Στην Ελλάδα ο θεσμός των μικροπιστώσεων (microfinance) έχει περάσει πλέον από τη θεωρία στην πράξη, ανοίγοντας έναν πιο προσιτό δρόμο χρηματοδότησης για πολύ μικρές επιχειρήσεις, επαγγελματίες και νεοφυείς ομάδες που μέχρι πρότινος έμεναν εκτός των κλασικών τραπεζικών καναλιών. Με απλά λόγια, οι μικροπιστώσεις είναι μικρά δάνεια -συνήθως από 3.000 έως 25.000 ευρώ- με ευέλικτους όρους, χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, που συνοδεύονται από συμβουλευτική και χρηματοοικονομική εκπαίδευση.

Αφορούν όσους διαθέτουν βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο και χρειάζονται κεφάλαιο κίνησης ή χρηματοδότηση για μικρές επενδύσεις, από την κάλυψη εξοπλισμού μέχρι την πρώτη ύλη και τις ψηφιακές αναβαθμίσεις.

Σήμερα πέντε είναι τα αδειοδοτημένα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων από την Τράπεζα της Ελλάδος:

   · ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions

   · Έξυπνες Μικροπιστώσεις - MicroSmart

   · ActionFinance Initiative Ίδρυμα (AFI Microfinance)

   · Elgre Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων

   · Creditcor Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων

Η λειτουργία τους έρχεται να καλύψει ένα κενό της αγοράς, δίνοντας ώθηση σε κλάδους που στηρίζονται στη μικρή κλίμακα και στην τοπική οικονομία. Το εγχείρημα ενισχύεται αποφασιστικά από τη δημιουργία του Ταμείου Μικροπιστώσεων που διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (HDB). Το Ταμείο, συνολικού προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, παρέχεται για πρώτη φορά από την HDB με άτοκη χρηματοδότηση σε ποσοστό 60% για τη γενική επιχειρηματικότητα και 75% για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Η διαδικασία είναι πλήρως ψηφιοποιημένη και επιτρέπει σε κάθε μικρή ή πολύ μικρή επιχείρηση, οπουδήποτε στην Ελλάδα, να υποβάλει αίτηση με βάση το επιχειρηματικό της σχέδιο. Απευθύνεται σε επιχειρήσεις με έως 10 εργαζόμενους και ετήσιο κύκλο εργασιών έως 900.000 ευρώ, ενώ προβλέπεται ότι θα ενισχυθούν 3.300 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 1.100 στο πλαίσιο της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Τα ιδρύματα που συμμετέχουν στο Ταμείο Μικροπιστώσεων μπορούν να χορηγούν δάνεια 3.000-25.000 ευρώ, διάρκειας 12-96 μηνών, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως 6 μήνες και χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις. Επιπλέον, δίνεται δυνατότητα πρόωρης αποπληρωμής χωρίς πέναλτι, στοιχείο κρίσιμο για την ευελιξία των μικρών επιχειρήσεων.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, έχει επισημάνει (Φεβρουάριος 2025) ότι ο κλάδος των μικροχρηματοδοτήσεων στη χώρα είναι νέος και βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Παρότι η διείσδυση στο συνολικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είναι ακόμη μεγάλη, η δημιουργία του Ταμείου Μικροπιστώσεων από την HDB αναμένεται να αυξήσει αισθητά τον όγκο των χορηγήσεων. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι η μικροχρηματοδότηση δεν περιορίζεται στα μικρά δάνεια, αλλά αποτελεί ένα ολοκληρωμένο εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής ενδυνάμωσης, που περιλαμβάνει εγγυήσεις, χρηματοοικονομική εκπαίδευση και συμβουλευτική υποστήριξη. Για να επιτύχει ο θεσμός, τα ιδρύματα οφείλουν να ενισχύσουν τις οργανωτικές δομές και τις μονάδες διαχείρισης κινδύνων, ενώ κρίσιμη είναι και η επαρκής εκπαίδευση των δανειοληπτών σε βασικές έννοιες, όπως η διαχείριση κεφαλαίου και ο χρηματοοικονομικός προγραμματισμός.

   Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions ΑΕ, θυγατρική του ΤΜΕΔΕ, από τον Ιούνιο του 2023, οπότε ξεκίνησε η λειτουργία της ψηφιακής της πλατφόρμας, έχει δεχθεί πάνω από 800 αιτήσεις και έχει εγκρίνει περισσότερα από 560 δάνεια. Συνολικά, μέχρι την 31.08.2025 η εταιρεία είχε εκταμιεύσει περίπου 10,4 εκατ. ευρώ σε περισσότερους από 500 επαγγελματίες, startups και μικρές επιχειρήσεις, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και της ανθεκτικότητάς τους. Στις πρώτες 15 ημέρες λειτουργίας του Ταμείου Μικροπιστώσεων ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ κατατέθηκαν στην ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions περισσότερα από 195 αιτήματα, ένδειξη της έντονης ζήτησης. Όπως επισήμανε ο πρόεδρος του ΤΜΕΔΕ, Κωνσταντίνος Μακέδος, με αφορμή την έναρξη του νέου Ταμείου υπό την ΕΑΤ, μέσω της ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, που αποτελεί την πρώτη αδειοδοτημένη εταιρεία μικροχρηματοδοτήσεων θεσμικού φορέα από την ΤτΕ, οι νέοι μηχανικοί και οι ελεύθεροι επαγγελματίες απέκτησαν για πρώτη φορά ένα αξιόπιστο και στοχευμένο χρηματοδοτικό εργαλείο, ικανό να μετατρέψει τις ιδέες τους σε βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια. Ο κ. Μακέδος υπογραμμίζει ότι η ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, αξιοποιώντας δυναμικά και το νέο Ταμείο Μικροπιστώσεων ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ, απευθύνεται στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις του τεχνικού κόσμου, με την ενίσχυσή τους να συνδέεται με έναν ευρύτερο εθνικό στόχο: τη θωράκιση των υποδομών, την ομαλή υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) και την έγκαιρη αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές. Το επιτόκιο για την γενική επιχειρηματικότητα διαμορφώνεται στο 4% και για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στο 2%. Πρόσφατα δημιουργήθηκε ένα καινοτόμο helpdesk, με εξειδικευμένα στελέχη, το οποίο προσφέρει εξατομικευμένη καθοδήγηση και άμεση υποστήριξη στους υποψήφιους δανειολήπτες σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Η νέα αυτή υπηρεσία ενισχύει την πελατοκεντρική φιλοσοφία της ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, διασφαλίζοντας διαφάνεια, ταχύτητα και προστιθέμενη αξία στην εμπειρία εξυπηρέτησης.

Ο Νεοκλής Στάμκος, CEO της MicroSmart, αναφέρει ότι με σύγχρονες διαδικτυακές διαδικασίες, εργαλεία ΑΙ, χωρίς επίσκεψη σε γραφείο ή κατάστημα, χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης «συμβούλων», η «MicroSmart» σήμερα καλύπτει ολόκληρη την Ελλάδα, στη χορήγηση των μικροδανείων (από 3.000 έως 25.000 ευρώ), με ταχύτητα και πλήρη εξυπηρέτηση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο του Ταμείου Μικροπιστώσεων της ΕΑΤ, το μέσο τελικό επιτόκιο ανέρχεται σε μόλις 4,33%. Η όλη διαδικασία εκκίνησης και διεκπεραίωσης είναι εξαιρετικά απλή και ψηφιοποιημένη και ξεκινά με την υποβολή φόρμας εκδήλωσης ενδιαφέροντος στην πλατφόρμα KYC της ΕΑΤ και μετά την προκαταρκτική αξιολόγηση υποβάλλονται τα δικαιολογητικά. Πραγματοποιείται τηλεδιάσκεψη με εκπρόσωπο της MicroSmart για συμπληρωματικές διευκρινίσεις και προχωρά η τελική έγκριση και εκταμίευση του ποσού. Η ομάδα της «MicroSmart ΑΕ» προσφέρει όχι μόνο κεφάλαια αλλά και στοχευμένη συμβουλευτική υποστήριξη στους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρές επιχειρήσεις, διευκολύνοντας έτσι την επιχειρηματική ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα.

Ο Σταμάτης Βελεγράκης, διευθύνων σύμβουλος της AFI Microfinance, αναφέρει ότι οι μικροχρηματοδοτήσεις της AFI συνέβαλαν στη δημιουργία περισσότερων από 1.200 νέων θέσεων εργασίας, στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και στην εκπαίδευση άνω των 7.500 επιχειρηματιών. Παράλληλα, πρωτοβουλίες όπως το Ταμείο Μικροπιστώσεων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας ενισχύουν την αναγνωρισιμότητα του θεσμού. Η συμβολή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική σε μια χώρα όπου οι πολύ μικρές επιχειρήσεις αποτελούν πάνω από το 95% του συνόλου των επιχειρήσεων. Με αυτόν τον τρόπο, επιχειρηματίες που υπό άλλες συνθήκες θα είχαν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση, μπόρεσαν να ξεκινήσουν ή να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους. Στην AFI πάνω από το 30% του συνόλου των μικροχρηματοδοτήσεων αφορά τη νεανική επιχειρηματικότητα, 35% κατευθύνεται σε ανέργους που ξεκινούν δικές τους επιχειρήσεις και περισσότερο από 40% σε γυναίκες που επιχειρούν, προσθέτει. Όπως αναφέρει ο κ.Βελεγράκης, η εμπειρία δείχνει ότι ακόμη και ένα μικρό χρηματοδοτικό εργαλείο μπορεί να έχει ουσιαστικό κοινωνικό αποτύπωμα και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο. Μέσα από τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί, άνθρωποι από διαφορετικές αφετηρίες κατάφεραν να υλοποιήσουν τα επιχειρηματικά τους όνειρα.

Μικροπιστώσεις - Καταλύτης για την πραγματική οικονομία

Με άλλα λόγια, οι μικροπιστώσεις εδώ δεν είναι μόνο ένα εργαλείο για τον μεμονωμένο επαγγελματία. Λειτουργούν ως καταλύτης για την πραγματική οικονομία, ιδίως σε κλάδους υψηλής τεχνικής εξειδίκευσης. Η δυναμική που καταγράφεται δείχνει ότι όταν συνδυάζεται ένα απλό, ψηφιακό κανάλι αιτήσεων με ξεκάθαρους κανόνες (π.χ. χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, με περίοδο χάριτος και λογικές διάρκειες), τότε η πρόσβαση σε χρηματοδότηση γίνεται πιο εύκολη. Επιπλέον, η στόχευση του Ταμείου στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, με υψηλότερο ποσοστό άτοκης χρηματοδότησης, λειτουργεί ως κίνητρο για την ανάδειξη νέων γυναικείων σχημάτων στην αγορά. Το γεγονός ότι η διαδικασία είναι 100% ψηφιακή -από το KYC της HDB μέχρι την αξιολόγηση από τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων μειώνει τριβές, κόστη και χρόνο, και επιτρέπει σε επιχειρήσεις της περιφέρειας να σταθούν επί ίσοις όροις απέναντι σε εκείνες των μεγάλων αστικών κέντρων.

Το στοίχημα, βέβαια, δεν είναι μόνο οι αριθμοί των εκταμιεύσεων, όσο σημαντικοί κι αν είναι. Είναι η ποιότητα των σχεδίων που χρηματοδοτούνται, η πραγματική ενίσχυση της παραγωγικότητας και η ανθεκτικότητα των μικρών μονάδων σε ένα περιβάλλον αυξημένων απαιτήσεων, από τα πρότυπα ESG μέχρι τις ψηφιακές δεξιότητες. Σε αυτό το σημείο, η σύνδεση των μικροπιστώσεων με συμβουλευτικές υπηρεσίες και χρηματοοικονομική κατάρτιση, όπως επεσήμανε και ο διοικητής της ΤτΕ, είναι κομβική για να μετατραπούν τα μικρά δάνεια σε μεγάλες ευκαιρίες.

Εν κατακλείδι, οι μικροπιστώσεις στην Ελλάδα βρίσκονται σε φάση ωρίμανσης, με 5 αδειοδοτημένα ιδρύματα που φιλοδοξούν να τρέξουν την αγορά και το νέο Ταμείο της HDB να ρίχνει αισθητά το κόστος χρηματοδότησης. Η περίπτωση αποδεικνύει ότι, με σωστή στόχευση και ψηφιακά εργαλεία, μπορούν να κινητοποιηθούν επιχειρηματικές δυνάμεις σε κλίμακα που μετρά: από τον νέο μηχανικό και τον ελεύθερο επαγγελματία μέχρι τη μικρή επιχείρηση της γειτονιάς. Το επόμενο βήμα είναι η διεύρυνση της απήχησης του θεσμού, η ενίσχυση των δομών και η συστηματική εκπαίδευση των ωφελούμενων, ώστε οι μικροπιστώσεις να γίνουν σταθερός πυλώνας ανάπτυξης για την πραγματική οικονομία.

Παράρτημα

Για την ένταξη στο Ταμείο Μικροπιστώσεων, οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις πρέπει να ακολουθήσουν τα κάτωθι βήματα:

1ο βήμα: Υποβολή αίτησης στην πλατφόρμα KYC (Know Your Customer) της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, μέσω του δικτυακού τόπου https://kyc.hdb.gr/.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την αίτηση χρηματοδότησης είναι η ύπαρξη επιχειρηματικού σχεδίου (business plan), η υποβολή του οποίου είναι υποχρεωτική. Πρότυπη φόρμα του σχεδίου βρίσκεται στην εξής διεύθυνση:

https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fhdb.gr%2Fwp-content%2Fuploads%2F2025%2F01%2FBusiness-plan_Microfinance.docx&wdOrigin=BROWSELINK

ενώ εάν χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες για τη σύνταξή του, μπορείτε να παρακολουθήσετε το σχετικό εκπαιδευτικό video της HDB ακολουθώντας τον σύνδεσμο https://hdb.gr/tif/business-plan/.

Για κάθε ολοκληρωμένη αίτηση και ύστερα από μία σειρά αξιολογήσεων κριτηρίων επιλεξιμότητας, η αίτηση προωθείται στα Ιδρύματα Μικροχρηματοδοτήσεων που έχει επιλέξει η ενδιαφερόμενη επιχείρηση για την υποβολή μη δεσμευτικής προσφοράς. Εφόσον η αίτηση γίνει καταρχήν αποδεκτή, δηλαδή λάβει ο ενδιαφερόμενος μη δεσμευτική προσφορά, τότε εκδίδεται ένας μοναδικός κωδικός, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων (ΟΠΣΚΕ). 

2o βήμα: Υποβολή αίτησης στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων (ΟΠΣΚΕ) μέσω του δικτυακού τόπου https://app.opske.gr/, όπου η ενδιαφερόμενη επιχείρηση αναγράφει τον μοναδικό αριθμό αίτησης από την πλατφόρμα KYC (1ο βήμα), που αφορά στο Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων από το οποίο επιθυμεί να χρηματοδοτηθεί και έχει λάβει ήδη μη δεσμευτική προσφορά.

3o βήμα: Υποβολή αίτησης και απαιτούμενων δικαιολογητικών στο Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων για την αξιολόγησή της.

 Όλα τα βήματα γίνονται ηλεκτρονικά.

Επιπλέον, η επιχείρηση συμπληρώνει Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης σε τρία βασικά κριτήρια: Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG) στην πλατφόρμα ESG Tracker by HDB, μέσω του δικτυακού τόπου https://esgtracker.hdb.gr/ .

Η συμπλήρωση του εν λόγω ερωτηματολογίου είναι απαραίτητη προκειμένου να υποβληθεί η αίτηση χρηματοδότησης στο Ίδρυμα Μικροχρηματοδοτήσεων. Διευκρινίζεται ότι τα αποτελέσματα της αυτοαξιολόγησης δεν αποτελούν κριτήριο επιλεξιμότητας της επιχείρησης στο Πρόγραμμα.

Η διαδικασία απόδειξης ή πιστοποίησης ότι μια επιχείρηση ανήκει στη γυναικεία επιχειρηματικότητα για να επωφεληθεί από τους ευνοϊκότερους όρους

Για τη Γυναικεία Επιχειρηματικότητα, επιλέξιμες είναι επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής (με εξαίρεση τις αστικές εταιρείες), όπου σε περίπτωση εταιρικών σχημάτων, ποσοστό > 50% ανήκει σε γυναίκα και η διαχείριση/εκπροσώπηση της επιχείρησης πραγματοποιείται από γυναίκα. Σε περίπτωση ατομικών επιχειρήσεων ιδιοκτήτης να είναι γυναίκα.

Τα κριτήρια αξιολόγησης για την έγκριση των δανείων και ποιος είναι ο μέσος χρόνος επεξεργασίας των αιτήσεων

Οι επιχειρήσεις αξιολογούνται σύμφωνα με την ισχύουσα πιστωτική πολιτική και τις εσωτερικές διαδικασίες των Ιδρυμάτων Μικροχρηματοδοτήσεων.

Ο χρόνος αξιολόγησης των αιτήσεων δανειοδότησης εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται από 24 ώρες έως 15 ημέρες από την υποβολή πλήρους φακέλου από τον τελικό αποδέκτη.