× Στο Νησί
SOCIAL MEDIA

Ο Χρήστος Γιανναράς και η Ελλάδα

Γράφει ο ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΚΑΡΑΔΟΥΚΑΣ

Δημοσίευση 26/5/2021

Ο Χρήστος Γιανναράς και η Ελλάδα

Είναι πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθείς την αρθρογραφία του Χρηστού Γιανναρά, καθηγητή φιλοσοφίας στο Πάντειο πανεπιστήμιο ,αλλά και συνολικά το συγγραφικό του έργο. Ο στοχαστικός λόγος του είναι πάντα επίκαιρος και η κριτική του, σε μια Ελλάδα που φαίνεται να έχει χάσει, προ πολλού, το βηματισμός της, στις σύγχρονες οικουμενικές αλλαγές ,αποτελεί σημείο προβληματισμού και επανεκκίνησης της δημόσιας ζωής.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Φυσικά είναι αδύνατο να επεκταθούμε σε όλο τον όγκο βιβλιογραφίας του Χρήστου Γιανναρά, αλλά μόνο κάποια τμήματα του μπορούμε να σταχυολογήσουμε. Η κριτική του, περιγράφει τη σύγχρονη Ελλάδα των μεγάλων κομμάτων εξουσίας και τον ρόλο τους που έπαιξαν, ώστε η χώρα να βρεθεί στο κατώφλι του γκρεμού ,αλλά παράλληλα μεταφέρει και την πρόταση ενός μηνύματος ζωής, για να μπορέσει η χώρα να ξαναγίνει το λίκνο πολιτισμού. Μέσα στα κείμενα του, αν κάτι μεταδίδεται, είναι η έντονη ανησυχία του, για το αύριο του τόπου και μιας χώρας εξαθλιωμένης, ξεκομμένης, από οποιαδήποτε πολιτιστική πρόταση, κάτι που θεωρεί ότι αυτή η στάση έφερε και τον οικονομικό της μαρασμό, και για το λόγο αυτό η κριτική του, σε συγκριμένα πρόσωπα και συμπεριφορές, που κατά τη γνώμη του, μας οδήγησαν στο χείλος της καταστροφής, γίνεται σκληρή έως απαξιωτική.

Η κομματοκρατία, όπως την ονομάζει, βρέθηκε πολύ νωρίς στο στόχαστρο της πένας του ,θεωρήθηκε ως πηγή μέγιστων κακών, μιας και οι δημόσιες θέσεις της χώρας κατανεμήθηκαν, τις τελευταίες δεκαετίες από τα κόμματα εξουσίας, με βάση κομματικά κριτήρια, η αξιοκρατία έμεινε στο περιθώριο, ο άκρατος κομματικός συνδικαλισμός άνθισε, και τα έσοδα από τον κρατικό κορβανά διανεμήθηκαν σε όσους βρέθηκαν στον φαύλο κύκλο της .Ιδιαίτερη κριτική επιφυλάσσει για τα κόμματα που κυβέρνησαν την δεκαετία του ΄80 τα οποία θεωρεί μηχανισμούς της δημιουργίας της σύγχρονης οικονομικής κρίσης, επίσης σκληρή είναι η κριτική του, για τον τρόπο ζωής, του σύγχρονου Έλληνα, που αναδύθηκε όλα αυτά τα χρόνια, με τον καταναλωτισμό και την ηδονοθηρία . Αλλά και τα κόμματα της αριστεράς δέχτηκαν την κριτική του, ενώ ο χαρακτηρισμός που είχε απευθύνει σε πολιτικό της Αριστεράς είχε προκαλέσει ποικίλα σχόλια.

Πέρα από την πολιτική κριτική, σημαντική είναι και η αρθρογραφία του, σε θέματα εκκλησιαστικής ιστορίας και Ελληνικού πολιτισμού. Ενώ οι ιστορικές του αναφορές φτάνουν μέχρι την αρχαία Ελλάδα, κυρίως για να αναδείξει τον πανανθρώπινο μήνυμα που μεταφέρει στους σύγχρονους Έλληνες, η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος και πόσο σημαντικό είναι στις μέρες μας, ως πρόταση ζωής. Κεντρικό σημείο του φιλοσοφικού του προβληματισμού στο έργο του αποτελεί ο Ελληνικός πολιτισμός και ο Ευρωπαϊκός ως τρόπος θέασης και τρόπος του βίου όπως εξελίχθηκε στο πέρασμα των αιώνων. Ο Χρήστος Γιανναράς σημειώνει ότι κεντρικό σημείο δημιουργίας και εξέλιξης του Ελληνότροπου βίου είναι ο τρόπος πρόσληψης της μεταφυσικής ως σημείο αναφοράς στην Αρχαιοελληνική πραγματικότητα και η συνέχιση της στους Έλληνες πατέρες του Βυζαντίου ως ασκητική εμπειρία βιωματικής πραγμάτωσης του κόσμου. Συνεχίζοντας την κριτική του στους Δυτικούς θεωρεί ότι αυτή η σύλληψη του κόσμου που συναντάμε στον αρχαιοελληνικό βίο, διαστρεβλώθηκε με αποτέλεσμα αυτό που προσλήφθηκε από την αρχαιότητα να είναι ένας στείρος ,ορθολογιστικός και φορμαλιστικός τρόπος πραγμάτωσης της ζωής που έδωσε τις βάσεις του για την βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση της Δύσης τής στέρησε όμως πλείστα όσα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά. Η παραπάνω προβληματική αποτελεί την φαρέτρα της φιλοσοφικής του θεώρησης, για να εξακοντίσει τα βέλη του σε στοχαστές που αποτελούν κεντρικό σημείο αναφορά της Ευρωπαϊκής σκέψης του 20ου αιώνα. Σε αυτή του την στόχευση χρησιμοποιεί ως παραδείγματα της δυτικότροπης ενατένισης του βίου τον Φρίντριχ Νίτσε, τον Μάρτιν Χάιντεγκερ και τους αντιπαραθέτει με τους πατέρες της Ελληνικής θεολογικής παράδοσης του Βυζαντίου. Ο Χρήστος Γιανναράς θεωρεί τους παραπάνω συγγραφείς, ως εμβληματικές προσωπικότητες ανάληψης της σύγχρονης πραγμάτωσης του βίου, καθώς η βασική τους συμβολή ήταν η αναγωγή του «μηδενός» ως βασικού σημείου αναφοράς του δυτικότροπου βίου, φτάνοντας στο σημείο να αποτελεί, το «μηδέν», ένα είδος θρησκευτικού φαινομένου που ο Χρήστος Γιανναράς το ονομάζει μηδενιστικό μονοθεϊσμό. Το «μηδέν» αποτελεί κατά τον συγγραφέα η απόληξη ενός συγκεκριμένου προβληματισμού που ξεκίνησε από τον από την έκπτωση της μεταφυσικής στον Μεσαίωνα και στην συνέχεια με τον ορθολογισμό και τον αγνωστικισμού του Διαφωτισμού.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ο Χρήστος Γιανναράς θεωρεί ότι οι Έλληνες αποκομμένοι και αρνούμενοι την παράδοσή τους, ως αποτέλεσμα της Βαυαροκρατίας που εγκαταστάθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, αντέγραψαν και αφομοίωσαν αυτή την θεώρηση του βίου, ιδιαίτερα τον 20ο αιώνα χάνοντας τελικά την πολιτιστική του ταυτότητα. Αυτή τους η πράξη φαίνεται, σύμφωνα με το συγγραφέα σε πλήθος πρακτικές του Νεοελληνικού βίου, όπου ξεχωρίζει η πρόσληψη χαρακτηριστικών που δεν ταιριάζουν στο Ελληνικό πολιτισμό, αλλά βρίσκονται σε συμφωνία με την μοντέρνα δυτικοευρωπαϊκή παράδοση. Ο Νεοέλληνας μοιάζει να καταναλώνει πλήθος τεχνολογικά και πολιτιστικά προϊόντα ως αποτέλεσμα της αποδιοργάνωσης της ζωής του και του πολιτιστικού λήθαργου στο οποίο έχει βυθιστεί. Χαρακτηριστικό σημείο αυτής της αποτελμάτωσης των πολιτιστικών αξιών, ο συγγραφές θεωρεί τα προσφερόμενα τηλεοπτικά προγράμματα αλλά και της υποβάθμισης της ποιότητας του πολιτικού και δημοσίου λόγου. Η χρησιμοθηρία και ο φθηνός εντυπωσιασμός αποτελούν τα κεντρικά χαρακτηριστικά μετάλλαξης του δημοσίου βίου.

Η προβληματική του αυτή, αναλύεται σε πάρα πολλά βιβλία, τα οποία συνιστούμε στον αναγνώστη, όπως το «Το πρόσωπο και ο Έρως», «Μετανεωτερική μεταφυσική»,»Οντολογία της Σχέσης» «Χάιντεγκερ και Αρεοπαγίτης» και άλλα.

Πυκνές είναι και οι τηλεοπτικές εμφανίσεις του Χρήστου Γιανναρά στην κρατική τηλεόραση και μάλιστα ξεκινώντας από την δεκαετία του ’80, με την σειρά εκπομπών «Σήμερα είναι Κυριακή» και «Περιμένοντας την Ανάσταση», σε μια εποχή όπου το ενδιαφέρον για το θρησκευτικό φαινόμενο και την μεταφυσική εν γένει, βρισκόταν στο ναδίρ, ίσως με αυτόν τον τρόπο, να ήθελε να συγκρουστεί με την κεντρική ενατένιση του βίου αυτής της εποχής και να κάνει πιο έντονη την δική του εναλλακτική οπτική για τον πολιτισμό και την ζωή.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ο Χρήστος Γιανναράς κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, για το σήμερα και το αύριο της χώρας, ενώ για το μέλλον της, θεωρεί ότι αργά ή γρήγορα, θα εκλείψει οποιοδήποτε αναφορά και συμμετοχή της χώρας στο χάρτη της παγκοσμιοποίησης. Μάς τοποθετεί λοιπόν, απέναντι στις ευθύνες μας, είτε βρισκόμαστε σε κάποια θέση δημοσίου αξιώματος, είτε είμαστε απλοί πολίτες της ,ιδιαίτερα σήμερα που η χώρα είναι παραδομένη στις ορέξεις ξένων οικονομικών παραγόντων. Μένει μόνο να δούμε, αν θα επαληθευτούν, τα όσα έχει προβλέψει στις δημόσιες τοποθετήσεις του.

Για το έργο του πρόσφατα έχει τιμηθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Για όσους, θα ήθελαν να έχουν μια πιο ενδελεχή μελέτη της αρθρογραφίας του Χρήστου Γιανναρά, μπορούν να επισκέπτονται τη διεύθυνση http://yannaras.gr Καθώς και την τακτική του αρθρογραφία στην «Καθημερινή της Κυριακής»

ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ
Tο stonisi.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο. Θεωρούμε ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές καθώς εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή. Τα συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ

Ερχεται «Φως της Ανάστασης» για το Αναγνωστήριο Αγιάσου

Τι είπε ο πρόεδρος Κλεάνθης Κορομηλάς στον Κυριάκο Μητσοτάκη- Τι καλά νέα φέρνει ο Ηρακλής Κουντουρέλλης από τον υπουργό Μετανάστευσης και τον Δήμο Μυτιλήνης
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

21 Απρίλη...

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης Λέσβου
ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ

Βιομηχανική κληρονομιά, από την Ξάνθη… στη Μυτιλήνη;

Μιλήσαμε με τη βιομηχανική αρχαιολόγο, Μαρία Πετρά, υπεύθυνη της εταιρείας Παστάλι που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Τι γνωρίζουμε σήμερα για τον αυτισμό

Γράφει η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΖΗΣΗ, Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
ΑΧΙΝΟΣ

Πάτησε τον Αχινό, 25/4/2024

Το καυστικό σχόλιο της ημέρας
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ

Ένα μυθιστόρημα «αληθινό» για την πολιτική και τη Δικαιοσύνη

Με αφορμή την παρουσίαση βιβλίου του Δημήτρη Χατζηχαραλάμπους το Σάββατο στα Κεντρικά Λύκεια Μυτιλήνης, μιλήσαμε με τον συγγραφέα
ΑΝΘΗ ΠΑΖΙΑΝΟΥ
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Αποβολή, διαπόμπευση, λοβοτομή

Γράφει ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, δημοσιογράφος
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΒΑΣΤΡΙΑ: Στην καρδιά του Δάσους…

Ένα «μεγαλείο» ανευθυνότητας –Γράφει ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΜΝΗΝΑΚΑΣ*
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Κοινωνικές Συμμαχίες

Γράφει ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΡΛΑΣ, γιατρός
ΑΧΙΝΟΣ

Πάτησε τον Αχινό, 22/4/2024

Το καυστικό σχόλιο της ημέρας
ΜΕ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Κορίτσι έξι χρόνων μόνο χωρίς γονείς, έξω από την Ασφάλεια

Οι πρώτες μέρες της χούντας στη Μυτιλήνη μέσα από τις αναμνήσεις - Γράφει η ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ*