Δεν είναι η πρώτη φορά που γράφω για τη Βολισσό και τα χωριά της Αμανής. Δεν περίμενα τις πυρκαγιές για να ανακαλύψω την ομορφιά που χάνεται, το δάσος που αγκάλιαζε τα πόδια του Πελινναίου. Τα χωριά της Αμανής και τις ομορφιές τους τα γνώρισα και τα λάτρεψα εδώ και πολλά χρόνια, και δεν ξέρω, τώρα, τη στιγμή που γράφω αυτές τις αράδες, τι έχει απομείνει και τι τελικά θα απομείνει.

Ποιος, όμως, ποιοι και γιατί έβαλαν τις φωτιές; Ποιοι και γιατί καίνε ακόμα την Αμανή; Έχουμε δικαίωμα να βάζει ο νους του καθένα μας το πιθανό ή το απίθανο.

Να το ξεκαθαρίσουμε, όμως: άλλο ποιος έβαλε τη φωτιά και άλλο ποιος έκαψε και καίει ακόμα τη Βολισσό, τα Χάλανδρα, τις Κηπουριές και τα άλλα χωριά. Γιατί το ποιος έβαλε τη φωτιά, προς το παρόν δεν το ξέρουμε, και μπορεί να μην το μάθουμε ποτέ. Όμως ποιοι έκαψαν ομορφιές, δάση, σπίτια, λιοτρίβια, ζωντανά, επιχειρήσεις και κόπους ζωής πολλών ανθρώπων, αλλά ακόμα και τις ίδιες τις ζωές τους, το ξέρουμε. Το ξέρουμε καλά.

• Σεπτέμβρης 2024: Σοκ στη Βολισσό και στα γύρω χωριά, ιδιαίτερα στους γονείς με παιδιά του δημοτικού. Το σχολείο έγινε μονοθέσιο!
• Νοέμβρης 2024: Χάλασε το λεωφορείο του ΚΤΕΛ και οι κάτοικοι της Βολισσού και των γύρω χωριών έχουν επικοινωνία με τη Χίο μία φορά την εβδομάδα. Το δημοτικό συμβούλιο ΘΑ ενημερωθεί και ΘΑ ψάξει να βρει τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος, αφού πρώτα τα χωριά έμειναν χωρίς συγκοινωνία. Σημ.: Το λεωφορείο θα αργήσει να επισκευαστεί γιατί... δεν υπάρχουν ανταλλακτικά!
• Πάλι Νοέμβρης 2024: «Περιφερειακό Πολυδύναμο Ιατρείο Βολισσού». Ένας γιατρός για τα 14 χωριά της Αμανής και μερικές φορές και για τις Οινούσες! Μέρα-νύχτα. Εφημερεύει καθημερινά, όλο τον μήνα, δηλώνονται 10 εφημερίες τον μήνα και αποζημιώνονται 7. Και χωρίς συγκοινωνία... (Το ’χει φαίνεται η μοίρα της Βολισσού: όλα από ένα. Ένα λεωφορείο, ένας γιατρός...)
•  Αγιάσματα, ιαματικά λουτρά: Δεν είναι ώρα να σας πω για τις ομορφιές των Αγιασμάτων· για τις μοναδικές εγκαταστάσεις των λουτρών, για τις θεραπευτικές ιδιότητες των πηγών, για τη μοναδική διαδρομή και την άγρια ομορφιά του τοπίου. Να πω μόνο πως ένας δυνητικός μοχλός ανάπτυξης, όχι μόνο της βόρειας αλλά και ολόκληρης της Χίου, μένει στα αζήτητα.
• Λατομεία αντιμονίου: Μέχρι πριν από δύο-τρία χρόνια τα λατομεία του αντιμονίου στην Κέραμο είχαν μόνο ιστορική-μουσειακή αξία. Σήμερα, παρά την εκφρασμένη και ρητή αντίθεση της τοπικής κοινωνίας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για την έρευνα και εκμετάλλευση αντιμονίου στη Χίο. Αξίζει να πούμε πως στις παλιές εγκαταστάσεις υπάρχει αναθηματική πλάκα με τα ονόματα των νεκρών μεταλλωρύχων από το αντιμόνιο. Να πούμε ακόμα ότι κανείς δεν βεβαιώνει πως η λειτουργία του λατομείου αντιμονίου δεν θα καταστρέψει τις ιαματικές πηγές των Αγιασμάτων και πως, μετά το τέλος της εξόρυξης των κοιτασμάτων, η περιοχή δεν θα είναι κρανίου τόπος. Επίσης, ήξερα ότι το αντιμόνιο είναι στοιχείο ιδιαίτερα επικίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων· πιθανόν να αποδειχθεί και ιδιαίτερα εύφλεκτο.
• Και κάτι τελευταίο. Τη μέρα που ξεκίνησε η πυρκαγιά, σε ρεπορτάζ στην τηλεόραση άκουσα κάτοικο της Βολισσού να λέει: «Οι πυροσβεστικές ήρθαν αμέσως μόλις τις ειδοποίησαν. Όμως ξεκίνησαν από τη Χίο, γιατί εδώ δεν υπάρχει πυροσβεστικό κλιμάκιο». Δηλαδή, στο μοναδικό μέρος του νησιού που είχε απομείνει δάσος, ένα υπέροχο δάσος, δεν υπήρχε ούτε μία πυροσβεστική δύναμη, και για να φτάσει από τη Χίο στον τόπο της πυρκαγιάς χρειαζόταν τουλάχιστον μία ώρα...

Θα μου πει κανείς: «Καλά, αυτές ήταν οι αιτίες της φωτιάς; Επειδή έγινε μονοθέσιο το σχολείο της Βολισσού, επειδή χάλασε το λεωφορείο, επειδή η Βολισσός έχει έναν γιατρό, γι’ αυτό κάηκε η Αμανή;»

Όχι, δεν είναι αυτές οι αιτίες της πυρκαγιάς. Όμως οι αιτίες που έκαψαν τη Βολισσό και όλη την Αμανή είναι οι ίδιες που οδήγησαν στο μονοθέσιο σχολείο, στον έναν γιατρό στο Κέντρο Υγείας μέρα-νύχτα, στο ένα δρομολόγιο του ΚΤΕΛ την εβδομάδα, στα αζήτητα τα Αγιάσματα, στο να μην υπάρχει πυροσβεστικό κλιμάκιο στον τόπο της πυρκαγιάς, στην εσπευσμένη προκήρυξη του διαγωνισμού για το αντιμόνιο.

Αυτές ήταν οι αιτίες της καταστροφικής πυρκαγιάς: η εγκατάλειψη και η αδιαφορία. Η εγκατάλειψη της Αμανής και η αδιαφορία ΟΛΩΝ αυτών που υποτίθεται πως δουλειά τους είναι να νοιάζονται για την Αμανή και για τις Αμανές όλης της πατρίδας μας· που όμως έδειξαν τα γρήγορα αντανακλαστικά τους όταν επρόκειτο να ξαναδρομολογήσουν τον θάνατο από το αντιμόνιο.

Αυτοί, λοιπόν, είναι οι εμπρηστές. Και δεν μιλάμε μόνο για τους σημερινούς. Οι πολιτικές τους, αυτές που οδήγησαν στην καταστροφή της Αμανής, ξεκίνησαν πριν από πολλές-πολλές δεκαετίες. Και το μόνο που μας μένει είναι να ξεμπερδέψουμε απ’ αυτούς και τις πολιτικές τους μια και καλή.

*Ο Παναγιώτης Κλαδίτης είναι πρώην πρόεδρος της ΔΕΥΑΛ και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης Λέσβου