Η «ασφαλής τρίτη χώρα»
Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Δημοσίευση 24/8/2022
Τον Ιούνιο του 2021, με κοινή υπουργική απόφαση, η Τουρκία συμπεριλήφθηκε στον εθνικό κατάλογο ασφαλών τρίτων χωρών για αιτούντες άσυλο με χώρα καταγωγής μεταξύ άλλων τη Συρία και το Αφγανιστάν. Σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Μετανάστευσης ανέφερε τότε ότι όσοι προέρχονται από αυτές τις χώρες μπορούν να αιτηθούν διεθνούς προστασίας στην Τουρκία έναντι της Ελλάδας, καθώς εκεί «αποδεδειγμένα δεν κινδυνεύουν λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής τους σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα». Μάλιστα ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης ανέφερε ότι αυτός ο χαρακτηρισμός θα ήταν «σημαντικό βήμα» για την αντιμετώπιση της δράσης των διακινητών και δήλωνε ότι Σύροι ή Αφγανοί μεταξύ άλλων εθνικοτήτων «δεν έχουν λόγο να μη θεωρούν την Τουρκία ασφαλή χώρα».
Δεν χρειαζόταν, όμως, καν να φτάσουμε στο ζήτημα της εργαλειοποίησης προσφύγων και μεταναστών για να επισημανθεί πόσο διάτρητο είναι το αφήγημα της «ασφαλούς τρίτης χώρας». Σε κάθε εξέταση αιτήματος ασύλου σταθμίζονται η «εσωτερική» και «εξωτερική» αξιοπιστία των αιτούντων, κρίνονται οι ισχυρισμοί τους σε συνάρτηση με το προφίλ τους (ηλικία, χώρα καταγωγής, εκπαιδευτικό υπόβαθρο) και βάσει διαθέσιμων πληροφοριών από αξιόπιστες πηγές. Ποιες μπορεί να είναι αυτές; Σε σχετικά αιτήματα στο παρελθόν οι χειριστές της Υπηρεσίας Ασύλου έχουν συμβουλευτεί κατά καιρούς δημοσιεύματα διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων, καθώς και εκθέσεις επιτροπής του ΟΗΕ αλλά και της Διεθνούς Αμνηστίας για την κατάσταση που επικρατεί σε μια περιοχή.
Υπήρξαν αποφάσεις ήδη από το 2018, αλλά και πιο πρόσφατα το 2021, οι οποίες έκριναν σε δεύτερο βαθμό ότι συγκεκριμένοι αιτούντες άσυλο από Συρία και Αφγανιστάν δεν μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία καθώς η χώρα δεν ήταν για τους ίδιους ασφαλής, παρότι σε κάποιες περιπτώσεις είχε θεωρηθεί ότι είχαν αναπτύξει εκεί επαρκείς δεσμούς. Κάθε αίτημα ασύλου –πρέπει να– εξετάζεται εξατομικευμένα.