Το πραξικόπημα στη Βενεζουέλα που ενορχηστρώθηκε και χρηματοδοτείται από την Ουάσιγκτον, γράφει ίσως το τελευταίο κεφάλαιο της μακράς και αιματηρής ιστορίας του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική. Αυτό το ιστορικό γεγονός, που γίνεται κατανοητό από τους περισσότερους στα αριστερά του πολιτικού φάσματος είναι απαραίτητο να εξηγηθεί μέχρι κεραίας για όλους.

Γιατί ο Τραμπ ενδιαφέρεται για τη Βενεζουέλα; Υπάρχει ακόμη νεοαποικιακή και ιμπεριαλιστική αντίληψη στην Ουάσιγκτον για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και πόσο μεγάλα είναι τα συμφέροντα που εξυπηρετεί;

Η Αριστερά είναι υποχρεωμένη να κατανοήσει σε βάθος αυτό που βιώνει, τώρα, η Βενεζουέλα. Επιπλέον, η Αριστερά πρέπει να προσέξει τις παγίδες της ρηχής, επιφανειακής ανάλυσης που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη ερμηνεία.

Μια πρώτη ανάγνωση των γεγονότων, από την αυθαίρετη αυτοανακήρυξη του Γκουαϊδό και την σχεδόν άμεση αναγνώρισή του από τη διοίκηση του Τραμπ, δείχνει ότι οι ΗΠΑ υποκίνησαν την ανατροπή της Μπολιβαριανής Επανάστασης για να κλέψουν τους πλούσιους πετρελαϊκούς πόρους της Βενεζουέλας. 

Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει κάποια αλήθεια στο παραπάνω συμπέρασμα. Όπως έγραψε στο Twitter, η αντιπρόσωπος των Δημοκρατικών Τούλσι Γκάμπαρντ και υποψήφια για την προεδρία των ΗΠΑ το 2020: «είναι για το πετρέλαιο … και πάλι» αναφέροντας το ανάλογο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας της κυβέρνησης Μπους στο Ιράκ, το οποίο, σε μεγάλο μέρος, έκανε πλουσιότερη την εταιρία του Ντικ Τσένι και την αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία σε γενικές γραμμές.

Και η Γκάμπαρντ μίλησε και για το Γεράκι των Γερακιών του Τραμπ, τον σύμβουλο ασφαλείας Τζον Μπόλτον που πέραν της σημείωσής του για την αποστολή 5.000 στρατιωτών στην Κολομβία δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου: «Μιλάμε τώρα με μεγάλες αμερικανικές εταιρείες … θα ήταν σημαντικό να μπορούσαμε να έχουμε τις αμερικανικές εταιρείες να παράγουν το πετρέλαιο στη Βενεζουέλα. Διακυβεύονται πολλά εδώ».

Ο Μαδούρο

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο κατήγγειλε την περασμένη Δευτέρα ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποσπάσουν παράνομα από τον έλεγχο της χώρας του τη «Citgo», εταιρεία διύλισης καυσίμων που είναι θυγατρική της δημόσιας επιχείρησης πετρελαίου «PdVSA» και πρόσθεσε ότι το Καράκας σκοπεύει να προσφύγει στη δικαιοσύνη, μετά τις σαρωτικές κυρώσεις που επέβαλε η Ουάσινγκτον σε βάρος του ομίλου, καθώς κορυφώνει την πίεση που ασκεί για να αναγκάσει τον Μαδούρο να εγκαταλείψει την εξουσία.

Η κυβέρνηση του Τραμπ, που έχει αναγνωρίσει ως τον νόμιμο αρχηγό του κράτους της Βενεζουέλας τον αυτοανακηρυγμένο μεταβατικό πρόεδρο Χουάν Γκουαϊδό, ηγέτη της αντιπολίτευσης και πρόεδρο της Βουλής, δεν αποδέχεται τη διακοπή των διμερών διπλωματικών σχέσεων που αποφάσισε ο Μαδούρο.

Ας σταθούμε όμως επιφυλακτικοί απέναντι στο σχέδιο κλοπής του πετρελαίου της Βενεζουέλας από τις ΗΠΑ λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τιμές του μαύρου χρυσού είναι πολύ χαμηλότερες, σε σύγκριση με 10 χρόνια πριν και το πετρέλαιο της Βενεζουέλας είναι κοστοβόρο ως προς την επεξεργασία του, σε σχέση με τα πετρελαϊκά αποθέματα άλλων χωρών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν ενδιαφέρονται να λεηλατήσουν αυτόν τον φυσικό πόρο, όπως η «ExxonMobil» που προσπαθεί απεγνωσμένα να ελέγξει την περιοχή του Essequibo, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί μήλον της έριδας μεταξύ της Γουϊάνας και της Βενεζουέλας. Η USGS υπολογίζει ότι περίπου 15 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και 42 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αποθέματος φυσικού αερίου βρίσκονται κάτω από τη λεκάνη του Σουρινάου της Γουϊάνας, καθιστώντας το δεύτερο στον κόσμο σε φυσικό αέριο και δωδέκατο για το πετρέλαιο σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες ανεξερεύνητες λεκάνες.

Ωστόσο, από τη σκοπιά του καθαρού κέρδους, το πετρέλαιο της Βενεζουέλας παραμένει λιγότερο κερδοφόρο και σταθερό από επενδυτική άποψη, σε σχέση με την λεκάνη Πέρμιαν στο δυτικό Τέξας.

Στην πραγματικότητα, η κλοπή του πετρελαίου της Βενεζουέλας είναι μόνο μέρος της ιστορίας για το πραξικόπημα που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι πραγματικοί λόγοι είναι πολιτικοί και γεωπολιτικοί και κρύβονται πίσω από τον έλεγχο του πετρελαίου. Με απλά λόγια, ο έλεγχος του πετρελαίου της Βενεζουέλας είναι μέρος της ευρύτερης διεθνούς σύγκρουσης των ΗΠΑ με τη Ρωσία και ίσως σε μικρότερο βαθμό με την Κίνα.

Το 2016, καθώς η οικονομία της Βενεζουέλας ήταν σε ελεύθερη πτώση λόγω του ιστορικού χαμηλού κόστους της τιμής του πετρελαίου (35 δολάρια το βαρέλι τον Ιανουάριο του 2016), η κυβέρνηση Μαδούρο πήρε την αμφιλεγόμενη απόφαση να δώσει το 49,9% της ιδιοκτησίας της στην θυγατρική της PDVSA, Citgo , στη ρωσική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Rosneft σε αντάλλαγμα για δάνειο ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Στην ουσία, το Κρεμλίνο έδωσε στο Καράκας ένα πολύ προσωρινό σχέδιο διάσωσης με μεγάλες απολαβές για λογαριασμό του. Με αυτή την κίνηση, οι Ρώσοι έγιναν πραγματικά ιδιοκτήτες του κύριου περιουσιακού στοιχείου της Βενεζουέλας, του πετρελαίου.

Όμως, η Ρωσία, ως ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς πετρελαίου παγκοσμίως, είχε σίγουρα ελάχιστο ενδιαφέρον για το πετρέλαιο αυτό καθαυτό. Εξάλλου, οι ρωσικές εξαγωγές ενέργειας παραμένουν κυρίαρχες στην Ευρώπη, με επέκταση των δραστηριοτήτων της και στην Ασία.

Αντίθετα, το πετρέλαιο της Βενεζουέλας επρόκειτο να αποτελέσει ισχυρό μοχλό πίεσης εναντίον των ΗΠΑ ακριβώς τη στιγμή που οι ΗΠΑ ασκούσαν πολιτικές και οικονομικές πιέσεις στη Μόσχα για την Ουκρανία, μεταξύ άλλων. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η κυβέρνηση Ομπάμα είχε επιβάλει κυρώσεις κατά της Μόσχας τον Μάρτιο του 2014 σχετικά με τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας και αργότερα για τη ρωσική συμμετοχή στον εμφύλιο πόλεμο του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία.

Με τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις, μερικές από τις οποίες αφορούσαν τη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία, το Κρεμλίνο αναζητούσε απεγνωσμένα στρατηγικές εναντίον των ΗΠΑ, τόσο για την απαλοιφή του αποτελέσματος των κυρώσεων, αλλά ίσως και για τις ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τη Δύση.

Με την παροχή ενός σχετικά μικρού δανείου ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η Ρωσία άρχισε αμέσως να κατέχει δεσπόζουσα θέση στο πετρέλαιο της Βενεζουέλας και έγινε ένας δυναμικός αντίπαλος παράγοντας απέναντι στην πολιτική και οικονομική στρατηγική της Ουάσινγκτον στη Λατινική Αμερική.

Οι αμερικανικές ελίτ σαφώς θεώρησαν ότι η εισβολή της Ρωσίας στον πετρελαϊκό τομέα της Βενεζουέλας ήταν ένας στρατηγικός αιφνιδιασμός και υπήρξε διάχυτη η εντύπωση ότι η κυβέρνηση του Τραμπ δεν είναι σε θέση να μπλοκάρει ενεργά τους γεωπολιτικούς ελιγμούς της Ρωσίας, εξ ου και η ανάγκη για μια λύση του «ιδιωτικού τομέα» και ενισχύθηκαν οι χρηματοδοτήσεις προς την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας.

Ωστόσο, σε λιγότερο από 12 μήνες, από τότε που εμφανίστηκαν οι Ρώσοι, η κυβέρνηση Τραμπ κάνει ακριβώς αυτό που ζήτησε η κυρίαρχη τάξη των ΗΠΑ, δηλαδή να στοχεύσει στην οικονομία της Βενεζουέλας, ειδικά στον πετρελαϊκό τομέα της βάζοντας με το έτσι θέλω στην ηγεσία της χώρας έναν πολιτικό-μαριονέτα.

Πρέπει, όμως, να πούμε ότι το πετρέλαιο δεν είναι το μόνο θέμα που απαιτεί προσεκτικότερη ανάλυση.

Υπάρχει επίσης το ζήτημα της εξόρυξης ορυκτών, όπου και εκεί η Ρωσία έχει κεντρικό ρόλο. Στα τέλη του 2018, ο πρόεδρος Μαδούρο, απογοητευμένος από την επιπρόσθετη χρηματοδότηση που εξαφανιζόταν γρήγορα λόγω των αυστηρών κυρώσεων, ανακοίνωσε ότι η Βενεζουέλα είχε προσφέρει στις ρωσικές επιχειρήσεις εξόρυξης πρόσβαση στα ορυχεία  χρυσού της χώρας του.

Κι ενώ τα πρακτορεία ειδήσεων του Κρεμλίνου, όπως η RT και ο Sputnik, έκαναν τη συνηθισμένη στροφή τους, παρουσιάζοντας αυτή την εξέλιξη ως αμοιβαία επωφελή, φιλική και καθαρά αλτρουιστική πολιτική από τον Πούτιν, η πραγματικότητα ήταν ότι η Ρωσία έβλεπε τη Βενεζουέλα με τον ίδιο τρόπο που την βλέπουν και τα συμφέροντα των ΗΠΑ: γονατισμένη να ελέγχεται εύκολα και να την εκμεταλλεύονται.

Και φυσικά, πέραν του χρυσού, υπάρχουν πολλά άλλα προϊόντα εξόρυξης στη Βενεζουέλα, όπως το νικέλιο, τα διαμάντια, το αλουμίνιο, οι βωξίτες και το φυσικό αέριο. Και η Ρωσία και η Κίνα έχουν σημαντικό ενδιαφέρον για όλα αυτά τα μέταλλα , και τα έργα που είναι απαραίτητα για την εκμετάλλευσή τους.

Με το κενό του Τσάβες δυσαναπλήρωτο, ο λαός της Βενεζουέλας πονάει και απελπίζεται για αυτό και η Ουάσιγκτον διάλεξε τον επονομαζόμενο «υφυπουργό των βρόμικων πολέμων» Έλιοτ Έιμπραμς ως ειδικό της απεσταλμένο στη χώρα, προκειμένου να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στην Μπολιβαριανή Επανάσταση και τον τσαβισμό.

Πρόκειται για την κλασσική δοκιμασμένη συνταγή του δόγματος Μονρόε από τις ΗΠΑ, αν και υπό συνθήκες του 21ου αιώνα. Με ένα ενοποιημένο δεξιό μέτωπο κάτω από τον Duque (και τον πρώην πρόεδρο Alvaro Uribe) στην Κολομβία, το Macri στην Αργεντινή και το Bolsonaro στη Βραζιλία, η Ουάσινγκτον βλέπει τη Βενεζουέλα ως ίσως το τελευταίο κομμάτι του ντόμινο έτοιμο να πέσει στη Νότια Αμερική. Και με την πτώση του, η περιοχή θα είναι για ακόμη μια φορά χαρακτηρισμένη ως «η αμερικανική αυλή».

Δυστυχώς για την αυτοκρατορία των ΗΠΑ, υπάρχει η δέσμευση των φτωχών και λαϊκών ανθρώπων στα ιδανικά του οράματος του Ούγκο Τσάβες και του σοσιαλισμού. Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα μείνουν με σταυρωμένα χέρια να παίξουν το θύμα.

Αν ο Τραμπ θεωρεί ότι θα πάρει τη Βενεζουέλα χωρίς να συναντήσει αιματηρό αγώνα αντίστασης, είναι ακόμα πιο ανόητος, από όσο νομίζουμε.