«Η ιστορία μου είναι λίγο – πολύ γνωστή», μας εξηγεί πριν ξεκινήσουμε αυτή τη συζήτηση ο Ζαχίρ Γιαβαρί, τον οποίο γνωρίσαμε μέσα από τους τηλεοπτικούς μας δέκτες στο φετινό Master Chef. «Είναι σίγουρα;», τον ρωτάω. «Μπορεί και όχι, τώρα που το σκέφτομαι, έχεις δίκιο. Είναι πολλά αυτά που, ίσως, να μην ξέρει ο κόσμος για μένα τελικά…», απαντά με ντροπαλό ύφος και χαμηλωμένο βλέμμα.

Η σχέση του Ζαχίρ με την Ελλάδα ξεκίνησε το 2005. Ήταν Οκτώβρης ή Νοέμβρης, δε θυμάται καλά, πια, ούτε εκείνος. Πολύ πριν την έντονη προσφυγική κρίση του 2015, με τον πόλεμο στη Συρία και τις εκατοντάδες βάρκες που διέσχιζαν τα νερά του Αιγαίου, φέρνοντας πρόσφυγες από τα απέναντι παράλια της Τουρκίας κυρίως στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο και την Κω. Οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές εξάλλου ήταν μόνιμα συνδεδεμένες με τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, εδώ και χρόνια. Με μια τέτοια φουσκωτή βάρκα επιχείρησε να περάσει κι ο Ζαχίρ στην Ελλάδα. Είχε βρεθεί σε ηλικία μόλις 10-11 ετών από το Αφγανιστάν στο Ιράν, για να ξεφύγει από τον πόλεμο. Και όταν πια στάθηκε στα πόδια του, ένιωσε ότι είχε έρθει η ώρα να κάνει το βήμα προς την Ευρώπη.

«Πέρασα με φουσκωτή βάρκα από την Τουρκία στη Μυτιλήνη. Βγήκαμε πολύ πιο πέρα από το αεροδρόμιο και περπατούσαμε για ώρες. Δεν είχαμε κουράγιο να φτάσουμε στην πόλη. Ευτυχώς βρέθηκε ένας καλός άνθρωπος, μας έβαλε μέσα στο αυτοκίνητό του και μας κατέβασε στο λιμάνι. Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά, που το επιχειρήσαμε. Είχαμε προσπαθήσει ξανά να περάσουμε, χωρίς αποτέλεσμα και η εμπειρία ήταν πολύ άσχημη», σημειώνει.

Το ναυάγιο και η δεύτερη ζωή

Λίγο πριν από εκείνη την επιτυχημένη απόπειρα, ο Ζαχίρ είχε βρεθεί μαζί με άλλα 11 άτομα σε μια φουσκωτή βάρκα στις ακτές του Αϊβαλιού με προορισμό τη Λέσβο. Στη διάρκεια του ταξιδιού τους ναυάγησαν και χρειάστηκε να κολυμπήσουν περίπου τέσσερις ώρες, παλεύοντας με τα κύματα, για να καταφέρουν να βγουν ξανά στα παράλια της Τουρκίας. Όχι όλοι όμως. Έλειπαν δύο άτομα. Ο Ζαχίρ έψαχνε απεγνωσμένα κάποιον να τον βοηθήσει, ώστε να μπουν ξανά στη θάλασσα και να αναζητήσουν τους ναυαγούς. «Ήταν όλοι τους σοκαρισμένοι και φοβισμένοι. Δεν ερχόταν κανείς.», αναφέρει. «Έκλαιγα! Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν κάτι παραπάνω, πέρα από εμάς. Τουλάχιστον ας κάναμε μια προσπάθεια να τους βρούμε…».

Έτσι κι έγινε. Ο Ζαχίρ και ένας ακόμα συμπατριώτης του μπήκαν στη θάλασσα με μια βάρκα, κάνοντας κουπί. Έψαχναν απεγνωσμένα για τρεις ώρες, με μια σφυρίχτρα και ένα φακό. Όταν πια, εξαντλημένοι, ήταν έτοιμοι να τα παρατήσουν, χάνοντας τις όποιες ελπίδες είχαν, τους βρήκαν μπλεγμένους στη σκισμένη φουσκωτή βάρκα. «Έπεσα στη θάλασσα, αλλά δεν είχα δύναμη να τους ανεβάσω. Βούλιαζα. Όταν μετά από ώρα τα καταφέραμε, διαπίστωσα ότι ο ένας από τους δύο ήταν κάτασπρος. Του έκανα μαλάξεις, όπως έβλεπα μικρός στις ταινίες. Ευτυχώς έβγαλε το νερό και συνήλθε…». Βγαίνοντας μετά από δύο ώρες στα παράλια της Τουρκίας, ο Ζαχίρ έγινε μάρτυρας της πιο συγκλονιστικής στιγμής αυτού του σκληρού ταξιδιού, όταν ο άνθρωπος που έσωσε ουσιαστικά εις διπλούν, με κλάματα, τον αγκάλιασε λέγοντας: «Μου έδωσες δεύτερη ζωή…». «Ήταν μια εφιαλτική βραδιά, αλλά «ήμουν ευτυχισμένος», καταλήγει ο Ζαχίρ.

«Δεν ξεχνώ»

Φτάνοντας στη Μυτιλήνη, ο Ζαχίρ κοιμόταν πότε κάτω από τα πεύκα στα Τσαμάκια και πότε ανάμεσα στα τείχη του Κάστρου. Τα πρωινά προσπαθούσε να μαζέψει χρήματα από περαστικούς, ώστε να βγάλει ένα εισιτήριο με το πλοίο για τον Πειραιά. «Πείναγα, κρύωνα. Ήταν πολύ δύσκολες αυτές οι 10 μέρες στη Μυτιλήνη. Δε μου φεύγουν ποτέ από το μυαλό.» Αναπόφευκτα, η κουβέντα κατευθύνεται στο πώς κατάφερε να επιβιώσει. Τι έτρωγε όλες αυτές τις μέρες; Ο Ζαχίρ θυμάται και συγκινείται. «Δεν ξεχνάω ποτέ όλους εκείνους τους ανθρώπους, που μου πρόσφεραν ένα πιάτο φαγητό. Τότε ήταν που συνειδητοποίησα ότι ήθελα να γίνω μάγειρας, να μπορώ να προσφέρω κι εγώ φαγητό σε ανθρώπους που βρίσκονται σε μια δύσκολη φάση της ζωής τους.»

«Ψάχνω αυτή τη γιαγιά…»

Για τον Ζαχίρ, μια γιαγιά από τη Μυτιλήνη έμελλε να είναι ο άνθρωπος που του «γιάτρεψε» όχι μόνο την πείνα του, αλλά και την ψυχή του, δίνοντας του τη δυνατότητα να ταξιδέψει στην πρωτεύουσα. «Μπήκα στο ταβερνάκι της μια μέρα και της έκανα νόημα ότι πεινούσα πολύ. Με έβαλε σε ένα τραπέζι και μου έφερε να φάω. Πριν φύγω, της έδειξα μια χούφτα από νομίσματα. Ήταν όσα είχα καταφέρει να μαζέψω για το εισιτήριο του πλοίου και της ζήτησα να κρατήσει ό,τι νομίζει. Όχι μόνο δεν πήρε λεφτά, αλλά έκανε και κάτι που δεν περίμενα ποτέ, τότε, ότι θα μπορούσε να συμβεί. Φώναξε μια κοπέλα που σέρβιρε στην ταβέρνα της, συμπλήρωσε τα χρήματα που μου έλειπαν και την έστειλε στο λιμάνι να μου βγάλει το εισιτήριο...»

Ο Ζαχίρ συγκινείται και θυμάται ότι γύρισε στο νησί για να τη βρει. «Το 2015 γύρισα στη Μυτιλήνη για να προσφέρω εθελοντικά βοήθεια στους πρόσφυγες. Είχα μάθει πια τα ελληνικά και ήθελα να βρω αυτή τη γιαγιά, να αλλάξουμε δυο κουβέντες και να της πω ένα μεγάλο ευχαριστώ. Δυστυχώς η ταβέρνα αυτή είχε αλλάξει. Δεν τη συνάντησα ποτέ. Εύχομαι όμως, όπου κι αν βρίσκεται, να είναι ευτυχισμένη. Όπως και όλοι οι άνθρωποι του νησιού, που έχουν προσφέρει πολλά και έχουν αποδείξει την ανθρωπιά τους, σώζοντας χιλιάδες ζωές.»

Ζαχίρ και κοινωνική κουζίνα

Μετά την εμπειρία του Master Chef, ο Ζαχίρ ήρθε για τρίτη φορά στη Μυτιλήνη. Και αυτή τη φορά θα ανταπέδιδε όλη την καλοσύνη που εισέπραξε στο νησί μας, μέσω της κοινωνικής κουζίνας «Home for All». Μαζί με την Κατερίνα και τον Νίκο, που προσφέρουν καθημερινά εκατοντάδες μερίδες φαγητού στο ΚΥΤ της Μόριας, αλλά και σε άπορους συντοπίτες μας μέσω της Μητρόπολης Μυτιλήνης, μαγείρεψε με ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες στο Ντίπι, συναντήθηκε με άλλους στη Μόρια και τους εμψύχωσε σε αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής τους, γνωρίζοντας πολύ καλά τι βιώνουν και πώς αισθάνονται. «Τα παιδιά δε φταίνε σε τίποτα…», καταλήγει.

Σε μια προσπάθεια να τους ανεβάσει το ηθικό, ο Ζαχίρ εξηγεί σε ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες ότι «εδώ υπάρχουν οργανώσεις που τους δίνουν τη δυνατότητα να μάθουν πολλά και πρέπει να το εκμεταλλευτούν. Θα είναι κρίμα να μείνουν στο δρόμο ή να πάρουν λάθος δρόμο. Το σχολείο είναι το παν. Εγώ παρακαλούσα κλαίγοντας να μπω στο σχολείο, να μάθω τα ελληνικά, να επικοινωνώ με τους ανθρώπους. Καταλαβαίνω ότι τους φαίνεται βουνό, ότι η γλώσσα είναι δύσκολη. Όμως η ζωή μας είναι δύσκολη έτσι κι αλλιώς.»

Η ζωή μετά το Master Chef

Ο κόσμος τον αγαπάει. Όπου και να κυκλοφορεί, όλοι σταματούν να τον χαιρετήσουν. Στα Λαδάδικα, κάνοντας τη βόλτα του μια από τις μέρες που βρέθηκε στη Μυτιλήνη, κάποιος φανατικός τηλεθεατής του Master Chef τον ανταμώνει, ανοίγοντας διάπλατα τα χέρια του. «Πού είσαι ρε Ζαχιράκο, νικητή της καρδιάς μας; Είναι σα να σε ξέρω χρόνια…» του λέει. Δε γνωρίζονται. Κι όμως, αυτή την αίσθηση, μαζί του, έχουμε τελικά όλοι μας…