«Μετεμορφώθης εν τω όρει Χριστέ ο Θεός»
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΛΛΑΣ
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 6/8/2020
Η εορτή της Μεταμορφώσεως αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στον εορταστικό κύκλο της Εκκλησίας μας αλλά και ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της επίγειας παρουσίας του Ιησού Χριστού.
Χωρίς καμία αμφιβολία πρόκειται για ένα γεγονός που η ανθρώπινη γλώσσα αδυνατεί να περιγράψει. Οι Ευαγγελιστές, που αναφέρουν το γεγονός, χρησιμοποιούν το λευκό του χιονιού ή το φως του ήλιου για να περιγράψουν κάτι, που είναι βέβαιον πως δεν ανήκει στον κόσμο αυτό.
Η εικονογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας επιχειρεί να συμβάλει στην περιγραφή αυτού του υπερκόσμιου γεγονότος. Ο ορθόδοξος εικονογράφος χρησιμοποιεί το πιο λαμπρό λευκό χρώμα, προκειμένου να απεικονίσει τα ενδύματα του Ιησού, ενώ τοποθετεί στο κάτω μέρος της εικόνας τους Μαθητές καταγής, να αποστρέφουν το πρόσωπο, γεμάτο φόβο, χαρά και θαυμασμό. Παράλληλα, ο ορθόδοξος υμνογράφος μας εξηγεί πως την ημέρα εκείνη οι Μαθητές είδαν ένα μέρος της Θεότητας <<καθώς ηδύναντο>>, δηλαδή ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
Είναι, όμως, φανερό από τη στάση του σώματός τους πως οι τρεις παριστάμενοι μαθητές την ημέρα εκείνη βιώνουν εμπειρίες πρωτόγνωρες, ευρισκόμενοι σε πλήρη αδυναμία να τις διαχειριστούν. Γνωρίζουμε από την αντίστοιχη ευαγγελική περικοπή πως, ενώ κατ΄αρχάς χαίρονται και αναφωνούν <<καλόν έστίν ημάς ώδε είναι. εί θέλεις, ποιήσωμεν ώδε τρεις σκηνάς, σοι μίαν και Μωσεί μίαν και μίαν Ηλία>>. Στη συνέχεια βιώνουν τρόμο, καθώς τους επισκιάζει η φωτεινή νεφέλη και ακούγεται η φωνή του Πατρός (Ματθ.ΙΖ’,6).
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, λένε ότι έπεσαν στη γη από την αδυναμία τους να δουν την λαμπρότητα του υπερκόσμιου Φωτός. Είναι, όμως, σαφές πως ο ήχος, ως μέγεθος που έχει την ιδιότητα να φτάνει μέχρι τα κατάβαθα της ύπαρξής μας, πολύ περισσότερο η ήχος της Πατρικής φωνής, φαίνεται στην εικόνα να συγκλονίζει τους τρεις Μαθητές και να συμπληρώνει καταλυτικά τη Θεοπτία.
Οι Μαθητές δεν ήταν η πρώτη φορά που λάμβαναν γνώση των υπερκόσμιων χαρακτηριστικών του Διδασκάλου τους. Με τρόπο συγκλονιστικό δέχτηκαν την κλήση τους και απόδειξη αυτού είναι η προθυμίας τους να Τον ακολουθήσουν, εγκαταλείποντας τα πάντα.
Επί τρία χρόνια έβλεπαν γεγονότα θαυμαστά και μόνο εκείνοι γνωρίζουν τι εμπειρίες είχαν, πέραν εκείνων που αναφέρει το Ευαγγέλιο. Εκείνη, όμως, την ημέρα όλη αυτή η προετοιμασία αποδείχτηκε ανεπαρκής, για να κατανοήσουν το γεγονός της Μεταμορφώσεως. Η Ευαγγελική περικοπή μας επιτρέπει να υποθέσουμε την άφατη και υπερκόσμια ψυχική και πνευματική ηδονή που βίωσαν. Διαβάζουμε πως, αν μπορούσαν, θα παρέτειναν την εμπειρία αυτή για πάντα.
Ζητούν από το Διδάσκαλο να στήσουν τρεις σκηνές, μία του Κυρίου, μία του Μωυσή και μία του προφήτη Ηλία, ώστε να εγκατασταθούν εκεί. Ανάλογες εμπειρίες αφάτου ηδονής περιγράφουν και παλαιότεροι αλλά και σύγχρονοι άγιοι ασκητές. Μιλούν για την απέραντη γλυκύτητα της συνομιλίας που αξιώθηκαν, άλλοτε με τον Χριστό, άλλοτε με τη Θεοτόκο και άλλοτε με τους Αγίους, ενώ συμπίπτουν απολύτως ως προς την εμπειρία υπέρβασης του χώρου και του χρόνου.
Οι ιεροί ερμηνευτές των Ευαγγελίων τονίζουν το γεγονός πως με τον όρο Μεταμόρφωση εννοούμε περισσότερο μία αποκάλυψη. Ο Χριστός, κατά την στιγμή εκείνη, δεν προσέλαβε κάτι το οποίο δεν είχε. Η δόξα της Θεότητάς Του το ακολουθούσε από την πρώτη στιγμή της συλλήψεώς Του εν τη κοιλία της Θεοτόκου.
Εκείνο που καθιστά κατά την ώρα εκείνη την υπέρλαμπρη αποκάλυψη είναι η διάνοιξη των οφθαλμών των Μαθητών, όχι μόνο των εσωτερικών αλλά και των σωματικών. Ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης υφίστανται την <<αγαθήν αλλοίωσιν>> της ανθρώπινης φύσης τους και γίνονται ικανοί να ατενίσουν αυτό που πάντα βρισκόταν προ των εσκοτισμένων από τα ανθρώπινα πάθη οφθαλμών τους. Στο γεγονός αυτό στηρίζεται όλη η νηπτική παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο άνθρωπος εκείνος, που με σθένος, υπομονή και συνέπεια αναλαμβάνει τον πνευματικό αγώνα, οδηγείται σταδιακά προς τη Θέωση, δηλαδή τη μεταμόρφωση της δικής του φύσης και την ένωσή της με τον Θεό διά της καθάρσεως των παθών.
Συνεπώς, η εμπειρία της Μεταμορφώσεως δεν αποτελεί φαντασιοπληξία των Μαθητών κατά την ημέρα εκείνη, ούτε ένα γεγονός που πραγματοποιήθηκε άπαξ. Αποτελεί διαχρονική υπόσχεση Θεοπτίας προς όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως στηριγμένη στη διαρκή εμπειρία των Αγίων.