Καρκινογόνο ελενίτ στα κεφάλια μας στο Βόρειο Αιγαίο
Το Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την εκτεταμένη παρουσία δομικών στοιχείων τύπου ελενίτ σε παλαιές κατοικίες και επαγγελματικούς χώρους
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 1/7/2025
Μια «σιωπηλή» αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη απειλή για τη δημόσια υγεία εξακολουθεί να κρέμεται πάνω από χιλιάδες κατοικίες και επαγγελματικούς χώρους στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Ο λόγος για τις παλαιές κατασκευές με ελενίτ – τις χαρακτηριστικές γκρίζες πλάκες από αμιαντοτσιμέντο – οι οποίες, αν και η χρήση τους έχει απαγορευτεί από το 2005, παραμένουν διαδεδομένες σε στέγες και προσόψεις κτιρίων στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, τη Λήμνο και την Ικαρία.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, με επιστολή του ζητώντας τη δημιουργία κρατικού προγράμματος για την άμεση απομάκρυνση και αντικατάσταση των υλικών αυτών, με επιδότηση του κόστους και ενεργό συμμετοχή της Πολιτείας. Οι επιστημονικές αναφορές είναι ξεκάθαρες: η έκθεση στις ίνες αμιάντου είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνος, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία των κατοίκων, ιδιαίτερα σε περιοχές με έντονα καιρικά φαινόμενα που επιταχύνουν τη φθορά των υλικών.
Αναλυτικά αναφέρεται στην επιστολή:
Το Τμήμα Βορειοανατολικού Αιγαίου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την εκτεταμένη παρουσία δομικών στοιχείων τύπου ελενίτ (φυλλοσανίδες αμιαντοτσιμέντου) σε παλαιές κατοικίες και επαγγελματικούς χώρους στο Βόρειο Αιγαίο, και κυρίως στη Λέσβο, τη Χίο, την Σάμο και τη Λήμνο, αλλά και στην Ικαρία.
Οι κατασκευές αυτές, που χρονολογούνται κυρίως από τη δεκαετία του 1960 έως και τα τέλη του 1980, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ευρέως, ιδιαίτερα σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 3 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα δομικών στοιχείων που περιέχουν αμίαντο, μεγάλο ποσοστό των οποίων αφορά στέγες με πλάκες ελενίτ (EC DG Environment, Report 2017).
Η διάβρωση και ο κατακερματισμός αυτών των υλικών με την πάροδο του χρόνου και την έκθεση σε έντονα καιρικά φαινόμενα (ιδίως στις νησιωτικές περιοχές) οδηγούν στην απελευθέρωση ινών αμιάντου, με αποδεδειγμένη πλέον καρκινογόνο δράση.
Επιστημονική τεκμηρίωση:
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχει χαρακτηρίσει τον αμίαντο ως καρκινογόνο ουσία κατηγορίας 1, που «δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης» (WHO, Asbestos: elimination of asbestos-relateddiseases, 2014).
- Το Διεθνές Γραφείο Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC) τον κατατάσσει στους ισχυρότερους αιτιολογικούς παράγοντες για μεσοθηλίωμα, καρκίνο του πνεύμονα, του λάρυγγα και των ωοθηκών (IARC Monographs on the Evaluation of CarcinogenicRiskstoHumans, Volume 100C).
- Έρευνες του ΕΛΙΝΥΑΕ και του ΕΚΠΑ έχουν τεκμηριώσει την ύπαρξη αμιαντούχων υλικών σε χιλιάδες σχολικές, αγροτικές και δημόσιες κτιριακές υποδομές στη χώρα.
Νομικό πλαίσιο:
Η παραγωγή και διάθεση υλικών αμιάντου απαγορεύτηκε στην Ελλάδα από το 2005 (ΚΥΑ 82764/2006), σύμφωνα με την Οδηγία 1999/77/ΕΚ. Ωστόσο, δεν έχει ακολουθηθεί οργανωμένο κρατικό πρόγραμμα απομάκρυνσης των υπαρχόντων στοιχείων, με αποτέλεσμα να παραμένουν σε χρήση.
Πρόταση του ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου
Το ΤΕΕ Βορειοανατολικού Αιγαίου προτείνει τη δημιουργία ενός κρατικού προγράμματος με στόχο:
- Καταγραφή και χαρτογράφηση των υφιστάμενων δομικών στοιχείων που περιέχουν αμίαντο (σε συνεργασία με τους ΟΤΑ και τις τεχνικές υπηρεσίες).
- Δημόσια ενημερωτική καμπάνια για την ευαισθητοποίηση των πολιτών και τη γνωστοποίηση των κινδύνων.
- Επιδότηση ή πλήρη κάλυψη του κόστους αποξήλωσης και αντικατάστασης με ασφαλή, σύγχρονα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά.
- Υποχρεωτική χρήση πιστοποιημένων συνεργείων που διαθέτουν άδεια χειρισμού υλικών με αμίαντο, σύμφωνα με το Π.Δ. 212/2006.
- Δημιουργία μηχανισμού τεχνικής υποστήριξης και εποπτείας, με τη συμβολή του ΤΕΕ και των επιστημονικών φορέων κάθε περιοχής.
Αναμενόμενα οφέλη
Ένα τέτοιο πρόγραμμα:
- Θα συμβάλλει στην προστασία της δημόσιας υγείας,
- Θα ενισχύσει την οικοδομική δραστηριότητα σε περιοχές με ανάγκες αναβάθμισης,
- Θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στον τομέα των κατασκευών και των πιστοποιημένων τεχνικών υπηρεσιών,
- Θα προσφέρει ουσιαστική περιβαλλοντική αποκατάσταση σε περιοχές με διάσπαρτο και ανεξέλεγκτο ελενίτ.
Είμαστε στη διάθεση της Πολιτείας για να συμβάλουμε στον σχεδιασμό, την τεχνική υποστήριξη και τον έλεγχο εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος, που αποτελεί επείγουσα ανάγκη για την προστασία της υγείας των πολιτών και του φυσικού περιβάλλοντος.
