Αμέτοχη στη μεγάλη της πλειονότητα, αλλά με εμφανή τη διάθεση μιας εκ του μακρόθεν κουτσομπολίστικης προσέγγισης, παρακολουθεί η ελληνική κοινωνία, τα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία μετά την ανάδειξη του Στέφανου Κασελάκη, ως νέου προέδρου του.

Ο πόλεμος ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα των «προεδρικών» και της «Ομπρέλας», βοηθούντων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχει ξεπεράσει την πολιτική αντιπαράθεση αποκτώντας έντονα προσωπικά χαρακτηριστικά. Καθόλου ασυνήθιστο στην Αριστερά θα έλεγε κάποιος βετεράνος της, ενθυμούμενος τις χειροδικίες και τους ξυλοδαρμούς της Τασκένδης το 1956 ή τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1989.

Η σημερινή όμως κατάσταση στο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολλές ιδιαιτερότητες, που χρήζουν μελέτης. Ο ΣΥΡΙΖΑ της δεκαπενταετίας 2008 - 2023, θα προσφέρει σίγουρα πλούσιο υλικό για έρευνα στους ιστορικούς και τους πολιτικούς επιστήμονες του μέλλοντος.

Ο Συνασπισμός και στη συνέχεια ο ΣΥΡΙΖΑ, ήταν ένα κόμμα προερχόμενο από τη μήτρα της ανανεωτικής αριστεράς, η οποία παρά την ιδεολογική της ηγεμονία, είχε ηττηθεί κατά κράτος από το κραταιό ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ στις πολιτικές μάχες της Μεταπολίτευσης.

Έτσι για πολλά χρόνια παρέμεινε μετέωρος μεταξύ της οριακής κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης και του εξωκοινοβουλευτισμού. Παρόλα αυτά όμως, κατάφερε να αναρριχηθεί στα ρεύματα ριζοσπαστισμού της ελληνικής κοινωνίας μετά το 2008 και να αφουγκραστεί τον παλμό της. Η πολιτική σύλληψη της συμπόρευσης με δυνάμεις της ριζοσπαστικής εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, όσο κι αν φάνταζε περιθωριακή, έδωσε στον γερασμένο Συνασπισμό το καύσιμο για την επαφή του ΣΥΡΙΖΑ με δυναμικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, που μετά το 2010 ήταν και τα κύρια θύματα των μνημονίων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, όπως λεγόταν τότε, στήριξε με συνέπεια και με κίνδυνο πολλές φορές να τεθεί εκτός πολιτικού συστήματος, κινήματα, που για κάποιους ήταν στα όρια του περιθωρίου. Ποιός δεν θυμάται, άραγε, πως «χάιδευε τα αυτιά των κουκουλοφόρων» κατά την έκφραση της Αλέκας Παπαρήγα;

Ο ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών ανέδειξε την πενταετία 2008 - 2013 ένα νέο τύπο αριστερού ανθρώπου, τον Συριζαίο, ο οποίος ήταν συνήθως στην παραγωγική ηλικία των 20 με 45 ετών, είχε καθημερινή δράση σε δεκάδες κινήματα, και του οποίου η κομματική σύνδεση ήταν κυρίως με τη συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ και λιγότερο ή καθόλου με τη συνιστώσα του, αν ανήκε σε τέτοια. Η παρουσία των συνιστωσών, έδινε στην πολιτική συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ δημοκρατική λειτουργία, αλλά και πολιτικό περιεχόμενο στη συμμετοχή των μελών.

Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο πρώτος μεταξύ ίσων. Το μοντέλο αυτό πολιτικής οργάνωσης εγκαταλήφθηκε με ευθύνη του Αλέξη Τσίπρα, στο 1ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ το 2013. Ήταν η πρώτη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι αλήθεια πως πολύ λίγοι διέβλεψαν τότε τον κίνδυνο και αντέδρασαν και μεταξύ αυτών ήταν ο αείμνηστος Μανόλης Γλέζος. Όλοι οι υπόλοιποι συμφωνήσαμε. Η ανάγκη για αλλαγή στην διακυβέρνηση του τόπου τα κάλυπτε όλα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε ενιαίο κόμμα, οι συνιστώσες συκοφαντήθηκαν και διαλύθηκαν.

Έτσι σταδιακά ο ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ μεταλλάχθηκε σε ένα αρχηγικό κόμμα. Το κέντρο λήψης των αποφάσεων μετατοπίστηκε σιγά-σιγά από τις Οργανώσεις Μελών και τις Νομαρχιακές Επιτροπές, στην Κεντρική Επιτροπή και στην Πολιτική Γραμματεία. Η μετάλλαξη αυτή ολοκληρώθηκε τη διετία 2015-2016 όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τη διακυβέρνηση. Τότε, όλες οι λειτουργίες πέρασαν στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στα κυβερνητικά στελέχη.

Ο κομματισμός μηχανισμός παρέλυσε, η σχέση του κόμματος με την κοινωνία από σχέση εμπιστοσύνης έγινε φοβική και απολογητική, ξεκόβοντας σταδιακά το κόμμα από το ζωτικό του χώρο, που ήταν τα κινήματα. Στο όνομα της αριστερής διακυβέρνησης κάθε διεκδίκηση ονομάστηκε υπονόμευση και κάθε προωθητική άποψη βρέθηκε εκτός κομματικής νομιμότητας.

Η εκλογική ήττα του 2019, ενώ έδειξε τα όρια αυτής της πορείας, δεν αξιολογήθηκε ποτέ. Αντίθετα έδωσε τη δυνατότητα να υλοποιηθεί η τρίτη και οριστική μετάλλαξη του κόμματος με την υιοθέτηση του λεγόμενου «ανοιχτού κόμματος των μελών», που στην ουσία ήταν κόμμα του ενός. Ο Αλέξης Τσίπρας, όπως πιστώθηκε τη σημαντική του συμβολή στην ιδέα του ΣΥΡΙΖΑ ως συμμαχικό σχήμα, έτσι και τώρα χρεώνεται τη σημερινή πορεία του κόμματος. Η επιβεβλημένη παραίτηση του δεν αναιρεί τις μεγάλες του ευθύνες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκατέστησε ποτέ την φοβική του σχέση με την κοινωνία και τα κινήματά της μετά το 2016. Το αποδεικνύει το κακό αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2019, η ισχνή του παρουσία στα συνδικάτα και στις επαγγελματικές οργανώσεις, η απουσία του από την κοινωνία. Ο ΣΥΡΙΖΑ των 1.200 κομματικών μελών στη Λέσβο δεν είχε τη δυνατότητα να παρουσιάσει αυτοδιοικητικά σχήματα σε κανένα Δήμο, ούτε στην Περιφέρεια, κάτι που με άνεση έκανε ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ των 200 μελών των δεκαετιών 1994 - 2014. Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να στηρίξει μια διαδήλωση, δεν μπορεί να κάνει ένα κάλεσμα.

Έτσι λοιπόν μοιραία ένας άγνωστος νεοφερμένος, όπως ο Στέφανος Κασελάκης, με την επικοινωνιακή ικανότητα που διαθέτει, ήταν πολύ εύκολο να λειτουργήσει ως «από μηχανής θεός» για ένα ακροατήριο που είχε εκπαιδευτεί στη λογική της «ανάθεσης».

Και ειλικρινά εκπλήσσομαι με όλους αυτούς που αντιλήφθηκαν τώρα, μετά την εκλογή Κασελάκη την πορεία της μετάλλαξης. Και αναφέρομαι κυρίως στα κορυφαία στελέχη της «Ομπρέλας», που διαπιστώνουν τώρα, αυτό που ήταν προφανές εδώ και χρόνια. Υπηρέτησαν αυτή την αντίληψη χωρίς αντιρρήσεις και μάλιστα κάποιοι από κορυφαίες κυβερνητικές θέσεις.

Τώρα γίνονται αποδέκτες των συνεπειών της μετάλλαξης. Τώρα όμως είναι πια αργά! Ο ΣΥΡΙΖΑ με νέο αρχηγό είναι σε νέους δρόμους, που ήδη έχουν χαράξει στην Ευρώπη ο Μακρόν, τα «Πέντε Αστέρια» της Ιταλίας και οι νέοι Εργατικοί στη Βρετανία. Ο κύβος έχει ριφθεί!