Ένα νοσταλγικό κείμενο (γραμμένο σχεδόν εβδομήντα χρόνια πριν) με αφορμή την πρόσφατη (συνεχιζόμενη) περιπέτεια των Ελληνικών Ταχυδρομείων και των ταχυδρομικών διανομέων, για να θυμούνται οι μεγαλύτεροι, να μαθαίνουν και να συγκρίνουν οι νεότεροι. Οι εραστές της μεγάλης οθόνης ίσως να φέρουν στο μυαλό τους την ταινία «Il postino» (1994) του Μάικλ Ράντφορντ με τον Φιλίπ Νουαρέ (στον ρόλο του εξόριστου χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα που απομονώνεται σε ένα μικρό ιταλικό νησί) και τον άτυχο Μάσιμο Τροΐζι (στον ρόλο του ταχυδρόμου του).    

Αγροτικός ταχυδρόμος

[από το βιβλίο του Σεραφείμ Κ. Τσιτσά, Ιστορίες του χωριού. Δωδεκαήμερα και Πασχαλιά, Αθήνα 1958]

Κρατιέται  γερά ακόμα ‒μʼ όλη τη σύγχρονη συγκοινωνιακή μας πρόοδο‒ το βασίλειο του αγροτικού ταχυδρόμου στην ελληνική ύπαιθρο. Το βασίλειο αυτό είχε γνωρίσει δόξες και μεγαλεία στα παλιότερα χρόνια, όταν τα πιο πολλά χωριά μας απείχαν ώρες και μέρες ολόκληρες από τους σταθμούς των τρένων και τα λιμάνια, από τις πόλεις και τʼ αστικά κέντρα. Τότε ο ταχυδρόμος ήτανε η μεγάλη προσωπικότητα των κάμπων και των βουνών.

 Ατέλειωτες και δύσβατες ήταν οι γιδόστρατες και τα μονοπάτια που ακολουθούνε. Γιʼ αυτό στα περισσότερα χωριά πήγαινε μια φορά μονάχα την εβδομάδα. Ορισμένη όμως και τακτή πάντοτε ημέρα. Κάθε Δευτέρα ή κάθε Τρίτη κτλ. Η μέρα αυτή ήτανε γιορτάσιμη και πανηγύρι για τα απόμερα χωριά. Η μέρα μεγάλης προσμονής. Το σάλπισμα της κίτρινης τρομπέτας του με το οποίο ειδοποιούντανε το χωριό για τον ερχομό του ήτανε άγγελμα χαράς και ελπίδων. Σκιρτούσε ο κόσμος του χωριού στο άκουσμα της σάλπιγγας  του ταχυδρόμου. Η νοικοκυρά που ζύμωνε στη σκάφη καθάριζε πρόχειρα και βιαστικά τα χέρια της από τα ζυμάρια κι έτρεχε στη ρούγα να προλάβει τον ταχυδρόμο και να μάθει αν ήρθε το γράμμα που περιμένει. Ο παράλυτος γέρος ξαπλωμένος στʼ αχύρινο στρώμα του φωνάζει το μικρό εγγονό του:

   ‒ Τρέξε, Γιωργάκη μʼ, να ιδείς τον ταχυδρόμο! Μην έφερε κανένα γράμμα από τον μπάρμπα σου!

 Κι ο μπάρμπας αυτός είναι ο ξενιτεμένος από πολλά χρόνια γιος του γέρου στις υπερπόντιες χώρες της άχαρης ξενιτιάς. Δεν γνωρίζει ο φουκαράς αν θα τον προλάβει ζωντανός, όταν θα γυρίσει το Πάσχα, όπως έγραψε πριν ένα μήνα. Θα ζήσει νʼ ακούσει φέτος τον κούκο;

  Ο χωρικός που φράζει ή ποτίζει τον κήπο σπεύδει με τα σύνεργα της δουλειάς στα χέρια για την ίδια προϋπάντηση. Οι μεγάλες όμως χαρές της υποδοχής γίνονται στο μεσοχώρι. Εκεί οι πρωτόγεροι και δημογέροντες, οι απόμαχοι κι οι «απαλλαγέντες» από τις αγροτικές εργασίες του χωριού καλωσορίζουν με χαρές κι εγκάρδιες χαιρετούρες τον ταχυδρόμο. Παρατάνε στη μέση το τάβλι, χαρίζει στον αντίπαλο αυτός που προπορεύεται στους πόντους της μικρής κολιτσίνας με χειρονομίες κουβαρνταλίτικες αλλά και πειραχτικές και δίνουν τις παραγγελίες στον καφετζή. Ζυγώνει ο μουσαφίρης το ξύλινο σκαμνί στο τραπέζι της παρέας, πίνει το αποσταγμένο ουζάκι του, παραγγέλνεται δεύτερο, κάποτε τρίτο και τέταρτο. Η έμμετρη παραίνεση που φιγουράρει στον τοίχο του μαγαζιού, σε πείσμα των αντιαλκοολικών αφορισμών, δίπλα στις ρεκλάμες των ραπτομηχανών και των γεωργικών λιπασμάτων, δίνει άλλωστε την ενθάρρυνση της ουζοποσίας:                      

Το πρώτο φέρνει όρεξη,

το δεύτερο υγεία·

το τρίτο και το ... δέκατο

χαρά και ευτυχία.      

Μέσα στην ατμόσφαιρα αυτής της ... ευτυχίας ανοίγει ο ταχυδρόμος με τελετουργικές κινήσεις ιερέα την πανδώρα της τσάντας του κι εκθέτει τους θησαυρούς της γεμάτους από τόσες κρυφές λαχτάρες, ελπίδες, παρηγοριές, χαρούμενες προσμονές και κάποτε αγωνίες και φόβους! Μην ήρθε πικρό κι άραχλο το μαντάτο από την αφορισμένη την ξενιτιά! Ο παπάς, ο δάσκαλος, ο μπακάλης ήτανε συνήθως ο κοινωνός αυτών των αισθημάτων της αγωνίας της αγράμματης γυναικούλας ή του γέρου, στους οποίους παρεδίδετο σφραγισμένος ο φάκελος για την αποκρυπτογράφησή του. Κι όπως προχωρούσε το διάβασμα της επιστολής, η αγράμματη γριούλα με την τηλεόραση της ψυχής της έβλεπε την ώρα εκείνη το ξενιτεμένο σπλάχνο της που πολεμούσε στρατιώτης στο Λαχανά, στο Μπιζάνι, στο Σαγγάριο, στο Γράμμο. Και συνόδευε το διάβασμα του μπακάλη μʼ αναστενάγματα:

 ‒ Αχ, η ψυχούλα μʼ!

Στα παλιά χρόνια του πολέμου, όταν δεκάδες παλληκαριών από κάθε χωριό πάλευαν στην πρώτη γραμμή με το Χάρο, όλο το χωριό κρατούσε την ανάσα του, μόλις ηχούσε η σάλπιγγα του ταχυδρόμου. Ο παπάς στην πιο μυστηριακή ώρα της λειτουργίας, όταν στεκόντανε με τʼ Άγια κάτω από τον Παντοκράτορα, πρώτα μνημόνευε ένα ένα τα παλληκάρια αυτά: «Σκέπασον τούτους υπό την σκέπην των πτερύγων Σου, παντοδύναμε και πολυεύσπλαχνε Κύριε!»

 Πόσο βαθιά τα ʼνιωθαν τα ικετήρια αυτά λόγια οι δόλιες οι μάνες, για να τρέχουν ακράτητες οι βρύσες των ματιών τους! ...

Στην ταχυδρομική τσάντα κυριαρχούσε, εννοείται, ο χαρούμενος θησαυρός. Οι επιταγές με τα δολάρια, τα ειδοποιητήρια για τα αμερικανικά δέματα και τα βαριά κιβώτια. Υπήρχαν ακόμα εφημερίδες, περιοδικά έγχρωμα, ρεκλάμες φανταχτερές για το μπακάλη. Ο παπάς φορτώθηκε με τα πιο πολλά περιοδικά. Τον πειράζει ο διπλανός γέρος:  «Άντε, θα διαβάζεις ως την άλλη βδομάδα!» «Ας είναι καλά ο δεσπότης που με γράφει συνδρομητή!», αποκρίνεται εκείνος διφορούμενα.

Τώρα οι αυτοκινητόδρομοι ανηφορίζουν στα πιο πολλά ορεινά χωριά και το ταχυδρομείο στέλλεται κατʼ ευθείαν από την πόλη δίχως την κρουαζιέρα του πεζού ή έφιππου ταχυδρόμου. Σε πολλά όμως ακόμα χωριά, τα πιο απόμερα, σώζεται ακόμα η παλιά αίγλη του αγροτικού ταχυδρόμου. Θα τη διαλαλούν για κάμποσα ακόμα χρόνια οι μουσικοί παιάνες της ταχυδρομικής σάλπιγγας σκορπώντας ευφρόσυνα μηνύματα χαράς και ελπίδων στη γαλήνη της αγροτικής εξοχής και των μακρινών χωριών της πατρίδας μας.