Φιλανθρωπία και αυτοδικία
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ, Θεολόγος Καθηγητή, Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ
Δημοσίευση 31/8/2023
Με αφορμή τις πυρκαγιές που κατακαίνε πολλά μέρη της πατρίδας μας και τις εικόνες όπου «ελληναράδες» «τσουβαλιάζουν» μετανάστες και πρόσφυγες, ας μου επιτραπούν τα δύο παρακάτω σύντομα σχόλια.
Πρώτον, η κατηγορία ότι οι μετανάστες ευθύνονται για τις πυρκαγιές, βρήκε πρόσφορο έδαφος και ως άποψη υιοθετήθηκε από πλήθος Ελλήνων συμπολιτών μας. Δυστυχώς και από πολλούς χριστιανούς. Αξίζει να σερφάρει κανείς στο Διαδίκτυο για να διαπιστώσει όσα απαράδεκτα γράφονται και ακούγονται, δικαιολογώντας την αυτοδικία. Σχόλιο, μάλιστα, διαχειριστή χριστιανικού ιστολογίου σε αναδημοσιευμένο άρθρο διακεκριμένου δημοσιογράφου, στο οποίο καυτηρίαζε την αδυναμία του Κράτους να διαχειριστεί την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στην πυρκαγιά στον Έβρο, έλεγε ότι κακώς κρίνουμε «με τόση ευκολία τον άνθρωπο που συνέλαβε τους λαθρομετανάστες».
Γιατί, λέει, δεν το «έκανε στα καλά καθούμενα αλλά εν μέσω της φλογός». Στο συγκεκριμένο σχόλιο θεώρησα χρέος μου να πάρω θέση. Την καταγράφω: «ένας “χριστιανισμός” που δικαιολογεί και υπερασπίζεται την αυτοδικία είναι ένας από τους πολλούς –ισμούς, όπως ο ρατσισμός, ο φονταμενταλισμός κ.ά. Επίσης, στη γλώσσα της Εκκλησίας ο χαρακτηρισμός «λάθρο» συνιστά άρνηση του ανθρώπινου προσώπου, κι όταν λέγεται από εντός της Εκκλησίας μέλος, μάλλον του λείπει η πνοή του Θεού. Κρίμα».
Δεύτερον, επειδή η αυτοδικία με τη βία πάνε χεράκι χεράκι, η διαμόρφωση μιας κοινωνίας με τη βία και την αυτοδικία να κυριαρχούν και τη φιλανθρωπία να απουσιάζει, οδηγεί σε τραγικά αδιέξοδα: διαιώνιση της κοινωνικής αδικίας και της ανελευθερίας. Ο παπα-Βασίλης Θερμός, ψυχίατρος και θεολόγος, σε παλαιότερη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», στην ερώτηση της δημοσιογράφου Γιούλης Επτακοίλη γιατί ο σημερινός άνθρωπος έχει θυμό, οργή, είναι βίαιος και καταφεύγει στην αυτοδικία δίνει ξεκάθαρη απάντηση: «Μια σταθερή θέση μου είναι πως η ελληνική νοοτροπία έχει δομηθεί πάνω σε μια ελλιπή εσωτερίκευση του νόμου. Εννοώ του ψυχαναλυτικού νόμου, κάτι το οποίο έχει όμως άμεση επίπτωση στη σχέση με τον συμβατικό νόμο. Τηρούμε τον νόμο για να μην έχουμε προβλήματα μαζί του, αλλά δεν τον έχουμε κατακτήσει εσωτερικά. Πρόκειται για πάγιο ενδημικό πρόβλημα, αλλά τώρα η οργή γιγαντώνεται και απελευθερώνεται η έκφρασή της, λόγω της κρίσης. Και η κατάρρευση μπορεί να οδηγήσει και στην αυτοδικία».
Το μεγάλο στοίχημα για εξάλειψη όσο το δυνατόν περισσότερο της βίας και της αυτοδικίας, σήμερα, μετά από την οικογένεια, πρέπει να κερδηθεί στο σχολείο. Ποιο, όμως, σχολείο; Το σχολείο που καυχιόμαστε ότι ο μαθητόκοσμος ξέρει πολύ καλά πως η «οργή του για τις υπάρχουσες συνθήκες και η έλλειψη ικανοποίησής του είναι απολύτως πραγματικές» -τόσο ωραία τα γράφει ο Ζαν Κλωντ Μισεά στην «Εκπαίδευση της Αμάθειας»-, θέση που, κυρίως, εμείς εκπαιδευτικοί υποστηρίζουμε; Μα, σ’ αυτό σχολείο, ο ίδιος ο μαθητόκοσμος, γνωρίζει πολύ καλά ότι ο μαθητής είναι «πελάτης» και το μάθημα «εμπόρευμα»! Ας είμαστε ειλικρινείς… Ερώτημα, καίριο: υπάρχει ελπίδα να αλλάξει το σχολείο και οι επόμενες γενιές να αγωνιστούν και να παλέψουν για έναν κόσμο ειρηνικό κι όχι βίαιο; Κι εδώ ας είμαστε ειλικρινείς… Ελπίζω σημαίνει ενεργώ και ενεργός δράση σημαίνει γνήσια ελπίδα!