«Τι είναι η πατρίδα μας;» Μην είναι…
Ο σάπιος «πατριωτισμός» και το «αυγό του φιδιού»- Γράφει ο ΠΑΝΟΣ ΚΟΣΜΑΣ
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 21/3/2019
Γράφοντας ποιητική τη αδεία και όχι σαν δοκιμιογράφος ή θεωρητικός, ο Ιωάννης Πολέμης δεν έδωσε σαφή απάντηση. 1Πολλοί αποπειράθηκαν να το κάνουν, αλλά η ασάφεια των ορισμών κυριαρχεί. Και είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι αυτή η ασάφεια κυριαρχεί ενώ οι λέξεις «πατρίδα», «πατριωτισμός» κ.λπ., είναι από τις πιο συνήθεις όχι μόνο σε πολιτικούς λόγους και λογύδρια αλλά και στις καθημερινές κοινωνικοπολιτικές διεργασίες.
Ισχυρίζομαι ότι αυτή η ασάφεια είναι ηθελημένη, τόσο περισσότερο όσο πιο πολιτική είναι η χρήση των όρων. Όσον αφορά την πατρίδα και τον πατριωτισμό, έχει εγκαθιδρυθεί στο δημόσιο διάλογο και την πολιτική αντιπαράθεση, κανονικότατα, η… αρχή της απροσδιοριστίας. Και αυτό μόνο ύποπτο είναι…
Προφανώς αυτό τον ύποπτο συνδυασμό χρήσης/κατάχρησης των εννοιών «πατρίδα» και «πατριωτισμός» είχε υπόψη του ο Σάμιουελ Τζόνσον, Βρετανός συγγραφέας, ποιητής και διανοητής, που είχε πει πως «ο πατριωτισμός αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων».
Η ασάφεια των όρων και το «ιερό ρίγος» που παρασύρει η εκφώνησή τους, είναι ό,τι πρέπει για πολιτικούς που ο λόγος τους είναι κενός περιεχομένου και ανέμπνευστος, πολιτικούς που έχουν κάθε λόγο να αποφύγουν τις απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις (όπως: τι θα κάνετε με τη λιτότητα, με τους μισθούς και τις συντάξεις, με το κοινωνικό κράτος, με τα εργασιακά δικαιώματα και την εργοδοτική αυθαιρεσία, με τον εξόφθαλμο συνδυασμό υπερκερδών και κοινωνικής δυστυχίας, με τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, με την καταστροφή του περιβάλλοντος στο όνομα της «ανάπτυξης» κ.λπ. κ.λπ.), ώστε να αποπροσανατολίσουν το «κοινό», να δημιουργήσουν τεχνητούς «αντιπάλους» στη θέση των πραγματικών, να αναμοχλεύσουν τα πιο επιθετικά και χυδαία ένστικτα. Αρκεί να μιλάς για όλα με ασάφεια και στρεψοδικίες, να περιβληθείς το «αρχαίο κλέος», να διαλαλείς τη μεταφυσική θεωρία της υπερτρισχιλιετούς συνέχειας του ελληνικού έθνους (αρχίζοντας από τότε που… δεν υπήρχαν έθνη), να φορέσεις (μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά) την περικεφαλαία του Μεγαλέξανδρου, να βάλεις και μια ισχυρή δόση «ορθοδοξίας»… και έχεις μια εύκολη, ανέξοδη και -κυρίως- αποδοτική συνταγή πολιτικής καριέρας.
Τι θα ήταν ο Πάνος Καμμένος χωρίς το εμπόριο πατριωτισμού, χωρίς τη φαντασμαγορία των «καταδρομικών» επισκέψεων με ελικόπτερα πάνω σε ξερονήσια, χωρίς την επιτηδευμένη μετάληψη στη Μητρόπολη την προορισμένη για άμεση επικοινωνιακή χρήση, χωρίς μερικές «πατριωτικές» ανιστόρητες ατάκες του συρμού; Και πώς θα κάλυπτε την «πατριωτική» του δουλικότητα απέναντι στην υπερατλαντική υπερδύναμη (που της πρότεινε νέες βάσεις στο Αιγαίο) και το ΝΑΤΟ χωρίς τόνους πατριωτικής ρητορείας; Και τι θα απαντούσε στο ερώτημα «γιατί ψηφίσατε το τρίτο μνημόνιο και ποιος εμποδίζει την κατάργηση της λιτότητας ύστερα από την ‘‘καθαρή έξοδο από τα μνημόνια’’»;
Τι θα ήταν ο Μιχαλολιάκος και οι άλλοι υπόδικοι της εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής χωρίς το εμπόριο πατριωτισμού; Πώς θα δικαιολογούσαν την… υπερπαραγωγή επερωτήσεων στη Βουλή υπέρ των αναξιοπαθούντων Ελλήνων εφοπλιστών, πώς θα υπερασπίζονταν τις αγριανθρωπικές τους ιδέες για γεύματα «μόνο για Έλληνες», περίθαλψη «μόνο για Έλληνες»; Τα αντεργατικά τους ιδανικά για αντικατάσταση μεταναστών και προσφύγων με Έλληνες που θα αμείβονται και θα εργάζονται με τους ίδιους όρους (μαύρη και κακοπληρωμένη εργασία), την απεργοσπαστική δράση τους σαν μισθοφόρων του εφοπλιστικού κεφαλαίου στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη; Τα «ιδανικά» του Καιάδα, με την περιθωριοποίηση ή και εξόντωση των ανήμπορων και των διαφορετικών; Την προσήλωσή τους στο ναζιστικό παρελθόν («είμαστε η σπορά των νικημένων του 1945»), στο ναζισμό γενικά, στη «διεθνή» του ναζισμού;
Τι θα ήταν ο γραφικός Βελλόπουλος, που χάρη στο εμπόριο πατριωτισμού αλλά και στο εμπόριο χαμηλότατης υποστάθμης θεωριών συνωμοσίας και «επιστημονικής φαντασίας», βλέπει σε κάποιες δημοσκοπήσεις ένα ανέλπιστο ποσοστό που του δίνει ελπίδες για είσοδο στη Βουλή (!!!);
Πώς θα στρίμωχνε η ΝΔ τον ΣΥΡΙΖΑ, θα απέφευγε τα «ενοχλητικά» ερωτήματα για την ακραία νεοφιλελεύθερη ατζέντα της και θα θωράκιζε τα δεξιά της πλευρά από την ίδρυση ακροδεξιού κόμματος, χωρίς το εμπόριο πατριωτισμού με αφορμή το Μακεδονικό; Πώς θα έκρυβε το δικό της «ιερό ρίγος» απέναντι στον Αμερικανό πρέσβη και την παράδοση του «ανήκομεν εις την Δύσιν», χωρίς μερικές βολικές δόσεις μακεδονομαχίας;
Πώς θα απεδείκνυε και επιδείκνυε ο ΣΥΡΙΖΑ τον προοδευτισμό του και θα «διεμβόλιζε» τον κεντρώο χώρο για να συστήσει τον «ευρύτερο προοδευτικό πόλο» αν δεν διαλαλούσε το «μέτωπο» ενάντια στην ακροδεξιά, με τις χορηγίες της Μέρκελ, του Μακρόν και κυρίως του Τραμπ και της υπερδύναμης που του εξασφάλισαν μια συμφωνία (των Πρεσπών) για την οποία ισχυρίζεται ότι διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα; Πώς θα πήγαινε σε ευρωεκλογές με την ισχνή πολιτική πραμάτεια της υποτιθέμενης «πάλης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό της ΝΔ» όταν όχι μόνο έχει υπογράψει και υλοποιήσει το τρίτο μνημόνιο αλλά και έχει «κλειδώσει» στο διηνεκές τη λιτότητα με θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα; Πώς θα αποδείκνυε και επιδείκνυε το δικό του πατριωτισμό χωρίς να κουνάει σαν τεκμήριο το σχεδιαζόμενο ταξίδι του πρωθυπουργού στη Βόρεια Μακεδονία μαζί με επιχειρηματίες – ιδού το εθνικό συμφέρον σύμφωνα με τον «προοδευτικό» ορισμό: το συμφέρον των Ελλήνων επιχειρηματιών και οι μπίζνες που τους εξασφαλίζει η Συμφωνία των Πρεσπών…
«Να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το ψωμί»
Αυτό που ενώνει όλους τους προηγούμενους, παρά τις επιμέρους διαφορές τους, είναι ότι μιλώντας για την «πατρίδα» αφηρημένα και θολά, στην πραγματικότητα υποβάλλουν την άποψη ότι η «πατρίδα» είναι ενιαία. Ότι είναι μια «αξία» που ενώνει όλο το έθνος. Είναι το έδαφος όπου ενώνονται τα διεστώτα.
Τίποτε πιο ψεύτικο, υποκριτικό και χυδαίο από αυτό τον ισχυρισμό! Ακόμη και αυτό που θεωρείται το πλέον αδιαμφισβήτητα κοινό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας δεν ήταν ενιαίο ούτε στην αρχαία Ελλάδα ούτε στο νεοελληνικό κράτος. Οι «Μακεδονομάχοι»/πολιτικοί κερδοσκόποι θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι η γλώσσα που μιλούσαν οι αρχαίοι Αθηναίοι διέφερε ριζικά από τα αρχαία μακεδονικά. Όσο για τη γλώσσα του νεοελληνικού κράτους, έχει εγγραφεί με αδιαμφισβήτητο τρόπο στην ιστορία μας ότι η απλή νεοελληνική, η πραγματική γλώσσα του λαού, επικράτησε και επιβλήθηκε χάρη στην ανθεκτικότητα της χρήσης της από τον «απλό λαό» αλλά και σε μάχες πρωτοπόρων των Γραμμάτων (από τον Κοραή μέχρι τον Τριανταφυλλίδη) ενάντια στην τεχνητή γλώσσα της καθαρεύουσας, που ήταν η επιλογή της κυρίαρχης τάξης.
Όλα τα υποτιθέμενα «πάγια» συστατικά του «ελληνικού πολιτισμού» γεννήθηκαν, διαμορφώθηκαν, μετασχηματίστηκαν, άλλαξαν, πέθαναν και αντικαταστάθηκαν μέσα στον ρουν της Ιστορίας και μέσα από το χωνευτήρι της αλληλεπίδρασης με άλλους πολιτισμούς - δεν έχουν μεταφυσικό/υπεριστορικό χαρακτήρα.
Σε τι συνίσταται σήμερα αυτό που θα αποκαλούσαμε «ελληνικό πολιτισμό»; Δεν έχει σαν βάση του τον κοινό καπιταλιστικό πολιτισμό; Δεν είναι οι επικρατούσες αξίες, τα προϊόντα και υποπροϊόντα της τηλεόραση και των μίντια, η βιομηχανία της διασκέδασης, η παραφθαρμένη αστική δημοκρατία που ο κ. Φουκουγιάμα ανακήρυξε σε «τέλος της Ιστορίας», η λατρεία της «αγοράς», η αιώνια λιτότητα; Δεν είναι ο θρίαμβος της εμπορευματοποίησης των πάντων, η πυρηνική οικογένεια, ο σεξισμός, αυτό το αντιφατικό κράμα «αξιών» της παγκοσμιοποίησης και δυσανεξίας προς τον «Άλλον» και τον διαφορετικό; Σε τι είναι «ελληνικός» αυτός ο καταθλιπτικά επικρατούν «πολιτισμός» και ακόμη περισσότερο σε τι είναι… αρχαιοελληνικός και εκφράζει οποιουδήποτε είδους υπερτρισχιλιετή συνέχεια;
Όμως, αυτό δεν είναι καν το πιο σημαντικό. Το πιο σημαντικό είναι ότι το έθνος αυτό καθαυτό είναι εγγενώς διχασμένο. Η πατρίδα χωρίζεται σε δύο πατρίδες: την πατρίδα του κεφαλαίου και την πατρίδα των εργαζομένων. Ό,τι αποκαλούν, εννοούν ή συναισθάνονται σαν «πατρίδα» αυτά τα δύο τμήματα του έθνους είναι εντελώς διαφορετικό. Ακούγεται πολύ «ιδεολογικό» και αυθαίρετο; Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Τι εννοεί ο εφοπλιστής και ο πετρελαιάς (από τον Βαρδινογιάννη και τον Λάτση μέχρι τον Μελισσανίδη κ.λπ.) αλλά και ο επιχειρηματίας στο χώρο των κατασκευών «εθνικά δίκαια» στο ζήτημα των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου, των ΑΟΖ κ.λπ., αν όχι τις μπίζνες με τις πολυεθνικές της εξόρυξης και της μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου;
Τι εννοούν «εθνικά δίκαια» και γιατί θεωρούν τη Συμφωνία των Πρεσπών «εθνικά επωφελή» η προς σταδιακή ιδιωτικοποίηση ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ του Λάτση, ο ΤΙΤΑΝ, η Εθνική Τράπεζα, η Cosmote, η Intralot, η ΣΙΔΕΝΟΡ κ.λπ. κ.λπ., αν όχι την ευκαιρία να εξαγοράσουν πάμφθηνα τη βορειομακεδονική OKTA (επί κυβέρνησης του εθνικιστή Γκρούεβσκι, που σημαίνει ότι και ο βορειομακεδονικός εθνικισμός είναι επίσης μια απάτη…), το 100% της EDS (μεγάλης εταιρείας ενέργειας στη Βόρεια Μακεδονία και όλων των θυγατρικών της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Σερβία, Σλοβακία και Κόσοβο), τη Στοπάνσκα Μπανκ, τη Cementamica, το βορειομακεδονικό ΛΟΤΤΟ/Στοίχημα, δικαιώματα εξόρυξης στη γειτονική χώρα αντίστοιχα; Και πόσο υποκριτικός, σάπιος και χυδαίος είναι αυτός ο «πατριωτισμός» που βαφτίζει «εθνικά δίκαια» την επιχειρηματική δραστηριοποίηση όλων των προηγούμενων αλλά και του Βερόπουλου, της ΔΕΗ, της Πειραιώς κ.λπ. σε Ειδικές Οικονομικές Ζώνες με κατώτατο μισθό 230 ευρώ, με μηδενική φορολογία επενδυτών (ατόμων και επιχειρήσεων) για 10 χρόνια και άλλες διευκολύνσεις;
«Στα όπλα στα όπλα να πάρουμε τα Σκόπια» φωνάζουν οι ακροδεξιοί εθνικιστές στις πορείες. Και σε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ αντιτάσσει ότι μπορούμε να κάνουμε «πολιτισμένες μπίζνες» σαν τις προηγούμενες, που εξασφαλίζει η Συμφωνία των Πρεσπών – και, αμ’ έπος αμ’ έργον, ο πρωθυπουργός ετοιμάζεται να επισκεφθεί τη Βόρεια Μακεδονία συνοδευόμενος από τσούρμο επιχειρηματιών. Όσο για την ανατολική Μεσόγειο, δύσκολο να φωνάξουν το σύνθημα «Στα όπλα στα όπλα να πάρουμε τους αγωγούς και τα δισ. των υδρογονανθράκων», γι’ αυτό μιλούν για τις προκλήσεις του Ερντογάν, που έχει μείνει εκτός μοιρασιάς και σηκώνει το δικό του κουρνιαχτό…
Αυτός ο πατριωτισμός, της άρχουσας τάξης και του πολιτικού της προσωπικού, μυρίζει πετρέλαιο, μπίζνες και χυδαία πολιτική κερδοσκοπία. Και επωάζει το χειρότερο: τον επιθετικό εθνικισμό της ακροδεξιάς, το φασισμό, την προοπτική του πολέμου. Διότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία: όταν κάτι στραβώσει και ο πόλεμος μας χτυπήσει την πόρτα, δεν θα πολεμήσουν και σκοτωθούν οι γόνοι του Λάτση, του Βαρδινογιάννη, του Μελισσανίδη και του Βερόπουλου… Αν ισχύει ότι «αυτοί που παίρνουν όλο το ψωμί από το τραπέζι κηρύσσουν τη λιτότητα», ισχύει εξίσου το «να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το ψωμί»…
Μπροστά στα μάτια μας, στη θέρμη αυτού του σάπιου και χυδαίου «πατριωτισμού» επωάζεται το «αυγό του φιδιού» και συντελείται η σύγχρονη μεγάλη «επιστροφή» στα «τέρατα» του Μεσοπολέμου, της οποίας ζούμε την ελληνική εκδοχή… Να έχουμε πλήρη συνείδηση όμως ότι πρόκειται γι’ αυτό, κι όχι για κάποια τάχα στρεβλή έκφραση «γνήσιου λαϊκού συναισθήματος»!
