μπορεί να προσφέρει αναβαθμισμένη πρόληψη και περίθαλψη στον ελληνικό λαό.

Φτάσαμε μάλιστα τώρα στην απαράδεκτη και ακραία απόφαση της κυβέρνησης να αναστείλει την λειτουργία των αγροτικών και περιφερειακών ιατρείων, στο όνομα της καλύτερης στελέχωσης των νοσοκομείων. Δηλ. - εν μέσω πανδημίας – αντί να προχωρήσει σε άμεσες μόνιμες προσλήψεις προσωπικού, κλείνει τις υπάρχουσες δομές στην περιφέρεια, δημιουργώντας νέες «τρύπες» στο σύστημα υγείας για να «μπαλώσει» τα νοσοκομεία.

Οι χρόνια πάσχοντες στα χωριά, οι ευάλωτες ομάδες - για τις οποίες τόσο γίνεται λόγος τον τελευταίο καιρό – θα μείνουν στα σπίτια τους, εγκαταλελειμμένοι στην τύχη τους, και κάποια στιγμή θα παρουσιάσουν κάποια παρόξυνση της πάθησης τους, θα χρειάζονται νοσηλεία και θα είναι εκτεθειμένοι σε μεγαλύτερο κίνδυνο από πριν. Θα επιβαρυνθούν ακόμα τα νοσοκομεία γιατί – ελλείψη γιατρών στην περιφέρεια – θα απευθύνονται όλοι σε αυτά.

Θαυμάστε λογική του κράτους, με στόχο – ακόμα και αυτές τις μέρες της πανδημίας – τον περιορισμό των δαπανών!

2) Γιατί μπαίνει αυστηρός περιορισμός στα διαγνωστικά τεστ, παρά την αντίθετη σύσταση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, για όσο γίνεται περισσότερα τεστ στον πληθυσμό;

Γιατί αυτό το τεστ κοστίζει τόσο πολύ; Και ποια η λογική σύστασης από τα επίσημα χείλη του ΕΟΔΥ «όποιος μπορεί ας το κάνει ιδιωτικά»;
Γιατί σε κάποιες χώρες έχουμε τόσο πολλούς θανάτους σε σχέση με τον πληθυσμό τους και σε άλλες όχι;

Και αυτές οι ερωτήσεις, βέβαια, πρέπει να βρουν μια απάντηση.
Πρέπει όλοι να ξέρουν ότι τα διαγνωστικά τεστ γίνονται σε δύο κέντρα, τα οποία δυστυχώς δεν διαθέτουν επάρκεια αντιδραστηρίων. Και γιατί υπάρχει δυσκολία στις διεθνείς αγορές για να εξασφαλιστούν και γιατί δυστυχώς – ακόμη και τώρα – υπακούουν στους νόμους προσφοράς και ζήτησης, στους νόμους της αγοράς. Αυτό κάνει και το κόστος διενέργειας πολύ υψηλό, σχεδόν απαγορευτικό.

Έτσι, όποιος έχει χρήματα, πληρώνει από 130€ έως 400€ σε μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους για να τα κάνει, χωρίς απαραίτητα να πληρούνται τα επιστημονικά κριτήρια για τη διενέργεια τους. Και οι ιδιωτικοί όμιλοι, αφού απομυζήσουν τους πολίτες, που στέλνουν τα δείγματα; Μα φυσικά στα δύο κέντρα αναφοράς που μειώνουν έτσι ακόμα περισσότερο τα αποθέματα τους σε τεστ. Οι μόνοι κερδισμένοι οι λίγοι επιχειρηματικοί όμιλοι, οι χαμένοι η πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών.

Και για αυτές τις κερδοφόρες κινήσεις τους οι επιχειρηματικοί όμιλοι στην Υγεία επιχορηγούνται επιπλέον από το κράτος, με τουλάχιστον 25 εκατομμύρια ευρώ!!
Ακριβώς η ίδια λογική ισχύει για τα κρεβάτια ΜΕΘ. Αντί να επιτάξει το κράτος τις ιδιωτικές κλίνες ΜΕΘ, χρηματοδοτεί με πολλά εκατομμύρια τους επιχειρηματίες των κλινικών να τις διαθέσουν αν χρειαστούν!!

Δηλαδή, εν μέσω πανδημίας, εφαρμόζεται το περίφημο δόγμα που τόσα χρόνια ακούμε και δυστυχώς εφαρμοζόταν σε τόσες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις συμπράξεις Δημοσίου - Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) , και θα πρέπει τώρα να απαντήσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους οι θιασώτες των «μεικτών συστημάτων υγείας, των συνονθυλευμάτων δημοσίου – ιδιωτικού – τοπικής αυτοδιοίκησης, ΜΚΟ, ποιον τελικά ευνόησαν στην πανδημία τα συστήματα αυτά στις χώρες που εφαρμόστηκαν (Ιταλία – Ισπανία – Αγγλία κλπ.).

Οι χώρες αυτές με αυτή τη λογική, βρέθηκαν με ιδιωτικοποιημένα – αποδιοργανωμένα τα συστήματα υγείας, με διαλυμένη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, με ελάχιστες κλίνες ΜΕΘ λειτουργικές και λίγους γιατρούς να τις υπηρετούν. Τελικά οδήγησαν σε μικρότερη δυνατότητα πρόσβασης σε Δημόσιο Σύστημα υγείας και περισσότερους θανάτους.

Έφθασαν στο σημείο, για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη των επιχειρήσεων στη Βόρεια Ιταλία, να αφήσουν να λειτουργούν οι μεγάλες βιομηχανίες χωρίς κανένα περιορισμό, κανένα μέτρο προστασίας.

Τελικά ο κοροναїός μάλλον καταρρίπτει με τον πιο κραυγαλέο και τραγικό τρόπο τις πολιτικές αποδυνάμωσης των Δημοσίων Συστημάτων Υγείας, τους μύθους συνύπαρξης Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα στην υγεία, την λειτουργία της Δημόσιας Υγείας με τους νόμους της αγοράς. Αποδείχτηκε η πιο αντιλαϊκή – και δυστυχώς η πιο θανατηφόρα – πολιτική για τους λαούς.

Μας δείχνει με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι η κοινωνία και η κρατική οργάνωση πρέπει να υπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες του λαού, μέσα από ένα αποκλειστικά δημόσιο, αναβαθμισμένο, σύγχρονο, πλήρως στελεχωμένο, οργανωμένο σε όλες τις βαθμίδες του Σύστημα Υγείας, αξιοποιώντας τις πιο σύγχρονες ανακαλύψεις της επιστήμης.

Έτσι θα περιφρουρήσει την υγεία του λαού και σε « κανονικές » συνθήκες και σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης και πανδημίας.

3) Το τελικό ερώτημα που προκύπτει είναι: Μετά την πανδημία και την απώλεια τόσων συνανθρώπων μας θα προχωρήσουν στην υλοποίηση ενός τέτοιου Συστήματος Υγείας;

Η απάντηση προφανώς είναι όχι. Αυτές τις λύσεις μπορεί να τις επιβάλλει μόνο ο λαός με τους αγώνες του. Με βάση και την τωρινή εμπειρία του οι αγώνες ξεκινούν από τώρα!

*Ο Νάσος Γαλής είναι Παθολόγος και μέλος του Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Λέσβου