Σήμερα συμπληρώνονται 9 χρόνια από τις εκλογές της 6^ης Μαΐου 2012, μια εκλογική αναμέτρηση που έφερε τα επάνω – κάτω στη πολιτική σκηνή της χώρας.

Το κείμενο που ακολουθεί, έφτασε στα χέρια μου με ταχυδρομική επιστολή του Φρίξου Πρωτογερέλλη το διάστημα, ανάμεσα στις διπλές εκλογές Μαΐου και Ιουνίου του 2012, που ανέδειξαν το ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση. Η παράκληση του Φρίξου ήταν να δημοσιευτεί στην εφημερίδα της Αριστεράς στη Λέσβο, τον «Πολίτη». Δυστυχώς η εφημερίδα έκλεισε και το κείμενο δεν πρόλαβε να δει το φως της δημοσιότητας. Πριν ένα περίπου χρόνο ο Φρίξος έφυγε δυστυχώς για το τελευταίο του ταξίδι. Νοιώθω λοιπόν την ευθύνη και την υποχρέωση, έστω και με καθυστέρηση εννέα χρόνων, να δώσω το κείμενο στη δημοσιότητα, έχοντας τη βεβαιότητα πως εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να είναι εξαιρετικά επίκαιρο.

Η προσέγγιση του Φρίξου Πρωτογερέλλη στη σύγκριση ΕΔΑ – ΣΥΡΙΖΑ είναι ιστορικά σωστή. Έχοντας ο ίδιος ζήσει από τη θέση του μεσαίου στελέχους της ΕΔΑ στη Λέσβο και στην Αθήνα, έχοντας στη πλάτη του εξορίες και διώξεις, μπορεί αμέσως να αντιληφθεί τις μεγάλες διαφορές στις δύο εποχές [...που τις χωρίζουν «τα μισά μου χρόνια», όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος]. Παρά τον ενθουσιασμό που τον διακρίνει για την εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ, αντιλαμβάνεται, πως αυτή η επιτυχία έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, από εκείνη της ΕΔΑ το 1958. Και το πιο εντυπωσιακό είναι, πως καταφέρνει μέσα σε λίγες γραμμές να δώσει στον αναγνώστη τα βασικά χαρακτηριστικά των διαφορετικών εποχών και να απαντήσει σε όσους επιχειρούν να «επαναλάβουν» την ιστορία.

 Η ΕΔΑ 2^ο Κόμμα

Η μεγάλη επιτυχία – έκπληξη του ΣΥΡΙΖΑ να τετραπλασιάσει σχεδόν τη δύναμή του στις εκλογές της 6^ης Μαΐου, σε σχέση τις προηγούμενες, θύμισε σε πολλούς τη μεγάλη επιτυχία της ΕΔΑ στις εκλογές του 1958, όταν αναδείχθηκε 2^ο κόμμα με 24,3% και 79 βουλευτές (παίρνοντας το πριμ που είχαν θεσπίσει για δικό τους όφελος οι τότε εκλογομάγειρες).

       Τότε η έκπληξη ήταν πολύ μεγαλύτερη, γιατί δεν υπήρχαν οι δημοσκοπήσεις. Κανείς, το τονίζω κανείς, από τους κρατούντες και μη, δεν φανταζόταν τέτοιο «θαύμα».

       Η ΕΔΑ ξεκίνησε το 1951 με 10,57% και 10 βουλευτές και το 1952 με 9,55% και κανέναν βουλευτή, λόγω του πλειοψηφικού. (τότε βγήκε ο Παπάγος). Το 1956 δεν έχουμε ποσοστό, γιατί η ΕΔΑ συνέπραξε με τον Γ. Παπανδρέου στη «Δημοκρατική Ένωση», που βγήκε πρώτη σε ψήφους, αλλά ο Κ. Καραμανλής πλειοψήφησε σε έδρες και έκανε δική του κυβέρνηση!

       Η μεγάλη αυτή επιτυχία της ΕΔΑ, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι στις εκλογές αυτές το Κέντρο κατέβηκε διασπασμένο σε δύο κομμάτια : Στο Φιλελεύθερο (20,68%) και στην ΠΑΔΕ (10,62%). Αυτό όμως, καθόλου δεν μειώνει την ιστορική σημασία του γεγονότος. Δείχνει τη δύναμη του Αριστερού ΕΑΜικού κινήματος, που παρά τη φρικτή μετεμφυλιακή κατάσταση, ένα μέρος του που είχε στεγαστεί πολιτικά στα κόμματα του Κέντρου, βρήκε την ευκαιρία να εκδηλωθεί. Ας μη ξεχνάμε ποιά ήταν η κατάσταση της περιόδου εκείνης. Οι φυλακές και τα στρατόπεδα εξορίας, γεμάτα κι αυτά, κράτησαν μέχρι το 1963. Οι Μπελογιάννης κι οι σύντροφοί του εκτελέστηκαν στις 30.3.1952 και ο Πλουμπίδης στις 17.8.1954.

       Η επιτυχία αυτή της ΕΔΑ συγκλόνισε τις αντιδραστικές δυνάμεις που κυρίως εκφραζόταν με τον Κ. Καραμανλή και το παλάτι. Έτσι φθάνουμε, μέσα σε συνθήκε κλιμακούμενης τρομοκρατίας στις εκλογές του 1961, στο «εκλογικό πραξικόπημα», όπως έμεινε στην ιστορία.

       Όμως η ΕΔΑ δεν λύγισε. Κράτησε τις βασικές της δυνάμεις και έφτασε με το ΠΑΜΕ το 14,65%. Στις εκλογές του 1963, που είχε σπάσει η τρομοκρατία και γινόταν παντού πανζουρλισμός, κράτησε το ίδιο ποσοστό (14,54%, λόγω του ανένδοτου του Γ. Παπανδρέου και στις επόμενες του 1964, επειδή δεν έβαλε συνδυασμούς σε κάποιους νομούς, που δεν έβγαζε βουλευτές, για να ενισχύσει τον Γ. Παπανδρέου, έλαβε 11,5%.

       Αυτή είναι, με δύο λόγια, η ιστορία του 1958 με το σχεδόν 25% της ΕΔΑ και τους 79 βουλευτές.

       Όμως το να επιχειρούμε μια οποιαδήποτε σύγκριση ή ομοιότητα των δύο εποχών, δηλαδή της ΕΔΑ και του ΣΥΡΙΖΑ, είναι εντελώς λάθος. (Διαβάζω άρθρα να κάνουμε κόμμα με όνομα ΕΔΑ ή και ΕΑΜ). «Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται» και μάλιστα όταν οι δύο εποχές έχουν τέτοια και τόση ιλιγγιώδη διαφορά, που ίσως ποτέ δεν είχε συμβεί στην ιστορία της ανθρωπότητας, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα (ούτε στα μισά  μου χρόνια).

       Τότε υπήρχε η Σοβιετική Ένωση που ακτινοβολούσε ελπίδες για τη μεγάλη κοινωνική αλλαγή, πράγμα που είχε τεράστια επίδραση στους λαούς. Το μεγάλο κοινωνικό πείραμα απέτυχε και οι λαοί μέσα από τα ερείπια προσπαθούν να βρουν έναν άλλο δρόμο.

       Σήμερα «ταξιδεύουμε» με το πλοίο της παγκοσμιοποίησης, όχι μόνο του εμπορίου, αλλά των πάντων, που τότε δεν υπήρχε. Στα χρόνια της ΕΔΑ ραδιόφωνα υπήρχαν μόνο στα κέντρα των πόλεων και στα καφενεία των χωριών. Στα σπίτια ελάχιστα. Σήμερα η πληροφόρηση είναι ολοκληρωτική, καταλυτική και τέλος, κανείς σε εκείνα τα χρόνια δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό που σήμερα ονομάζουμε ψηφιακή εποχή...

       Σε σημείωμά μου πριν τις εκλογές της 6^ης Μάη είχα ευχηθεί – προβλέψει : Ο ΣΥΡΙΖΑ 3^ο κόμμα και τον βουλευτή μας [...στο νομό Λέσβου]. Στο πρώτο έπεσα έξω. Τώρα κραυγάζω: Πρώτο κόμμα και βέβαια το βουλευτή μας.

Φρίξος Πρωτογερέλλης