Η Βία μεταξύ Ανηλίκων ήταν το θέμα της εκπομπής «Σπάμε τη σιωπή στα fm» με την ψυχολόγο και παιδαγωγό Σωτηρία Ρέκλου την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2024. Στην εκπομπή, που μεταδίδεται κάθε δεύτερη Πέμπτη και περιλαμβάνει θέματα ψυχολογίας, ανάπτυξης παιδιών, ατομικής και συλλογικής ενδυνάμωσης, μίλησε ο Θεολόγος Χατζηπέμου, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Ο κ.Χατζηπέμου αρχικά επεσήμανε πως σε ό,τι αφορά επεισόδια με πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες παιδιά, έφηβους και έφηβες είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται ο όρος Νεανική βία και όχι παραβατικότητα καθώς δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται αυτά τα νεαρά άτομα με ποινικά μέτρα και καταστολή. Σημείωσε μάλιστα ότι είναι σε λάθος κατεύθυνση τα νέα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου και κατέκρινε τον τρόπο που γίνεται ο δημόσιος διάλογος με τη συμμετοχή ποινικολόγων, αστυνομικών και δικηγόρων και την απουσία εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.

Συγκρίνοντας την σύγχρονη εικόνα του φαινομενου με παλαιότερες δεκαετίες, ο κ. Χατζηπέμου παρατηρεί δύο αλλαγές:
α) Την ύπαρξη ενός “ταξικού άλματος”, όπως το χαρακτήρισε, καθώς η νεανική βία πλέον παρουσιάζεται εκτός από τα ευάλωτα οικονομικά στρώματα, στα μεσοαστικά αλλά ακόμη και στις ανώτερες προνομιούχες τάξεις.
β) Την αύξηση της συμμετοχής των κοριτσιών σε περιστατικά βίας, αγγίζοντας περίπου το 50% ενώ παλαιότερα αντιστοιχούσε στο 25%.
Πρόδρομος της νεανικής βίας είναι η ενδοσχολική βία ή αλλιώς ο σχολικός εκφοβισμός αλλά και η οικογενειακή βία. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα χαρακτηριστικά του σχολικού εκφοβισμού είναι η ανισοκατανομή δύναμης/εξουσίας μεταξύ θύτη και θύματος με την πράξη επιθετικής συμπεριφοράς να είναι εσκεμμένη, απρόκλητη, αδικαιολόγητη, άδικη και επαναλαμβανόμενη.

Το άτομο που βρίσκεται στο ρόλο του θύτη αντλεί ευχαρίστηση από την κατάσταση ενώ το θύμα είναι αδύναμο να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως υπόθεση που αφορά αποκλειστικά δύο άτομα, αλλά ως υπόθεση ολόκληρης της σχολικής κοινότητας όπου εξαιρετικά σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι παρατηρητές και οι παρατηρήτριες των περιστατικών, οι οποίοι/ες πρέπει να ενισχυθούν ώστε να τοποθετούνται απέναντι στη βία, να παίρνουν θέση και να μιλούν. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η χρήση του όρου σε άλλες περιπτώσεις, όπως ένας καβγάς μεταξύ παιδιών, αποτελεί λανθασμένη πρακτική.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Η Βία μεταξύ ανηλίκων είναι ένα θέμα πολυπαραγοντικό και για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά, χρειάζεται η συνεργασία σχολείου-οικογένειας και παράλληλα αυτών των δύο με τις δομές ψυχικής υγείας στην κοινότητα οι οποίες δυστυχώς είναι εξαιρετικά λίγες σε κάποιες περιοχές ενώ σε άλλες δεν υπάρχουν καθόλου.

Η κυβέρνηση μπορεί να εμφανίζει κάποια νούμερα υποστηρίζοντας ότι κάνει προσλήψεις αλλά το θέμα είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και αυτά δείχνουν ότι η παρουσία ειδικού προσωπικού μια φορά την εβδομάδα σε ένα μεγάλο σχολείο δεν μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα και φυσικά ούτε η επίρριψη ευθυνών αποκλειστικά στους/στις ήδη επιβαρυμένους/ες εκπαιδευτικούς αλλά και στις σύγχρονες οικογένειες που αντιμετωπίζουν ήδη πολλά προβλήματα.

Ο κ. Χατζηπέμου, τέλος, αφού υπενθύμισε πως η μάθηση δεν είναι μια τεχνική διαδικασία, αλλά μια βαθειά συναισθηματική εμπειρία που κυρίαρχο στοιχείο της είναι η αλληλεπίδραση, ανέφερε τα αποτελέσματα έρευνας στην οποία συμμετείχε και ο ίδιος, μιας έρευνας που διεξήχθη από το 2006, μετά την υπόθεση του Άλεξ στη Βέροια.

Τα αποτελέσματά της αναδεικνύουν αυτό που ακόμη και σήμερα, 18 χρόνια αργότερα, αποτελεί ζητούμενο και δεν είναι άλλο από την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη. Πρόληψη που όμως δεν γίνεται με ειδικά τηλέφωνα και ειδικές συσκευές όπου θα πατάνε τα παιδιά το κόκκινο κουμπί. Αντίθετα, καθώς βασίζεται στην ανάπτυξη σχέσης και εμπιστοσύνης μεταξύ ειδικού προσωπικού, εκπαιδευτικών, μαθητών και μαθητριών και προϋποθέτει την παρουσία ειδικευμένου προσωπικού, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών σε καθημερινή βάση σε σχολεία μικρής κλίμακας και όχι μεγαθήρια ώστε να μπορέσουν να εργαστούν ουσιαστικά και η συνεργασία τους με την σχολική κοινότητα να επιφέρει αποτελέσματα.

Σημειώση: Καθώς στόχος της εκπομπής είναι να απαντά με όσο το δυνατόν πιο απλό τρόπο σε ζητήματα που ενδιαφέρουν την κοινότητα που μας ακούει και μας διαβάζει, μπορείτε να επικοινωνείτε στέλνοντας e-mail στο [email protected] για θέματα που θα θέλατε να συζητηθούν, σχόλια που θέλετε να κάνετε για την εκπομπή και ό,τι άλλο θεωρείτε ότι θα μπορούσε να την εμπλουτίσει.