Δε πάνε 24 ώρες που ο συμπατριώτης μου (με Περγαμηνή ρίζα) και παλιός μου συμμαθητής Νίκος Κουφάκης δημοσιεύσε στη σελίδα «Παλιές Φωτογραφίες Λέσβου (Άλμπουν Αναμνήσεων)» σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, μια φωτογραφία «διαμάντι»! Εικονίζει τη γειτονιά του βαλιδέ (ή βαλιζαντέ) τζαμί της Μυτιληνιάς Επάνω Σκάλας στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Όμορφα αστικά σπίτια της ύστερης Οθωμανικής περιόδου και ένα μοναδικό λιθόστρωτο (τα περισσότερα από τα σπίτια και το λιθόστρωτο χαμένα για πάντα) περιβάλλουν το με φανερές τις επιπτώσεις της εγκατάλειψης μνημείο.

Με το που δημοσιεύθηκε η φωτογραφία άρχισαν οι γνωστοί με τις «αποψάρες» στο Facebook να εκφράζουν την... απόλυτη σχέση τους με το αντικείμενο του έργου της συνεχιζόμενης εδώ και δυο περίπου χρόνια αναστήλωσης του βαλιδέ τζαμί προκειμένου να μετατραπεί σε μουσείο βυζαντινών και μεταβυζαντινών αρχαιοτήτων.

Παραθέτω κάποιες από αυτές διατηρώντας τη σύνταξη και την ορθογραφία τους:

«ένα εκατομμύριο διακόσες χιλιάδες θα κόστιζε η κατασκευή του και θα ήταν λειτουργικό σαν τζαμί το μεγαλύτερο στο Αιγαίο»

«ΡΊΞΤΕ ΤΟ ΚΑΤΩ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟ ΒΛΈΠΟΥΜΕ»

«ΟΠΩΣ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΓΚΡΕΜΙΣΑΝ ΠΡΙΝ ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΝ ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ <<ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΗ ΔΡΟΜΟΣ>> ΕΤΣΙ ΝΑ ΤΟ ΓΚΡΕΜΙΣΟΥΜΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΗ ΣΤΕΓΗ ΑΝΑΚΙΟΠΑΘΟΥΝΤΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΕΓΩΝ».

«Όσοι το θέλετε πολύ πάτε να βοηθήσετε να επισπεύθουν οι εργασίες και μετά να προσκυνησετε κιόλα...»

«Ο ερντογαν κανει την αγια σοφια τζαμι και στην μυτιληνη κλαινε για τα τζαμια(διαμαντια)..η στραβωσε ο γιαλος η εγω χαθηκα στην μεταφραση...».

Τα παραπάνω ήρθαν να προστεθούν σε ανάλογα που έπραξαν κάποιοι. περί των πάντων έχοντες άποψη στη γειτονιά (και αλλού), αλλά και την έκκλησης με επιστολή πέρυσι τέτοιες μέρες στους αρμόδιους Υπουργούς από τον περιφερειάρχη να σταματήσει η αναστήλωση του βαλιδέ τζαμί επειδή ο Ερντογάν είχε κάνει τζαμί της Αγιά Σοφιά!

Με αφορμή λοιπόν όλα τα παραπάνω θέλω να πω ξανά κάποια πράγματα που είχα πει και πέρυσι αλλά και πάλι αντιμετωπίστηκαν με σιωπή από όσους αν μη τι άλλο έχουν την ευθύνη για όλα ετούτα. Θέλω να ξαναπώ πως η ιστορία της διαχείρισης του έργου της αναστήλωσης του βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης είναι η ίδια η ιστορία της βόρειας πόλης. Είναι η απόδειξη ότι σε ετούτον τον τόπο «όλα τριγύρω αλλάζουνε κιόλα τα ίδια μένουν…».

Γιατί ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ όταν σε ετούτη την αλάνα που κατοικιέται από ανθρώπους και ποντίκια, που ο Θεός να την κάνει πλατεία (Σιγίου) κάποιοι ανακαλύπτουν ότι υπάρχει ένα… μνημείο που κακώς αναστηλώνεται!

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης «αρχίζει» από το οικόπεδο των παλιών σφαγείων και τελειώνει μετά από μια βόλτα λίγων εκατοντάδων μέτρων λίγο παραπέρα. Από τα παλιά σφαγεία που έκλεισαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 (!!!) για να γίνουν μουσείο κι εγώ δε ξέρω τι άλλο. Για να καταντήσουν χωματερή του Δήμου! Ούτε κι εγώ δε ξέρω πόσες μελέτες αξιοποίησης και μετατροπής έχουν εκπονηθεί. Σε αυτόν τον τόπο όπου εκτός της φαιδράς πορτοκαλέας ευδοκιμεί και η παραγωγή μελετών. Αλήθεια γιατί δε ζητάτε ρε πατριώτες «μπατριώτες» να γκρεμιστεί και το κάτω κάστρο και τα όσα περιέχονται σε αυτό και που στο σύνολο τους αναστηλώνονται. Κι ετούτα, όλα ετούτα τούρκοι τα φτιάξαν, μνημεία της τουρκοκρατίας είναι.... Να τα κατεδαφίσουμε; Τι λέτε;

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης περνά από το οικόπεδο των παλιών στάβλων που εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1980 τα υπάρχοντα κτήρια που προγραμματίζονταν να γίνουν  χώροι πολιτισμού γκρεμίστηκαν για να χτιστεί η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Κατάντησε αλάνα με βρωμούσες, διαχείριση μπάζων από εργολάβους και παρκινγκ αυτοκινήτων ατάκτως ερριμένων πελατών σε γειτονικές πλαστικοψαροταβέρνες. Βρωμερή και δυσώδης πληγή στα πλευρά της πόλης. Θα κάνουν λέει εκεί πλατεία και αμφιθέατρο και δάπεδο με ψηφιδωτό  που θα εικονίζει τον Εύριπο. Προς το παρόν πάντως μια βρωμερή και δυσώδης αλάνα είναι.

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης κάνει  μια στάση να ανασάνει στο γιαλί τζαμί. Κατάστημα εμπορίας γεωργικών ειδών,. Α όχι…. Όλα κι όλα εμείς είμαστε… μπολιτισμένοι. Σεβόμαστε τα μνημεία του άλλου. Και στον πιο ιερό χώρο (για τον άλλο όμως όχι για εμάς) του τζαμιού βάλαμε μια τουαλέτα. Κι ας βουρλίζεται ο νόμος και το προεδρικό Διάταγμα που λέει ότι μπορεί να στεγάσει μόνο χώρους πολιτισμού…. Διατί κύριε; Τα  φυτά, το περιβάλλον εν ευρεία εννοία, πολιτισμός δεν είναι; Τι θέλετε δηλαδή να το έχουμε να προσεύχονται οι «λάθρο»;

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης εκεί παραδίπλα είναι ο γνωστός λάκκος με τα φίδια. Κόστισε ενάμιση εκατομμύριο ευρώ… Αστοχία μελέτης. Εσάς άμα ο εργολάβος που αναλαμβάνει να σας βάψει το σπίτι σας, το κάνει σα τα μούτρα του θα τον δέρνετε μερόνυχτα. Η παλιά δημοτική αγορά κατεδαφίστηκε από έναν καθ έξιν χαρτοπαίχτη που εισαγάγαμε και τον βγαλαμε Αντιδήμαρχο έργων σε ετούτη την πόλη που την περνούσε για ιδιοκτησία του. Τα αρχαία που είχε βρει κοντά στα 1930 ο Κοντής ξαναείδαν το φως και να μια ωραία λακκούβα με καλαμιές και βρωμόνερα. 1,5 εκατομμύριο ευρώ πήγαν χαράμι, ε δε τρέχει και τίποτα. Των Ευρωπαίων ήταν τα λεφτά. Δικά μας ήταν; Χώρια που αποκτήσαμε και υγρότοπο… Βρωμά λίγο αλλά δε βαριέσαι. Σιγά μην ενοχληθεί η όσφρηση του κυρίου Εισαγγελέως….

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης είναι καρσί το πάρκο (ο Θεός να το κάνει) της Επάνω Σκάλας. Στο σκοτάδι ολονυκτίς μάλλον για να μη φαίνεται η χρήση μεγάλου τμήματος του ως αποθήκη …πολιτιστικού συλλόγου που φωνάζει νυχθημερόν κατά της αναστήλωσης του βαλιδέ τζαμί. Έχει να πέσει ευρώ μέσα σε δαύτο από την εποχή της… δραχμής!

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης είναι το οικόπεδο όπου έστεκε το μικρό στολίδι της γειτονιάς το μολιβδοσκέπαστο χαμάμ που γκρεμίστηκε επί εποχής Υπουργού «πολιτισμού» Δημήτρη Νιάνια! Πριν κάτι χρόνια ανασκάφτηκαν… τα θεμέλια του. Δαφνοστεφανώθηκαν με βρωμούσες και σακούλες σκουπιδιών. Να μη φαίνονται ούτε τα θεμέλια των βρωμότουρκων!

Το «πραγματικό» Βαλιδέ τζαμί της Μυτιλήνης είναι λίγο παραπέρα το παλιό οθωμανικό παρθεναγωγείο! Ένα σχολείο που έκλεισε με την ανταλλαγή ων πληθυσμών αλλά έμεινε αποθήκη. Πουλήθηκε κοψοχρονιά και σε κάτι «δικούς μας». Του Βασιλέως βεβαίως βεβαίως… Σιγά μη χρειαζόταν να μάθουν γράμματα οι βρωμιάρηδες οι πρόσφιγγες που μας κουβαλήθηκαν από καρσί… Καταρρέει. Τα 70 εκατομμύρια δραχμές που ενθυκλάκωσε έτερος πολιτιστικός σύλλογος για να προχωρήσει στην αγορά του τι να γίναν άραγε;

Και γύρω τριγύρω από όλα ετούτα τα «πραγματικά» βαλιδέ τζαμί τρύπες. Τρύπες για να μαζεύει ο ο αγέρας σκουπίδια. Με κάτι περίεργες ταμπέλες που βάλαν αρχαιολόγοι  που γράφουν κάτι ακαταλαβίσιτικα. Ετούτοι οι λάκκοι λέγονται «ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων». Ωραίο όνομα. Το ξόδεμα τόσων πολλών χρημάτων χωρίς αποτέλεσμα πρέπει να έχει ένα πολύ μεγαλοπρεπές όνομα…

Με τούτα και με τα άλλα φτάσαμε σε άλλο ένα πραγματικό «βαλιδέ τζαμί», στο πάρκο του Άγιου Ευδόκιμου. Ωραία σπίτια γύρω τριγύρω… Μη καθίσετε σε κανένα παγκάκι… Μπορεί να χτυπήσετε. Και τα πεζούλια να τα αποφύγετε…. Μπορεί να τρυπηθείτε από καμιά χρησιμοποιημένη σύριγγα. «Ε που να πάω:» θα μου πείτε. Έτοιμους σας βλέπω. Να ακουμπήσετε στην παιδική χαρά λέτε. «Με δική σας ευθύνη» σας λέω. Κι ο Τασγματάρχης Παπαγιάννης με δική του ευθύνη παραμένει στο σόχο. Ακέφαλος. Βρέθηκε και Επανατοποθετήθηκε στη θέση του το μισό του κεφάλι. Κατά καιρούς επιζωγραφίζεται! Ε τι την ήθελε κι αυτός τη μάχη στο Σκρά; Δε καθόταν σπίτι του; Με τι παρέες είχε μπλέξει κι αυτός Θεέ μου…

Σκύβεις το κεφάλι. Ιδού το περίλαμπρο ως ο ναός της Αγίας Σοφίας τέμενος του βαλιδέ τζαμί. 40 χρόνια κουβέντας για το τι και πώς θα το κάνουμε. Κι όταν αφού αλλάξαμε κάπου 20 φορές τις σκαλωσιές στο μιναρέ που σάπιζαν και έπεφταν είπαμε να το αναστηλώσουμε το ρημάδι, μας προέκυψαν οι πατριωτικές φωνές του Facebook οι έχουσες άποψη περί των πάντων. Να μην το αναστηλώσουμε το μνημείο των «βρωμιαραίων» απέναντι.  Αναλογική η πρακτική μας. Ε ναι… Αναλογική. Εμείς πολιτισμένοι αυτοί βάρβαροι. Εμείς συντηρούμε το βαλιδέ τζαμί αυτοί τον Ταξιάρχη στο Αϊβαλί, την Παναγιά τη Φανερωμένη στο Αιβαλί, τον Ταξιάρχη στο Μοσχονήσι, τον Αϊ Γιάννη της Κούλας στο Μοσχονήσι… Για τη γειτονιά λέμε μοναχά. Αναλογικά πράγματα…

Ναι αλλά αυτοί το κάνουν για να πηγαίνουμε όταν περάσει η μπόρα του κορονοϊού, σαν τουρίστες καρσί… Και να μας παίρνουν τα ευρώ και να φτιάχνουν βόμβες.

Γιατί ρε καρντάσια εμείς δηλαδή γιατί το αναστηλώναμε το βαλιδέ τζαμί για να έρχονται να το βλέπουν Σουηδοί; Ή μήπως και ξεχάσατε τους όρκους φιλίας και τους τεμενάδες και τα στατιστικά και τα διάφορα άλλα «πέκι εφέντιμ’» στους χιλιάδες Τούρκους τουρίστες τέτοιες μέρες κουρμπάν μπαϊράμ μέχρι πρόπερσι. Που νοικιάζατε ότι σάγια είχατε 70 ευρώ τη βραδιά και αυτοκίνητα που δεν είχαν νοικιάσει η ΜΚΟ έναντι 100 ευρώ τη μέρα. Για να μη θυμηθώ τα βραβεία ελληνοτουρκικής φιλίας πήραν διάφοροι τουρκοφάγοι για τη συμβολή τους στο αλισβερίσι. Άλλοτε και επ ‘ εσχάτω.  Οι φωτογραφίες τους στη διάθεση όλων.

Ας είναι. Είπαμε. Το βαλιδέ τζαμί είναι η ιστορία της Επάνω Σκάλας. Η απόδειξη του γιατί η μικρασιάτισσα μάνα αγαλματωμένη στην παραλία δεν κοιτά με τα ορφανά στην αγκαλιά και στα πόδια της ίσια μπροστά. Αλλά ούτε και πίσω. Χρόνια τώρα προσπαθώ να ερμηνεύσω την κίνηση της. Λέω πώς μάλλον να φύγει θέλει από τούτο τον τόπο που την έφερε μια μέρα η βάρκα… Αυτήν τη βρωμιάρα την «παστρικιά» που απάγκιασε σε ετούτον τον Άγιο μαχαλά ετούτης της Άγιας πόλης που της έλαχαν ετούτοι οι αρχοντάδες… Αϊ σιχτίρ πια.