Πέθανε η Λίζα Έβερτ, φωτογράφος της «πραγματικής Λέσβου»
Το 1995 κυκλοφόρησε το σημαντικό έργο «Λέσβος η Αιολική» με κείμενα των Αγλαϊας Αρχοντίδου, Λίλιαν Αχειλαρά και Παντελή Αργύρη
Δημοσίευση 20/8/2023
Πέθανε μετά από μακρoχρόνια μάχη η Λίζα Βάντερπουλ Έβερτ, συγγραφέας και φωτογράφος, χήρα του Μιλτιάδη Έβερτ, ο οποίος είχα διατελέσει δήμαρχος Αθηναίων (1986-1989) και πρόεδρος της ΝΔ την περίοδο 1993-1997. Ο Μιλτιάδης Έβερτ έφυγε από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου 2011, σε ηλικία 71 ετών. Το ζευγάρι είχε αποκτήσει δύο κόρες, την Αλεξία και την Ιλεάνα.
Η Λίζα Έβερτ γεννήθηκε στην Αθήνα όπου εργαζόταν με πάθος σε ανασκαφές ο φιλέλληνας πατέρας της, ήταν Αμερικανός υπήκοος, ολλανδικής καταγωγής αρχαιολόγος Ευγένιος Βάντερπουλ (1906-1989). Εκείνος εντόπισε το 1953 κάτω από τη Στοά του Αττάλου ψηφοδόχο με έξι χάλκινες ψήφους του 4ου π.Χ. αιώνα και εν συνεχεία βρέθηκαν άλλα 1.200 όστρακα. Η Λίζα Έβερτ σπούδασε φωτογραφία, πήρε δε δίπλωμα από το Middlesex University του Λονδίνου. Όμως εν συνεχεία γύρισε στην Αθήνα και σε ένα πάρτι γνώρισε και ερωτεύθηκε τον Μιλτιάδη Έβερτ. Η παρουσία της δίπλα του ήταν πάντα διακριτική.
Στο ενεργητικό της είχε περισσότερες από 20 ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είχε συνεργασθεί ως φωτογράφος σε 15 βιβλία-λευκώματα.
Το 1993 δημιούργησε τις εκδόσεις «Αστερισμός» και μέχρι σήμερα, έχει εκδώσει επτά βιβλία. Τα θέματα των εκθέσεων και των βιβλίων της αφορούν, κυρίως, στην Ελλάδα και τις παλιές πατρίδες του ελληνισμού της διασποράς από την αρχαιότητα και τη βυζαντινή εποχή, μέχρι τον 20ό αιώνα, θέματα που άρχισε να παρουσιάζει από το 1987. Ανάμεσα σε αυτά τα βιβλία και το «Λέσβος η Αιολική» με κείμενα των Αγλαϊας Αρχοντίδου, Λίλιαν Αχειλαρά και Παντελή Αργύρη.
Έγραφε για αυτό το βιβλίο το 1995 στο «Βημα» η δημοσιογράφος Χαρά Κιοσσέ: «Η «Λέσβος η Αιολική» της Λίζας Εβερτ καθώς και η αγγλική μετάφρασή της «Aeolian Lesbos», που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στάθηκε και το έναυσμα γι’ αυτό το σημείωμα, είναι χωρίς αμφιβολία ένα εντυπωσιακό φωτογραφικό λεύκωμα, όπως γνωρίζει καλά η φωτογράφος και τελευταία και εκδότρια κ. Εβερτ να ετοιμάζει. Ακολουθώντας μιαν επιτυχημένη συνταγή, ο τόμος χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, τα κείμενα με έγκυρες υπογραφές καλύπτουν την ιστορία του νησιού από την αρχαιότητα ως τις ημέρες μας. Στο δεύτερο, οι φωτογραφίες παρασύρουν τον αναγνώστη σε μιαν άλλη περιπλάνηση, στη φύση, στους ανθρώπους, στην αρχιτεκτονική, στα έθιμα. Ως εδώ ο δρόμος είναι γνωστός και η επιτυχία αναμενόμενη. Το βιβλίο όμως προχωρεί πιο πέρα ρίχνοντας το βάρος στη νεότερη ιστορία και συγκεκριμένα στους πέντε αιώνες που ακολουθούν την πτώση του Βυζαντίου.
Η ιστορία των αρχαίων χρόνων δίνεται με συντομία αλλά θαυμαστή πληρότητα από την έφορο Αρχαιοτήτων κ. Αγλαΐα Αρχοντίδου, μια αρχαιολόγο που γνωρίζει όσο λίγοι την κάθε πέτρα του νησιού και την ιστορία. Και το ίδιο σύντομο είναι και το κείμενο το αφιερωμένο στους βυζαντινούς χρόνους της κ. Λίλιαν Αχειλαρά. Σε αντίθεση, η τρίτη περίοδος της ιστορίας του νησιού, που ξεκινάει από την τουρκική κατάκτηση και ενσωμάτωσή του στην οθωμανική αυτοκρατορία το 1462 και φθάνει ως τις μέρες μας, αναπτύσσεται σε έκταση αλλά και σε βάθος από τον ιστορικό κ. Παντελή Αργύρη. Εμπλουτισμένο με λιθογραφίες από τη συλλογή του Τάκη Παπουτσάνη και παλιές κάρτες από τη συλλογή του Στρατή Μολίνου, το κείμενο του Παντελή Αργύρη παραθέτει τα γεγονότα μιας ιστορίας λιγότερο γνωστής. Η αφήγηση, γλαφυρή, παρασύρει τον αναγνώστη στα όσα διαδραματίστηκαν και στους συσχετισμούς τους με τις εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και ο αναγνώστης της ελληνικής έκδοσης θα έχει την απόλαυση μιας ρέουσας γλώσσας σε ένα κείμενο όπου η πολιτική ιστορία μπλέκεται με τη διπλωματία, την οικονομία και τις κοινωνικές επιπτώσεις τους. Μέσα από μιαν εξαντλητική έρευνα αρχειακού υλικού, ο κ. Αργύρης δίνει ανάγλυφο τον πυρήνα των λογίων και των δασκάλων που διαμόρφωσαν την πλούσια πνευματική ζωή του τόπου.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, που είναι αποκλειστικά εικονογραφικό, οι φωτογραφίες της Λίζας Εβερτ μιλάνε με ευαισθησία για τους ανθρώπους και τα έργα τους, για τα πανηγύρια και για πανάρχαια έθιμα που σε λίγα μέρη της Ελλάδας έχουν απομείνει τόσο ζωντανά όσο εδώ. Χωρίς ρομαντικά φτιασίδια, οι φωτογραφίες διηγούνται με τον τρόπο τους την ιστορία. Μπορεί τα παράθυρα των μεγάλων σπιτιών της Μυτιλήνης να είναι σφραγισμένα κι οι καμινάδες των εργοστασίων σβηστές, όμως το μάζεμα της ελιάς συνεχίζεται και οι ψαράδες εξακολουθούν να ρίχνουν τα δίχτυα τους στον Κόλπο της Γέρας και της Καλλονής. «… Με την ηλικία της θάλασσας στα μάτια και με την υγεία του ήλιου στο κορμί…», όπως λέει ο Ελύτης. Και τα παλικάρια στολίζουν τα άλογα για τα πανηγύρια, που εδώ γίνονται για τους προσκυνητές και όχι για τους τουρίστες.
Ετσι, ετούτο το βιβλίο είναι περισσότερο μια έρευνα και μια καταγραφή της αληθινής Λέσβου και λιγότερο ένα φωτογραφικό λεύκωμα ενός ακόμη αιγαιοπελαγίτικου νησιού. Είναι μια μελέτη με ντοκουμέντα πολύτιμα, που αποδίδονται με αμέριστη ευαισθησία για το φαινόμενο που είναι η Λέσβος.».