× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Τα διαφορετικά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς του 1948 στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ

Συμμετείχε η Φιφή Χελιώτη σύζυγος του συμπατριώτη μας Φρίξου Πρωτογερέλλη

Από το NEWSROOM Δημοσίευση 31/12/2019

Τα διαφορετικά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς του 1948 στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ
' χρόνος ανάγνωσης

Από τις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, τα διαφορετικά κάλαντα, της ιστορικής αισιοδοξίας, της υπερηφάνιας και της αξιοπρέπειας, "μακριά ροδίζει η ανατολή" τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς.

Ένα κεφάλαιο αγωνιστικού ήθους, μεγάλης ψυχικής δύναμης οι γυναίκες πολιτικές κρατούμενες μέσα από τις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ το 1948, τραγουδούν μέσα από τα κάγκελα τηςφυλακής, μαζί με τη φύση, το νέο χρόνο που έρχεται και διαδηλώνουν με αξιοπρέπεια και περηφάνια το άσβεστο πάθος τους για λευτεριά και ειρήνη.Κάλαντα γραμμένα και τραγουδισμένα από αντάρτισσες και πολιτικές κρατούμενες.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Μακριά ροδίζει η ανατολή
κάθε κλωνί κι ένα πουλί
πανηγυρίζει η φύση
το νιο χρόνο που θα αρχίσει.
Με της καμπάνας τη βουή
χαράζει μέρα γιορτινή
η αρχή του νέου χρόνου
και το τέλος κάθε πόνου.
Ερείπια και μνήματα
στέλνουν χαράς μηνύματα
πως θα σωθεί το δάκρυ
μες στην πλάση απ’ άκρη σ’ άκρη.
Γιορτάζουμε στη φυλακή
με έναν πόνο μιαν ευχή
χαρά παντού να ανθίσει
της ειρήνης ο ύμνος να αντηχήσει.
Ευχόμαστε στην καθεμιά
με την καινούρια την χρονιά
στο σπίτι να γυρίσει
και χαράς ζωή να αρχίσει.
Με την καινούρια την χρονιά
παντού ειρήνη και χαρά
τραγούδι να αντηχήσει
σε ανατολή και δύση.

Οι φυλακές Αβέρωφ μέχρι την Κατοχή ήταν Εφηβείο και ως Δικαστική Φυλακή Αθηνών.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στη διάρκεια της Κατοχής υπήρξαν δεσμωτήριο εκατοντάδων αντιστασιακών (οι μελλοθάνατοι περνούσαν την τελευταία τους νύχτα έξω από το κυρίως κτίριο, σε ιδιαίτερο κελί, το λεγόμενο Αράπης).

Κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1944 υπήρξαν θέατρο σφοδρότατων μαχών και για ένα μικρό διάστημα πέρασαν στον έλεγχο του ΕΛΑΣ, ενώ ένα μέρος τους γκρεμίστηκε από ανατίναξη.

Στην επταετία της χούντας, από τις φυλακές Αβέρωφ περνούσαν όλοι πριν δικαστούν. Η λειτουργία τους διακόπηκε το 1971. Τελικά το 1972 οι φυλακές Αβέρωφ γκρεμίστηκαν και πέρασαν στην ιστορία.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Από το 1945 τα κτίρια των Φυλακών Αβέρωφ άρχισαν να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για πολιτικούς κρατούμενους. Παράλληλα οι γειτονικές γυναικείες φυλακές, που μέχρι τις αρχές της δεκαετίας ’70 φιλοξένησαν γυναίκες πολιτικές κρατούμενες με τα παιδιά τους, περιελάμβαναν 101 κελία, θαλάμους εργασίας, εκκλησία, σχολεία και βοηθητικές εγκαταστάσεις.

Οι εκτελέσεις των γυναικών άρχισαν τον Ιούλιο του 1946 και συνεχίστηκαν αδιάλειπτα μέχρι τη λήξη του εμφυλίου.

Η χορωδία των φυλακισμένων γυναικών
Η Χορωδία αποτελεί ένα μέρος της δραστηριότητας, που ανέπτυξαν οι πολιτικές κρατούμενες στις Φυλακές Αβέρωφ. Η φυλάκισή τους, η καταδίκη τους σε ισόβια, ακόμα και σε θάνατο, δεν τους στέρησε τη θέληση, το κουράγιο να οργανώσουν τη ζωή τους και τις άμυνες τους στη νέα πραγματικότητα – πίσω από τα κάγκελα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Από την πρώτη στιγμή, ό,τι ήξερε η καθεμιά, το πρόσφερε και στις άλλες. Ετσι, κάθε πρωί η Βούλα Μαγουλά και η Ελένη Κιολεΐδου είχαν αναλάβει τη γυμναστική των κρατουμένων γυναικών. Οι γιατρίνες Ηρώ Χατζημάρκου, Μαντώ Δημητριάδου, Μαρία Νικολέτου έσωσαν πολλές γυναίκες, φροντίζοντας έγκαιρα να μεταφερθούν σε νοσοκομεία. Οι φοιτήτριες οδοντιατρικής Ζωή Αρσένη, Καίτη Παπαδάκη, Ελένη Παπαθεοδώρου, Λίτσα Ραμπαούνη και Φιφή Χελιώτη έγιναν βοηθοί του οδοντιάτρου της φυλακής. Οι δικηγόροι Αργυρώ Δροσάκη, Αριάδνη Χριστοπούλου, Δανάη Κουχτσόγλου μελετούσαν και προσπαθούσαν να βρουν στοιχεία αθωωτικά για την αναίρεση της ποινής των μελλοθανάτων. Οι φιλόλογοι Ειρήνη Ζάγκα, Λίζα Κότου, Λίτσα Νάση, Κλειώ Πολυζωίδου, Χάρις Σαρκοπούλου, Μαρούσα Σαρλή, Τούλα Τσιτίλου, Ιφιγένεια Ψαλτοπούλου διδάσκουν αυτές που άφησαν το Γυμνάσιο κι εκείνες που προορίζονταν για το Πανεπιστήμιο.

Οι δασκάλες Αμαλία και Ευρυδίκη Γιαννοπούλου, Φανή Γουσοπούλου, Καλυψώ Αλεξούλη, Καίτη Ζεύγου, Πέπη Καραγιάννη, Ευθυμία Κιάου, Πόπη Κορναράκη, Μαργαρίτα Κωτσάκη, Ιουλία Πλουμπίδου, Αννα Λαμπριανού, Δήμητρα Τερζάκη μάθαιναν ανάγνωση και γραφή τις αγράμματες, που έφταναν σχεδόν το 80%. Μαθηματικά δίδασκε η Ισμήνη Σιδηροπούλου και στενογραφία η τραπεζική υπάλληλος Φεβρωνία Χρυσαφίδου. Μέχρι και ξένες γλώσσες δίδασκαν οι Αννα Εφραιμίδου, Ηρώ Ιωαννίδου, Μπεάτα Κιτσίκη, Νίνα Ξανθού, Αύρα Παρτσαλίδου. Λογιστικά δίδασκαν οι Δήμητρα Αλεξανδρίδου, Ελένη Γαλέου, Ελπίδα Μαλιοπούλου, Φρόσω Πετρίτση, που κατάφεραν να εκπαιδεύσουν τέλειες λογίστριες, οι οποίες δούλεψαν αργότερα και βγάλανε το ψωμί τους από αυτή τη δουλιά.

Οι ηθοποιοί Μαλαίνα Ανουσάκη, Σωτηρία Ιατρίδου, Ολυμπία Παπαδούκα και Μαρία Φωκά ανέλαβαν την ψυχαγωγία των κρατουμένων, ενώ οι νηπιαγωγοί Δέσποινα Ζυμαρίδου, Αννα Κατσούλη, Βούλα Μαγουλά, Άννα και Ελένη Πέπα ασχολούνταν με τα 90-100 παιδιά, που βρίσκονταν στη φυλακή με τις μητέρες του

Η ηχογράφηση των τραγουδιών έγινε το 1977, όταν ένα τμήμα της χορωδίας των φυλακισμένων γυναικών (του 1948) βρέθηκε μετά από τριάντα σχεδόν χρόνια. Η λογοκρισία τότε είχε απαγορεύσει την έκδοσή του στην Ελλάδα, με τη δικαιολογία ότι "αναμοχλεύει το παρελθόν".

Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 2002 από την εταιρία "Protasis", με τη σύμφωνη γνώμη των εν ζωή κρατουμένων τότε γυναικών.

[ΠΗΓΗ]
ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Εξερευνώντας τα ιστορικά τοπόσημα της Λήμνου και τον ρόλο της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Από τη στρατηγική βάση στον τόπο της μνήμης
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Καθημερινές γυναικείες ιστορίες από τη Λέσβο των αρχών του 20ού αιώνα

Όπως αποτυπώθηκαν στον τοπικό Τύπο- Γράφουν η ΜΑΡΙΑ ΓΡΗΓΟΡΑ και η ΦΑΝΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Οι δυο μεριές της θάλασσας

Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ συγγραφέας, Δρ. Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

15 Ιουλίου ‑ 16 Αυγούστου 1974, 33 δραματικές μέρες πριν 51 χρόνια

Οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας για την πολλαπλή χουντική προδοσία, τους δυο «Αττίλες», τη μεταπολίτευση και τους τρεις Λέσβιους που … δεν γύρισαν!
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Οδοιπορικό στην Ιστορία και την Αρχιτεκτονική κληρονομιά της Λέσβου

Την Τετάρτη 23 Ιουλίου ο Μουσικοχορευτικός Σύλλογος «Ο Μπάλος» και ο ιστότοπος «Πανόραμα Πολιχνίτου» συνδιοργανώνουν οδοιπορικό στον Πολιχνίτο
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Το δράμα της Κύπρου αναβίωσε στην εκδήλωση για τον πρόσφυγα παιδίατρο Θεόδωρο Χατζηιωάννου

Την εκδήλωση διοργάνωσαν η ΕΣΗΕΠΗΝ, ο σύνδεσμος Αχαΐας – Κύπρου «ΑΧΑΙΩΝ ΑΚΤΗ» με τη στήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

29 χρόνια από το θάνατο του Ανδρέα

Στις 23 Ιουνίου 1996 ο ηγέτης της δημοκρατικής παράταξης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ άφησε την τελευταία του πνοή μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του στην Εκάλη
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Οι άγνωστοι ήρωες της Μυτιλήνης

Οι Λιμενικοί Ηλίας Καζάκος και Γιώργος Κωτούλας εκτελέστηκαν για την αντιστασιακή τους δράση σττις 5 Ιουνίου 1942
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

O Θεόφιλος «μπαίνει» με τους πίνακές του στο Μουσείο του Λούβρου

Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν "σοβατζή"
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Αντίο στον Αχιλλέα Θεοφίλου

Ο θρύλος της ελληνικής δισκογραφίας που μεγάλωσε στον Συνοικισμό της Μυτιλήνης έφυγε σήμερα απο τη ζωή νοσηλευόμενος στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο με σοβαρά προβλήματα υγείας.-Δείτε τι είχε πει στην συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο "Ν"
ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η ιστορία των Λαδάδικων της Μυτιλήνης

Μια ιστορία για το πράσινο χρυσάφι της Λέσβου
ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΑΒΗΣ