Πετράς για το μεροκάματο. Αλλά και τραγουδιστής κι οργανοπαίκτης και χορευτής από αυτούς που λες και χορεύει στον αγέρα. Βαρύς κι αλαφρός συνάμα. Σόλων Λέκκας. Έφυγε το απόγευμα Της Παρασκευής 24 Ιουλίου. Και τον θρήνησαν τόσοι πολλοί, ίσως πολλοί περισσότεροι από όσους τον είχαν δει. Τον είχαν όμως σίγουρα ακούσει. Ο αμανές του Σόλωνα Λέκκα ακούγονταν σαν φάρμακο… Δε μπορεί να είναι αλλιώς.

Γεννήθηκε στην Πηγή το 1946. Παιδί μιας οικογένειας με έξη παιδιά, ένα από τα δυο αγόρια της φαμίλιας, ο Σόλωνας μυήθηκε στην τέχνη της πέτρας που ‘χε κληρονομήσει ο Αρβανίτης παππούς του στον πατέρα του. «Ξέρεις είναι τέχνη μοναδική, πολιτικός μηχανικός πρέπει να είσαι για να φτιάχνεις παζούλες, σέτια ντε…, να κρατάν τα χώματα και τις ελιές. Ετούτη ήταν τέχνη μοναδική. Πάει ρήμαξε και αυτή…» έλεγε. Και συμπλήρωνε. «Το λάδι ήταν ακριβό. Πούλαγες ένα βαρέλι κι έκανες γάμο. Οπότε το χώμα της ελιάς ήταν χρυσάφι που περνούσε στο λάδι. Καλοπληρωμένοι ήμασταν όλοι που φτιάχναμε σέτια. Μαρτυρούσαμε, αλλά… Ζούσαμε. Μια είχαμε πάντως φαί και μια δεν είχαμε».

Ο Σόλωνας Λέκκας όταν δε δούλευε στα σέτια πήγαινε στο δάσος μάζευε και πουλούσε ξύλα… Το βουνό το αγαπούσε ο Σόλωνας Λέκκας. «Αλλά με τη θάλασσα δε τα παγαίναμε καλά. Δεν έμαθα μπάνιο και δεν έκανα ποτέ μπάνιο. Μια ζωή χέρια και ποδάρια στη θάλασσα μέχρι τους αγκώνες και μέχρι τα γόνατα…».

Και το τραγούδι πώς προέκυψε;

«Μου άρεσε η μουσική. Πήγαινα στα πανηγύρια. Τρομπέτες, κλαρίνα, ούτια, βιολιά. Τα καλύτερα βιολιά είχε η Μυτιλήνη. Τώρα πάνε. Τελειώσαν. Πεθάναν όλοι…».

«Η ζωή μου είναι μουσική. Όλη μέρα τραγουδώ. Μοναχός μου αλλά τραγουδώ».

Από το 1966 έως το 1968 υπηρέτησε τη θητεία του στο στρατό, στο Ναύπλιο, το Χαϊδάρι και την Πτολεμαΐδα. Ακόμη και τότε, τον φώναζαν στα γλέντια που έκαναν και αυτός πήγαινε και τραγουδούσε τους αμανέδες του.

Επιστρέφοντας στη Λέσβο άρχισε να παίζει με όλους τους μεγάλους παλιούς μουσικούς του νησιού: το Χαρίλαο Ρόδανο (βιολί), τον Κώστα Ζαφειρίου (σαντούρι και μπουζούκι), το Γιάννη Σουσαμλή (σαντούρι) και άλλους Αγιασώτες μουσικούς, εργαζόμενος επαγγελματικά ως τραγουδιστής.

Το 1971 παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα, την Κωνσταντίνα. Χώρισε. «Άμα δεν ταιριάζεις με έναν άνθρωπο, χωρίζεις. Αλλά αλήθεια. Με πείραξε ο χωρισμός, ανακατώθηκα…».

Ξαναπαντρεύτηκε. Με τη Βαγγελιώ.

«Μπήκε» στο Πανεπιστήμιο

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 τα τραγούδια του Σόλωνα ηχογραφήθηκαν μέσω του ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου Αιγαίου «Κιβωτός του Αιγαίου», μαζί με άλλους παλιούς μουσικούς της Λέσβου όπως ο τραγουδιστής και οργανοπαίκτης Νίκος Παραλής (Λαβίδας) από την Ερεσό και περιλήφθηκαν στη μουσική έκδοση «Μουσικά Σταυροδρόμια στο Αιγαίο». Αργότερα, εισήγηση του καθηγητή του Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δημήτρη Παπαγεωργίου, με θέμα «Ο Λέσβιος μερακλής και τραγουδιστής Σόλων Λέκκας: όψεις και εκδοχές της “Ανατολής” στις λεσβιακές μουσικές πρακτικές», έχει παρουσιαστεί στο Ε΄ Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας με τίτλο «Μυτιλήνη και Αϊβαλί (Κυδωνίες), μια αμφίδρομη σχέση στο Βορειοανατολικό Αιγαίο», που το 2003 διοργάνωσε το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών (ΕΙΕ) με την Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

Με αφορμή όλα αυτά και τη σχέση με το Μυτιληνιό μουσικό Βασίλη Βέτσο βρέθηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και άρχισε να εμφανίζεται επαγγελματικά σε διάφορους μουσικούς χώρους.

«Αρέσανε στον κόσμο της Θεσσαλονίκης τα μυτιληνιά και τα μικρασιάτικα τραγούδια και ερχόταν ουρά. Οι μουσικοί που έπαιζα ήταν όλοι από Θεσσαλονίκη. Έχει πολλούς ωραίους μουσικούς η Θεσσαλονίκη και είχα την τύχη να γνωρίσω πολύ καλά παιδιά. Έχω μάθει και σε πολλούς νέους, είχα πάει και στο Μουσικό Σχολείο το 2005 και μου άρεσε που είδα να έχουν τόσα παραδοσιακά όργανα - ούτια, κανονάκια, βιολιά, λαούτα…».

Στα χρόνια που ακολούθησαν έκτοτε, εμφανίστηκε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Αθήνα, Κρήτη, Χαλκιδική, Σαμοθράκη, κ.ά.) και συνεργάστηκε με πολύ σημαντικούς μουσικούς, ανάμεσα σε αυτούς ο βιολιστής Γιώργος Ψάλτης, ο Απόστολος Τσαρδάκας (κανονάκι), ο Λευτέρης Παύλου (κρουστά), ο Δημήτρης Μυστακίδης (λαούτο), ο Κυριάκος Καλαϊτζίδης (ούτι), κ.ά. Από ηχογραφήσεις που έχει κάνει σε διάφορες ζωντανές εμφανίσεις του, κυκλοφορούν σήμερα μεταξύ των φίλων του εκτός εμπορίου, με ιδιωτική πρωτοβουλία, αρκετά cd με τίτλο «Οι Νόμοι του Σόλωνα».

Το 2005, ο Σόλων ήταν ένα από τα τρία πρόσωπα των οποίων την «παράλληλη» ζωή αφορούσε  το ντοκιμαντέρ «Μέθεξις», μαζί με τον Παπά Αναστάση από την Ήπειρο και τον καθηγητή Θανάση Βαλαβάνη, ιδρυτή της σχολής οργανοποιίας της ΝΕΛΕ Σερρών. Το ντοκιμαντέρ απέσπασε το πρώτο βραβείο στο 7^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει τις ζωές των τριών πρωταγωνιστών του.

Όταν έχασε τη Βαγγελιώ του

Το 2010 ο Σόλων έχασε «την αγαπημένη του γυναίκα», τη Βαγγελιώ. «Ήταν καλή κοπέλα, άγια. Νιώθω τύψεις, γιατί έπρεπε να της κάνω περισσότερα καλά. Όχι ότι κακοπερνούσε, όλα της τα έκανα, πηγαίναμε και πολλές βόλτες, αλλά ήθελε πιο πολύ να βγαίνει, λες και το ήξερε ότι θα πεθάνει».

«Για κανέναν άνθρωπο που έχασα δεν με πείραξε τόσο, όσο για τη Βαγγελιώ. Ήταν καλός άνθρωπος και είχαμε ταιριάξει, γι’ αυτό. Ποτέ δεν έκανε παράπονα, δεν ζήλευε. Είχαμε το σπίτι μας, το μπαξέ μας, ήρθε ο διάολος και την πήρε. Από τότε, η ζωή μου έχει χαλάσει».

Έλεγε στιχάκια για το χαμό της Βαγγελιώς. «Όσοι μ’ ακούν που τραγουδώ, λένε χαρά πως έχω, μα εγώ έχω στην καρδούλα μου πίκρες, καημούς και τρέχω». Και «Παρηγορώ την, την καρδιά, μα δεν παρηγοριέται. Της λέγω χίλια ψέματα, μα εκείνη δε γελιέται».

Ο Σόλων δεν ήταν «ούτε ευχαριστημένος, ούτε δυσαρεστημένος» από τη ζωή του αφού, όπως έλεγε, πέρασε πολλά δύσκολα χρόνια. «Αν δεν έχει και δυσκολία η ζωή, αν τα έχεις όλα έτοιμα, δεν έχει νόημα. Πρέπει και μια μέρα να μην έχεις φαϊ, να πεινάσεις, να δεις πώς νιώθει και ο άλλος ο άνθρωπος που πεινάει».

Τι σκεφτόταν όταν τραγουδάει; «Όταν θες να πεις έναν αμανέ, σκέφτεσαι μια εικόνα λυπηρή ή χαρούμενη. Σκέφτομαι εικόνες περασμένες. Τώρα που έχω χάσει πατέρα, μάνα, χώρισα, έχασα και τη Βαγγελιώ, έχω πολλά μαζεμένα για τον αμανέ».

«Παλιά ήταν αλλιώς»

Ο Σόλων ήταν πιστός στο παραδοσιακό ύφος και είναι αυστηρός με τους νέους μουσικούς: «Παλιά ήταν αλλιώς. Τώρα κάνουν μια συναυλία παραδοσιακή και βάζουν μέσα αρμόνιο… τι χρειάζεται; Δεν είναι άσχημο όργανο, ωραίο είναι, αλλά ανάλογα πού θα είναι το γλέντι, να βάλεις και τη μουσική. Τα πανηγύρια που κάνουν τώρα εδώ είναι σαν την “ανεμότρατα”,  ο καθένας παίζει ότι θέλει. Με ένα μπουζούκι τα παίζουν όλα, ακόμη και τσάμικο».

Δεν ήταν ικανοποιημένος, ούτε από το επίπεδο πολλών μουσικών. «Βγαίνουν πολλοί, παίρνουν μια κιθάρα, ένα μπουζούκι κι ένα αρμόνιο… θα πρέπει να ξέρεις όμως για να πας. Παλιά δεν είχε μουσικούς που ήταν δεύτεροι, δεν τους έπαιρναν, γιατί όλοι ήξεραν να παίζουν πολύ καλά και το πανηγύρι ήταν σημαντικό γεγονός. Αυτό περίμενε ο κόσμος για να ακούσει μουσική. Τώρα, κάθε μέρα έχουμε τηλεοράσεις, μαγνητόφωνα, δίσκους…. Κάθε τόπος έχει τα τραγούδια του. Εδώ στη Μυτιλήνη θα τραγουδήσεις τα δικά σου τραγούδια, όχι του αλλουνού, θα πεις τα μικρασιάτικα, αφού είναι το μόνο νησί που δεν έχει νησιώτικα. Άσε που εδώ στη Μυτιλήνη ο κόσμος είναι πολύ ωραίος, ο τόπος είναι πανέμορφος, πιο ωραίο μέρος δεν υπάρχει. Είναι καταπράσινη, έχει πολλά ωραία έθιμα, είναι κρίμα να μην τα κρατάμε».

Το Σαββάτο 25 Ιουλίου ο Σόλωνας Λέκκας θάφτηκε στο Καγιάνι. Οι φίλοι του τον συνόδευσαν με μουσική και τραγούδια. Με τι άλλο; Πολλοί από αυτούς δήλωνα και δηλώνουν «μαθητές» του Σολωνα. Η θύμηση του λόγου του, παρηγοριά: «Λένε ‘με το στραβό κοιμάσαι, αλλήθωρος σηκώνεσαι’. Με έναν γέρο αν κάθεσαι, νιώθεις γέρος. Όταν κάνεις παρέα με νέους ξανανιώνεις».

* Με αποσπάσματα από συνέντευξη του Σόλωνα Λέκκα στη Βαγγελιώ Χρηστίδου