Η εικόνα που βλέπουμε από την θέαση στο κτηματολόγιο είναι τρία «καταπράσινα νησιά». Τρία νησιά που όπως έχει γραφεί τις τελευταίες μέρες είναι πράσινα από τα δασικά πολύγωνα. Πράγματι ευχή και κατάρα…αλλά είναι έτσι; Πρόκειται δηλαδή για 3 νησιά που κυριαρχεί το δάσος… Προφανώς και όχι. Από την επεξεργασία των «ράστερ» αρχείων αλλά και κατά περίπτωση των διανυσματικών πολυγώνων, προέκυψαν διαφορετικά στοιχεία από αυτά που με μια πρώτη εικόνα κανείς αποκομίζει.

Για τα τρία νησιά μας, στους δασικούς χάρτες υπάγονται 2.094,12 km2 από τα οποία τα 1.027,58 km2 είναι μη προστατευόμενες εκτάσεις (ΑΑ,ΠΑ,) και 1.066,54 km2 είναι προστατευόμενες εκτάσεις από την δασική νομοθεσία (εκτάσεις δηλαδή με χαρακτηρισμό ΔΑ,ΑΔ,ΔΔ,ΠΔ,ΠΧ,ΧΑ,ΧΧ)*.

Η διαφορά μεταξύ του συνολικού εμβαδού των τριών νησιών και των πολυγώνων που περιλαμβάνονται στην ανάρτηση είναι τα όρια των πόλεων και οικισμών, οι οικιστικές πυκνώσεις, ακτογραμμή.
*ΔΑ=Δασικό στην αεροφωτογραφία του 1945-Αλλης μορφής σήμερα
ΑΔ=Άλλης μορφής στην αεροφωτογραφία του 1945 -Δασικό σήμερα
ΔΔ=Δασικό στην αεροφωτογραφία του 1945-Δασικό σήμερα
ΠΔ=Τελεσίδικη πράξη της διοίκησης με μορφή Δασική
ΠΧ=Τελεσίδικη πράξη της διοίκησης με μορφή Χορτολιβαδική
ΧΑ=Χορτολιβαδική στην αεροφωτογραφία του 1945-Άλλης μορφής σήμερα
ΧΧ=Χορτολιβαδική στην αεροφωτογραφία του 1945-Χορτολιβαδική σήμερα
ΑΑ=Άλλης μορφής στην αεροφωτογραφία 1945-Αλλης μορφής σήμερα(μη δασική κοκ)
ΠΑ=Τελεσίδικη πράξη της διοίκησης με χαρακτηρισμό «Αλλης μορφής»-μη δασικής
ΑΝ=Αναδασωτέες εκτάσεις

ΔΗΜΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ (σύμφωνα με την σύσταση αυτού ν.4600/2019 ΦΕΚ Α43/09-03-2019) Συνολική έκταση (όρια geodata.gov.gr).

• Έκταση «Μη προστατευόμενη» από τη Δασική νομοθεσία= 272,59 km2 «ΑΑ» και «ΠΑ», Άλλης μορφής το 1945 και σήμερα συμπεριλαμβανομένου και μεγάλου όγκου Τελεσίδικων πράξεων της διοίκησης με χαρακτηρισμό που δεν εμπίπτει στις προστατευτέες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία=253,50 km2 (Δηλαδή ΑΔ,ΔΑ,ΔΔ,ΧΑ,ΧΧ,ΑΧ,ΑΝ,ΠΔ,ΠΧ)
• Η διαφορά των 37,18 km2 αφορά αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις κοκ.

ΔΗΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ (σύμφωνα με την σύσταση αυτού ν.4600/2019 ΦΕΚ Α43/09-03-2019).Συνολική έκταση περιοχής -δήμος Δυτικής Λέσβου (όρια από geodata.gov.gr).

• Έκταση Μη προστατευόμενη «AA», «ΠΑ» (κυρίως αγροτική) από τη Δασική νομοθεσία= 442,44 km2
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία=621,04 km2
• Η διαφορά στο εμβαδό 30,25 km2 αφορά σε αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις, υδάτινες επιφάνειες κοκ.

ΛΕΣΒΟΣ (αθροιστικά οι δύο δήμοι)
• Έκταση Μη προστατευόμενη (κυρίως αγροτική) από τη Δασική νομοθεσία= 715,03 km2.
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία=874,54 km2.
• Διαφορά 67,43 km2 αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις, υδάτινες επιφάνειες κοκ.

ΛΗΜΝΟΣ
Συνολική έκταση περιοχής -δήμος Λήμνου (όρια από geodata.gov.gr)
• Έκταση Μη προστατευόμενη (κυρίως αγροτική) από τη Δασική νομοθεσία= 306,70 km2
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία=154,10 km2
• Διαφορά 15,5 km2 αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις κοκ.

ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ
Συνολική έκταση περιοχής -δήμος Αγίου Ευστρατίου (όρια από geodata.gov.gr)
• Έκταση Μη προστατευόμενη «ΑΑ», «ΠΑ» από τη Δασική νομοθεσία= 6,02 km2
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία=35,21 km2
• Διαφορά 2,07 km2 ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, κοκ

Είδαμε μέχρι τώρα τα γενικά στοιχεία της ανάρτησης στην ΠΕ Λέσβου.

Παρακάτω θα δούμε την κάλυψη γης για την Λέσβο έτσι όπως αυτή καταγράφηκε για το έτος 2018, σύμφωνα με τα παραδοτέα του προγράμματος CORINE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα στοιχεία (Version 20) ανακτήθηκαν από το site του Προγράμματος Copernicus, μετασχηματίστηκαν στο ΕΓΣΑ 87 και αποκόπηκαν στα όρια των νησιών Λέσβου, Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου και των νησίδων αυτών.

ΛΈΣΒΟΣ-ΛΗΜΝΟΣ-ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ
Από την ταξινόμηση όπως αυτή έγινε από το πρόγραμμα Corine (2018) για τα τρία νησιά αλλά και τις όμορες νησίδες-βραχονησίδες έχουμε:
• Έκταση που περιλαμβάνει τον αστικό ιστό και γενικά τις τεχνητές επιφάνειες καθώς και εκτάσεις καλλιεργήσιμες-γεωργικές (εκτάσεις που δεν υπάγονται στις προστατευτέες διατάξεις της Δασικής νομοθεσίας) με συνολικό εμβαδό =951,83 km2
• Έκταση προστατευόμενη από την Δασική νομοθεσία με συνολικό εμβαδό =898,50 km2
• Διαφορά 372.43 km2 εκτάσεις που υπάγονται οι υδάτινες επιφάνειες, αλυκές, στάσιμα ύδατα κοκ.

Όπως βλέπουμε για την περίπτωση των τριών νησιών (Λέσβου, Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου) το πρόγραμμα Corine για το 2018 από δορυφορικές εικόνες SENTINEL-2 έτους 2018 ταξινόμησε:

• 951,83 ΚΜ2 εδαφοκαλύψεις που αφορούν καλλιεργήσιμες γαίες, μη προστατευτέες εκτάσεις δηλαδή αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις, υδάτινες επιφάνειες κοκ
• 898,5 km2 με εκτάσεις, που «κατά μια έννοια» ως τύποι εδαφοκάλυψης υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας,
• 372,43 km2 που δυνητικά μέρος αυτών θα μπορούσε να υπαχθεί σε προστατευτέες από τη δασική υπηρεσία διατάξεις
Οι αναρτημένοι δασικοί χάρτες για τα τρία νησιά ταξινομούν:
• 1.027,57 km2 και με χαρακτήρα «ΑΑ» και «ΠΑ» 1.027,57 km2 μη προστατευτέες εκτάσεις δηλαδή αστικό & ημιαστικό περιβάλλον, τεχνητές επιφάνειες, οικιστικές πυκνώσεις, υδάτινες επιφάνειες κοκ
• 1.066,54 km2 που καταρχήν υπάγονται στις προστατευτέες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (αφού είναι σε εκκρεμότητα και οι ενστάσεις όπου θα επιφέρουν μεταβολές).

Που οφείλεται αυτή η διαφορά; Γιατί υπάρχουν αυτές οι αποκλίσεις ανάμεσα στο δασικό χάρτη και στο χάρτη εδαφοκάλυψης του Corine;

Προφανώς η σύνταξη των δυο υποβάθρων βασίστηκε σε διαφορετικά εργαλεία αφού υπάρχει και διαφορετική σκοπιμότητα για την σύνταξή τους.
Ωστόσο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε τις αποκλίσεις που έχουν με μια πρώτη ματιά τα δύο υπόβαθρα, έστω και αν η σύνταξή τους έγινε με εντελώς διαφορετικά κριτήρια και εργαλεία και βέβαια να δούμε και την μορφή που τα σημεία αυτά έχουν σήμερα.

Συμπερασματικά
Προφανώς την πρώτη αυτή θέαση των δασικών χαρτών, θα πρέπει να την ακολουθήσει μια περισσότερο εμπεριστατωμένη ανάγνωση τους που θα βασίζεται όχι τόσο στα ποσοτικά χαρακτηριστικά, αλλά στα ποιοτικά, όπως λόγου χάρη στις φασματικές ταξινομήσεις των δορυφορικών εικόνων που αξιοποιήθηκαν, στους κανόνες ταξινόμησης αλλά και στην αξιολόγηση των φασματικών υπογραφών και στο πεδίο.

Ωστόσο ας μην ξεχνούμε ότι οι μορφές εδαφοκάλυψης στο πεδίο-ύπαιθρο, είναι συγκεκριμένες και κατά κανόνα μη μεταβαλλόμενες πλην των όποιων λαθών (όπου αυτά υπάρχουν) και που με την διαδικασία των ενστάσεων μπορούν να αποκατασταθούν ακόμη και με διαδικασίες ειδικών νομοθετικών ρυθμίσεων περί προδήλων σφαλμάτων.

Πρόκειται ουσιαστικά για μικρό τμήμα που περιλαμβάνεται στην κατηγορία ΔΔ (30%) και ένα αρκετά μεγάλο σχετικά τμήμα ΧΧ όπου είναι κυρίως εκτάσεις της νοτιοδυτικής Λέσβου, της Λήμνου και του Αγίου Ευστρατίου.

Οι μεταβολές όμως που αφορούν την ουσία των δασικών χαρτών, αφορούν κατά κύριο λόγο και την πολιτική ουσία των Δασικών Χαρτών που είναι κυρίως το πώς αντιμετωπίζουμε το δάσος, τις δασικές εκτάσεις, τις χορτολιβαδικές κοκ. Όσο αντιμετωπίζουμε τη γη ως εμπόρευμα προς εκμετάλλευση είναι αυτονόητο ότι το εμπόρευμα αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί, θα πρέπει να πωληθεί, θα έχει εμπορική αξία και συνεπώς θα παράγει πολιτικές, θα παράγει συμφέροντα, θα αναπαράγει σχέσεις.

Συνεπώς οι όποιες παρεμβάσεις, ίσως θα πρέπει να αφορούν νομοθετικές ρυθμίσεις που να καθορίζουν τη χρήση γης (αντί της κάλυψης) και όχι αποπροσανατολιζόμενοι να ζητούμε ως κοινωνία να «δούμε» το δάσος ως οικόπεδο ή το χορτολίβαδο ως καλλιεργούμενη έκταση του θεού… Όπως και να γίνει τα πουρνάρια δεν μπορεί να γίνουν κλήματα. Οι δασικοί χάρτες όπως και το κτηματολόγιο είναι ιδιαίτερα σημαντικές πολιτικές επιλογές, αλλά ως πολιτικές επιλογές έχουν και πολιτικό -ταξικό πρόσημο.

*Ο Νίκος Χρυσάφης είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε.ΜSC