Με απόφαση της Γενικής Γραμματέως της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2025, εγκρίνεται η άμεση δημιουργία μονάδας αφαλάτωσης στη θέση Βάστρια για την υδροδότηση της δομής προσωρινής φιλοξενίας.

Η μονάδα θα έχει δυναμικότητα 600 κυβικών μέτρων πόσιμου νερού ημερησίως, με δυνατότητα επέκτασης ώστε να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της υπερδομής που προωθεί η κυβέρνηση. Πρόκειται για την πρώτη εφαρμογή της πρόσφατης τροπολογίας που αφαιρεί την αρμοδιότητα από τη ΔΕΥΑΛ και τη μεταφέρει αποκλειστικά στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, ανοίγοντας τον δρόμο για έργα που μέχρι χθες συναντούσαν θεσμικά εμπόδια.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως φυσικό επακόλουθο μιας νομοθετικής παρέμβασης που είχε στοχοποιήσει εξαρχής τη Βάστρια. Ήταν 31 Ιουλίου 2025 όταν η ερευνητική δημοσιογραφία του «Ν» αποκάλυπτε ότι το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου επιχειρούσε να αλλάξει αθόρυβα το θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου να προχωρήσει χωρίς αντιρρήσεις η κατασκευή της υπερδομής. Το νομοσχέδιο «Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών – Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου» έκρυβε στο άρθρο 38 μια τροπολογία που θα αποδεικνυόταν καθοριστική.

Με την τροπολογία αυτή αφαιρέθηκε από τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης —και συγκεκριμένα από τη ΔΕΥΑΛ— η αρμοδιότητα έγκρισης μονάδων αφαλάτωσης όταν αυτές αφορούν δομές φιλοξενίας. Η αρμοδιότητα μεταφέρθηκε στον Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ουσιαστικά αποδυναμώνοντας τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ένα κρίσιμο ζήτημα που επηρεάζει άμεσα τον τόπο και τους πόρους του.

Η διατύπωση της νέας νομοθεσίας ήταν αποκαλυπτική. Προβλέπει ότι, όταν διαπιστώνεται «επείγουσα ανάγκη υδροδότησης» για τη λειτουργία δομών της κατηγορίας της Βάστριας, η αρμόδια υπηρεσία εισηγείται θετικά στον Γενικό Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, ο οποίος δίνει τη σύμφωνη γνώμη ώστε να προχωρά άμεσα η εγκατάσταση της μονάδας. Με άλλα λόγια, το Υπουργείο δημιούργησε έναν μηχανισμό παράκαμψης όλων των προηγούμενων ελέγχων και αντιρρήσεων.

Το ιστορικό της υπόθεσης εξηγεί πολλά. Από την εποχή που ο Νότης Μηταράκης είχε την πολιτική ευθύνη του Υπουργείου Μετανάστευσης, υπήρχε επίμονη προσπάθεια για κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης στη Βάστρια. Η πρόταση είχε εγκριθεί από τη διοίκηση Γιώργου Φλώρου στη ΔΕΥΑΛ με προϋπολογισμό τριών εκατομμυρίων ευρώ, πλήρης χρηματοδότηση από το Υπουργείο, ακόμη και κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μέσω φωτοβολταϊκών. Όμως, η αλλαγή διοίκησης το 2023 ανέτρεψε τα δεδομένα. Ο πρόεδρος Παναγιώτης Βάλεσης ανακάλεσε την έγκριση, αρνούμενος να δεχθεί ότι η τοπική κοινωνία θα λειτουργήσει ως εκτελεστικό όργανο κεντρικών σχεδιασμών.Από τότε ο κ.Βάλεσης στοχοποιήθηκε απο τοπικούς μηχανισμούς που εξυπηρετούν τα σχέδια του Υπουργείου Μετανάστευσης.

Η κυβέρνηση δεν ξέχασε αυτή την αντίσταση. Με την απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία ενεργοποιεί τη νέα διαδικασία, γίνεται πλέον εμφανές ότι ο στόχος ήταν εξαρχής η πλήρης αποδυνάμωση της αυτοδιοίκησης και η ανεμπόδιστη προώθηση της υπερδομής φυλακής στην καρδιά του δάσους της Λέσβου.

Η κυβέρνηση παρουσιάζει την κίνηση ως λύση ανάγκης. Για τη Λέσβο όμως, και την συντριπτική πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας αποτελεί ωμή παρέμβαση που ακυρώνει τη δυνατότητα των τοπικών φορέων να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του νησιού. Είναι η πρώτη πράξη ενός νέου τοπίου όπου οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί επιβάλλονται χωρίς θεσμικά αντίβαρα και όπου η Λέσβος καλείται να συμμορφωθεί, όχι να συναποφασίσει.