Πανταχού παρούσα η διάκριση σε βάρος των παιδιών
Εκδήλωση "Μικρού Ντουνιά":Ήρθε ο καιρός να ασχοληθούμε με τον ενηλικισμό…
Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΤΤΗΣ Δημοσίευση 31/1/2019
Τρεις ειδικοί παιδαγωγοί, εργαζόμενοι στον "Μικρό Ντουνιά"*, η Κατερίνα Βαρέλλα, ο Γιάννης Κλαδάκης και η Κυβέλη Κουκουδάκη σε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση που φιλοξένησε το Κέντρο υποστήριξης Mosaik το απόγευμα της Τετάρτης συζήτησαν με το κοινό την έννοια του «ενηλικισμού» και τους τρόπους υπέρβασής του. Η εκδήλωση «Ενηλικισμός: Αναγνωρίζοντας και καταπολεμώντας αυτή την διάκριση» είχε ως σκοπό να αποσαφηνίσει κάποιες έννοιες που σχετίζονται με την συμπεριφορά που βιώνουν τα παιδιά από τους ενήλικες, τόσο σε διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, όσο και σε θεσμικό.
Ο «ενηλικισμός»
Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν τα χαρακτηριστικά «μίας μορφής διάκρισης, που δεν αποτελεί διεκδίκηση κοινωνικών κινημάτων ή πολιτικών προγραμμάτων, δε γίνεται θίγεται από το δημόσιο λόγο ή τη βιβλιογραφία, δε γίνεται αποδεκτή ως κοινωνική πραγματικότητα». Αυτό νοείται πλέον ως «ενηλικισμός (adultism), μία πανταχού παρούσα διάκριση εις βάρος των παιδιών». Ενηλικισμός, όπως περιγράφεται από την Κατερίνα Βαρέλλα, είναι οι κρίσεις, η αξιολόγηση και η μεταχείριση των παιδιών με βάση την ηλικία και όχι τις ιδιαίτερες ικανότητές τους.
Στην πορεία, έγινε μία προσπάθεια να κατανοηθούν οι ιδεολογικές και μεθοδολογικές αφετηρίες που οδηγούν σε αυτό το διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο. Ο ενηλικισμός ως συμπεριφορά προς τα παιδιά αποτελεί προϊόν μίας κοινωνικής σύμβασης που όμως «δεν ισχύει για όλους». Προστέθηκε από τους ομιλητές ότι η αφετηρία της κριτικής στον ενηλικισμό εκκινεί από την αντίληψη που θέλει «μικρούς και μεγάλους να μην έχουν εγγενείς διαφορές μεταξύ τους», παρά την αναγνώριση κάποιων βασικών «βιολογικών διαφορών και κάποιων κοινών βιολογικών χαρακτηριστικών που εντοπίζονται σε κάθε ηλικία». Όμως, «η συμπεριφορά διάκρισης εμφανίζεται όταν αυτές οι διαφορές συνοδεύονται από αξιολογικές κρίσεις σε βάρος των παιδιών ή οδηγούν στη μεταχείρισή τους ως κατώτερων».
Συνέπειες
Στην συνέχεια της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν οι συνέπειες του Ενηλικισμού στα παιδιά και στην κοινωνία εν γένει, καθώς και οι εκπαιδευτικές πρακτικές που δύναται να «καταπολεμήσουν και να προλάβουν τον ενηλικισμό ως μορφή διάκρισης». Έγινε σαφές ότι οι συμπεριφορές αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό εσωτερικευμένες και ότι «δεν υπάρχει μία μυστική συνταγή» για την αντιμετώπισή τους. Τα παιδιά, λόγω της λαθεμένης και καταχρηστικής συμπεριφοράς προς αυτά, ενδέχεται να αναπτύξουν αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, δυσκολία προσαρμογής, έλλειψη αυτονόμησης και δυσλειτουργική συμπεριφορά στο σύνολο της κοινότητας που συμβιώνουν.
Τρόποι αντιμετώπισης
Ο σεβασμός στον ατομικό ρυθμό και στον ζωτικό χώρο του κάθε παιδιού, η αναζήτηση διαρκών διαύλων επικοινωνίας, η ανάπτυξη μίας ουσιαστικής διάδρασης, η εμπιστοσύνη που πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά, ο ισότιμος καταμερισμός των ευθυνών, η κατανόηση και η προώθηση της αυτονομίας και αυτενέργειας των παιδιών, αλλά και πιο «πρακτικά ζητήματα» όπως η συνδιαμόρφωση του χώρου και η στροφή προς την επαφή με τη φύση, συμπλήρωσαν οι ομιλητές, είναι κάποιοι μηχανισμοί που μπορούν να αναδιοργανώσουν τη σχέση μας με τα παιδιά σε μία πιο ισότιμη βάση.
*Την εκδήλωση διοργάνωσε ο "Μικρός Ντουνιάς". Ο Μικρός Ντουνιάς είναι ένα παιδαγωγικό εγχείρημα στη Μυτιλήνη της Λέσβου. Στο δασάκι του προσφυγικού καταυλισμού π.ΠΙΚΠΑ που λειτουργεί με τη συμμετοχή της οργάνωσης «Αλληλεγγύη Λέσβου», παιδιά ντόπιων και προσφύγων πρώτης παιδικής ηλικίας παίζουν και μαθαίνουν μαζί. Γονείς, παιδαγωγοί και παιδιά διαμορφώνουμε τη ζωή και τη μάθηση στο Μικρό Ντουνιά συλλογικά και πέρα από οποιαδήποτε μορφή διάκρισης. Σεβόμαστε το ρυθμό, τις ανάγκες και τις επιθυμίες κάθε ατόμου, ενθαρρύνοντας την ελευθερία επιλογής και την αυτορρύθμιση. Η υπαίθρια μάθηση μας φέρνει κοντά στα πλάσματα και τα στοιχεία της φύσης, ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με το κάθε τι γύρω μας.