Μάρτης του 1973. Μόλις... πενήντα χρόνια πριν. Η πρώτη κατάληψη της Νομικής έχει βάλει ανεξίτηλα τη σφραγίδα της στον αντιδικτατορικό αγώνα.
Ήδη, από το 1972 το φοιτητικό κίνημα έχει αρχίσει να βρίσκει τα πατήματα του, και από τη πρώτη κατάληψη της Νομικής, στις 22 Φλεβάρη του 1973, έχει αρχίσει να θρυμματίζεται ο φόβος και η τρομοκρατία που έσπειρε η χούντα.

Στο μήνα επάνω, στις 20 του Μάρτη, οι φοιτητές προχωρούν σε δεύτερη κατάληψη. Αυτή τη φορά ο πρύτανης καλεί την αστυνομία, εισβάλει στο κτήριο της Νομικής, ξυλοκοπεί άγρια φοιτητές και φοιτήτριες , και συλλαμβάνει αρκετές και αρκετούς απ' αυτούς.

Απόγεμα, Τα μηνύματα που έρχονται είναι '' ζόρικα ''.
- Αυτή τη φορά θα μπουν.
Η ανησυχία είναι διάχυτη. Ανησυχία αλλά και αποφασιστικότητα.
image.pngimage.png
- Ε, ας μπουν. Η ταράτσα τη δουλειά της την έκανε. Ο κόσμος το πήρε χαμπάρι κι έχει αρχίσει να μαζεύεται.
Όμως, εκτός από τον κόσμο, και η αστυνομία έχει περικυκλώσει το κτήριο, και έχει κόψει την κυκλοφορία από Σίνα και Μασσαλίας. Οι προθέσεις της δεν κρύβονται.

Το κτήριο της Νομικής, από τη πλευρά της οδού Μασσαλίας, εσωτερικά, έχει δυο μεγάλες σκάλες, τη μία απέναντι στην άλλη,, που από την ταράτσα οδηγούν στο ισόγειο.
Με μια μεγάλη παρέα καθόμαστε στο πλατύσκαλο, στη κορυφή της μιας σκάλας, όταν από τη ταράτσα ακούμε φωνές.
- Μπήκαν, μπήκαν
Ρίχνω μια βιαστική ματιά και βλέπω πως όχι μόνο μπήκαν αλλά πιάσανε και δουλειά αμέσως ...
Τα γκλομπς ανεβοκατέβαιναν '' επί δικαίων και αδίκων ''χωρίς να λογαριάζουν αν χτυπούσαν αγόρια η κορίτσια, αν κοπανούσαν κεφάλια, πλάτες, χέρια ή ότι άλλο.
Κάποια κεφάλια ήδη έχουν ανοίξει και τα αίματα άρχισαν να τρέχουν Κάποιες φωνές διαμαρτυρίας, κάποια '' μη '' ή κάποια '' γιατί '' τους άφηναν παντελώς αδιάφορους.
Είναι ακριβώς οι στιγμές που η αστυνομία γίνεται '' μπατσαρία '' και μάλιστα με το '' μπα'' παχύ - παχύ...

Αρχίσαμε να κάνουμε πίσω και να προσπαθούμε να κατεβούμε, όσο επέτρεπαν οι συνθήκες, αργά, ομαλά και συντεταγμένα γιατί ο κίνδυνος να κουτρουβαλιαστούμε στις σκάλες ήταν άμεσος.
Τα γκλομπς , βεβαίως, συνέχιζαν τη δουλειά τους, λες και δεν (;) ήξεραν τον κίνδυνο που εγκυμονούσε η, κάτω από τέτοιες συνθήκες, κάθοδος μας από τις σκάλες.
Σημειωτέον , πως ανάμεσα στις δυο σκάλες μεσολαβούσε μια απόσταση αρκετών μέτρων και από κάτω έχασκε το κενό.

Ενώ είχα αρχίσει, πια, να κατεβαίνω, παίρνει το μάτι μου στην απέναντι σκάλα τον Ηλία.
Ο Ηλίας είναι φίλος απ' τα παλιά, συμπατριώτης και συνομήλικος. Πηγαίναμε σε διαφορετικά Γυμνάσια, στο Πρώτο εγώ στο Δεύτερο εκείνος και τώρα φοιτητής στο Πολυτεχνείο εκείνος, στη Νομική εγώ.
Διακρίνω πως ο Ηλίας είναι εκτός εαυτού. Φωνάζει προς όλες τις κατευθύνσεις και η οργή του είναι ξέχειλη. Την ίδια στιγμή βλέπω έναν αστυνομικό να έχει ξεκινήσει από το ισόγειο και κρατώντας την κουπαστή, να προσπαθεί να περάσει μέσα και αντίθετα από το πλήθος που κατεβαίνει, και να ανεβεί προς τα πάνω.
Για κακή του τύχη, όμως, καθώς ανεβαίνει, βρίσκεται φάτσα με φάτσα με τον Ηλία. Τότε, ο Ηλίας έξαλλος, τον αρπάζει από τους γιακάδες, τον σηκώνει ψηλά, αρχίζει να τον ταρακουνά και να του φωνάζει.
- Γιατί ρε; Γιατί χτυπάτε ρε; Ε; Γιατί ;
Ο αστυνομικός πελιδνός από το φόβο του, το κενό να χάσκει στο πλάι του και καθώς τον ταρακουνά ο Ηλίας να κινδυνεύει άμεσα να βρεθεί στο πουθενά ..
Έντρομος εγώ για το τι θα μπορούσε να συμβεί, αρχίζω να φωνάζω:
- Μη, Ηλία μη, θα τον ρίξεις από κάτω
Όμως, μέσα σ' αυτόν τον χαμό, σιγά μη μ' ακούσει. Ένα σπρώξιμο από την κορυφή της σκάλας και βρίσκομαι καμμιά δεκαριά σκαλοπάτια παρακάτω, ανάμεσα σε δεκάδες άλλα κεφάλια και χάνω τον Ηλία με τον αστυνομικό

Σε λίγο βρίσκομαι στο ισόγειο, στην έξοδο, στη Σόλωνος, κυνηγητό, και βρίσκω καταφύγιο σε μια πολυκατοικία στη Σίνα, στον πέμπτο όροφο, σε ένα άγνωστό μου δικηγορικό γραφείο. Ας είναι καλά οι άνθρωποι ...
Τον Ηλία, βέβαια, τον έχασα. Έναν φόβο, όμως, και μια αγωνία για το τι έγινε ο Ηλίας με τον μπάτσο την είχα. Ηρέμησα την επόμενη μέρα, όταν δεν διάβασα στις εφημερίδες τίποτα το ανησυχητικό ...

Τα χρόνια πέρασαν, ο πάλαι ποτέ εικοσάχρονος φοιτητής, καταληψίας της Νομικής έχει επαναπατριστεί, είναι διευθυντής στη ΔΕΥΑΜ, με γυναίκα και δυο παιδιά.

Είναι πρωί, έχω ξεκινήσει για τη δουλειά και στο ραδιόφωνο ακούω κάτι φωνές , συνθήματα, τον Ξυλούρη με την Ξαστεριά, και παραξενεύομαι.
Αμέσως μετά, όμως, ο παρουσιαστής - δημοσιογράφος ενημερώνει πως σήμερα είναι 20 του Μάρτη και η εκπομπή κάνει ένα αφιέρωμα στον ξεσηκωμό των φοιτητών και την κατάληψη της Νομικής στις 20 του Μάρτη το 1973.

'' Έφυγα '' εντελώς. Πέταξα πίσω και ξαναβρέθηκα στο κτήριο της Νομικής, στις καταλήψεις, στο ξύλο, στη μπατσαρία, στον Ηλία. Άραγε τι να κάνει; που να βρίσκεται; Από τότε δεν τον είχα δει ξανά.

Σε λίγο έφτασα στη ΔΕΥΑΜ και χωρίς χρονοτριβή άρχισε το πρόγραμμα της ημέρας. Κάποια στιγμή παίρνει το μάτι μου στο ημερολόγιο ένα ραντεβού στις 12 το μεσημέρι με την Ένωση Χημικών. Περνά η ώρα, φτάνει το μεσημέρι και στην ώρα τους έρχεται μια τριμελής επιτροπή από την Ένωση Χημικών. Μεταξύ τους ήταν και ο Ηλίας !

Χειραψίες, ύφος και κλίμα υπηρεσιακό, χρήσιμες επισημάνσεις και προτάσεις από την Ένωση και συμφωνούμε να τα ξανά πούμε σύντομα.
Εμένα όμως, κάτι μ' έτρωγε. Βρίσκω τον Ηλία ύστερα από τόσα χρόνια, στις 20 Μάρτη ακριβώς, και να μη πούμε τίποτα;
Αφήνω κατά μέρος το υπηρεσιακό ύφος και:
- Ηλία, μπορώ να σε απασχολήσω λίγο;
Έρχεται κοντά μου και τον ρωτώ:
- Μήπως ξέρεις τι μέρα είναι σήμερα;
- Μμ... Παρασκευή. Γιατί;
- Ναι, αλλά τι ημερομηνία;
Με κοιτά λίγο παράξενα, και όχι χωρίς κάποια απορία :
- Μάλλον.. 20 του Μάρτη.
- Σαν σήμερα το 1973 έγινε κατάληψη στη Νομική.
Στέκεται λίγο, το πρόσωπό του φωτίζεται και, αναφωνώντας σχεδόν, λέει χαρούμενος:
- Βέβαια, ήμουν κι εγώ εκεί!
- Το ξέρω, Σε είχα δει.
- Σοβαρά; Ήσουν κι εσύ; Για κοίτα να δεις...
- Ηλία να σε ρωτήσω κάτι; Μπορείς να μου πεις πως βγήκες έξω;
- Εεε... ήμουν στη ταράτσα και μετά...βρέθηκα στη Σόλωνος.
- Ναι αλλά πως; Θυμάσαι πως βρέθηκες στη Σόλωνος;
Το βλέμμα του χάνεται κάπου πάνω από το κεφάλι μου, βυθίζεται στο παρελθόν και
- Όχι δεν θυμάμαι , δεν θυμάμαι τίποτα.
- Να σου πω , τότε, εγώ.
Και του εξιστορώ όλη τη σκηνή με τον αστυνομικό. Κάθεται σ' ένα κάθισμα και με ψιθυριστή φωνή, σχεδόν μιλώντας στον εαυτό του, λέει:
- Δεν θυμάμαι τίποτα.
Και μετά σε μένα:
- Θυμάμαι στη ταράτσα έναν μπάτσο να έχει στριμώξει μια κοπέλα και να τη χτυπά, κι εγώ να προσπαθώ να τη γλυτώσω από τα χέρια του. Από 'κει και μετά τίποτα άλλο. Μετά θυμάμαι να μας κυνηγούν, να τρέχουμε προς τα κάτω στη Σόλωνος, να στρίβουμε στην Ασκληπιού και να χάνομαι στα στενά.

Από τότε με τον Ηλία ανταμώσαμε πολλές φορές. Σε συλλόγους, σε συγκεντρώσεις, σε πορείες.
Σήμερα που γράφω τούτες τις αράδες είναι Πέμπτη 16 του Μάρτη. Το πρωί, ξανανταμώσαμε στην απεργία, στη πλατεία Σαπφούς. Τον είδα από μακριά, έσκασε ένα πλατύ χαμόγελο, άνοιξαν δυο αγκαλιές και με μια φωνή είπαμε:
- Συνεχίζουμε φίλε, συνεχίζουμε...

*Ο Παναγιώτης Κλαδίτης είναι πρώην διευθυντής της ΔΕΥΑΜ