Οι πρόσφυγες από τα Χουχλιά της Μικράς Ασίας χώρεσαν την πίστη τους σε ένα καΐκι

Με ένα καΐκι και με την πίστη τους μοναδική αποσκευή, το 1922 οι Έλληνες κάτοικοι του μικρασιατικού χωριού Χουχλιά εγκατέλειψαν τις πατρογονικές τους εστίες για πάντα. Η ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία τους έφερε στη Λέσβο, άλλους στο Σίγρι και άλλους στη Μήθυμνα. Και μαζί τους έφεραν μονάχα τις ιερές εικόνες από την εκκλησία του χωριού τους.

«Ήρθαν χωρίς τίποτα – μόνο τις εικόνες κουβαλούσαν. Ούτε ρούχα, ούτε έπιπλα. Τις εικόνες και τα Ευαγγέλια», αφηγείται σημερινός κάτοικος του Σιγρίου. «Είχαν τα καράβια, μπορούσαν να φέρουν και άλλα. Δεν το έκαναν γιατί πίστευαν ότι θα γυρίσουν πίσω». Έτσι, τα πολύτιμα αντικείμενα και τα οικογενειακά κειμήλια κρύφτηκαν στα πηγάδια. «Ακόμα και σήμερα βρισκουν σερβίτσια και ασημικά όσοι μένουν σε εκείνα τα χώματα», συμπληρώνει.

Οι εικόνες, που θεωρήθηκαν ιερές και αναντικατάστατες, κατέλαβαν ξεχωριστή θέση στη νέα πατρίδα. Στο Σίγρι, το τζαμί που άφησαν πίσω τους οι Τούρκοι κάτοικοι μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Εκεί τοποθετήθηκαν οι εικόνες – ανάμεσά τους, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Νικόλαος , ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Μηνάς κ.α.

Μαρτυρίες αναφέρουν ιστορίες που ακούγονται μέχρι σήμερα από στόμα σε στόμα: μια μικρή προσφυγοπούλα, μόλις 10 ετών, έλαβε εντολή από τη μητέρα της να πάρει την εικόνα από το εξωκλήσι. «Μαμά, δεν μπορώ να την σηκώσω», είπε. Κι όμως, την πήρε και την κατέβασε στο καΐκι «με άνεση που δεν είχε ξαναδεί κανείς», όπως θυμούνται οι συγγενείς.

«Η εικόνα αυτή, κουβαλά τη δική της ιστορία, μας λέει ο ιερέας του χωριού. Την πήγαν στον Πειραιά για να την ασημώσουν οι καπεταναίοι και, όπως είχε πει, ο πρώτος ιερέας των προσφύγων ο π. Νεόφυτος, ένα βράδυ άκουσε φωνή να λέει: «Πάτερ, έρχομαι, γυρίζω». Βγήκε έξω και αντίκρισε το καΐκι που έφερνε πίσω την εικόνα. «Κατάλαβε ότι δεν ήταν απλή σύμπτωση. Ήταν σημείο», λένε οι παλιοί.

Αρκετές από τις εικόνες που σώζονται στο ναό σήμερα είναι του 18ου αιώνα. Κάποιες είχαν φθαρεί, άλλες σκιστεί, όμως όλες συντηρήθηκαν και φυλάσσονται με ευλάβεια. «Ό,τι υπήρχε στο τέμπλο τότε – Χριστός, Παναγία, Αγία Τριάδα, Ευαγγέλιο – είναι εδώ. Οι παππούδες μας τα έσωσαν και τα τίμησαν. Κι εμείς συνεχίζουμε», λέει άλλος κάτοικος.

Μια άλλη παράδοση λέει πως το 1912, πριν ακόμη τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν κάποιοι πεζοναύτες είχαν στρατοπεδεύσει σε μια περιοχή, ένας νεαρός είδε στον ύπνο του τον Άγιο Νικόλαο να του υποδεικνύει ένα σημείο για να σκάψει. Εκεί βρήκαν μια παλιά εικόνα, σκισμένη, αλλά πολύτιμη. Ένας από τους άντρες αυτούς, ο Γεώργιος από το Λιτόχωρο, αφιέρωσε αργότερα δεύτερη εικόνα στον ίδιο ναό.

Καθώς πλησιάζει ο Δεκαπενταύγουστος, οι κάτοικοι ετοιμάζονται για τις παρακλήσεις στην Παναγία. Με πίστη που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, τιμούν τις εικόνες που οι πρόγονοί τους έφεραν με κόπο και θυσίες – μα πάνω απ’ όλα, με την ελπίδα ότι κάποτε θα γύριζαν πίσω.

Μπορεί να μην γύρισαν ποτέ στα Χουχλιά. Όμως οι εικόνες τους, μαζί με την πίστη και τη μνήμη, ρίζωσαν στη Λέσβο. Κι εκεί, θα μείνουν.