Ως Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας επαναφέρουμε την πρόταση προς τους αρμόδιους του Δήμου Μυτιλήνης, για μόνιμο διακριτικό φωτισμό της προτομής του Μιχάλη Μυρογιάννη, στην είσοδο του πάρκου Αγίας Ειρήνης.

Από την Εφημερίδα Συντακτών 11-11-2023, Αναδημοσίευση Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας

Την ιστορία των αφανών ηρώων της εξέγερσης του 1973 επιχειρεί να καταγράψει (με ασυγχώρητη όπως αναφέρει ο συγγραφέας, καθυστέρηση 50 ετών) το νέο βιβλίο του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη από τις εκδόσεις «Θεμέλιο». Μεταξύ άλλων αναφέρει για τον Μιχάλη Μυρογιάννη :
« -O 20χρονος ηλεκτρολόγος Μιχάλης Μυρογιάννης είχε φύγει εκείνο το μεσημέρι της Κυριακής, 18 Νοεμβρίου, από το πατρικό του σπίτι (Ασημάκη Φωτήλα 8) και λίγο αργότερα, γύρω στις 14.00, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα «βληθείς διά περιστρόφου εις την κεφαλήν». Μεταφέρθηκε στον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό, όπου πέθανε αυθημερόν.
-Οι ανακρίσεις που διενεργήθηκαν μετά τη μεταπολίτευση κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο 51χρονος συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής ήταν εκείνος που «κατά τας πρώτας μεταμεσημβρινάς ώρας της 18ης Νοεμβρίου 1973, απέκτεινεν εκ προθέσεως τον Μιχαήλ Μυρογιάννην του Δημητρίου, ηλικίας 20 ετών, και δη διερχόμενος διά της οδού Πατησίων επί μικρού στρατιωτικού οχήματος (τζιπ), εστάθμευσεν προ του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και κατελθών εκ του οχήματος τούτου, επυροβόλησεν δις διά του όπερ έφερε περιστρόφου προς την κατεύθυνσιν του ανωτέρω παθόντος όστις ίστατο επί του πεζοδρομίου εις την γωνίαν των οδών Πατησίων και Στουρνάρα, πλήξας αυτόν εις την κεφαλήν, με αποτέλεσμα να προκαλέση εις αυτόν τυφλά τραύματα εξ ων, ως μόνης ενεργού αιτίας, επήλθεν ο θάνατός του».
-Προέκυψε επιπλέον ότι ο συνταγματάρχης Ντερτιλής «εθεάθη εις διάφορα σημεία (και εις το Πολυτεχνείον), όπου εγένετο χρήσις όπλων υπό των στρατιωτικών τμημάτων και μάλιστα με το περίστροφόν του ανά χείρας, και είναι εκείνος ο οποίος παρώτρυνε τα στρατιωτικά τμήματα να πυροβολούν κατά των διαδηλωτών […]. Επειδή οι διαδηλωταί προέτειναν τα στήθη των εις τα άρματα μάχης και οι στρατιώται και αξιωματικοί εδίσταζον να πυροβολήσωσιν, […] ο κατηγορούμενος, επωχούμενος στρατιωτικού αυτοκινήτου (τζιπ), παρώτρυνε τους στρατιώτας […] να πυροβολούν κατ’ ανθρωπίνων στόχων διά της φράσεως “βαράτε στο ψαχνό”. Περί τούτου μαρτυρεί και η εν τη δικογραφία φωτογραφία τούτου, εις ην εικονίζεται εν στρατιωτική περιβολή και με το περίστροφον ανά χείρας»
-Ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής, με το περίστροφο ανά χείρας, παρότρυνε τους στρατιώτες να πυροβολούν, λέγοντας «βαράτε στο ψαχνό!» -Οι δικαστές στήριξαν την κρίση τους όχι σε μία, αλλά σε δεκατρείς διαφορετικές καταθέσεις που υπέστησαν εξαντλητικό έλεγχο, κατά τη διάρκεια της δίκης που έγινε το 1975. Τέσσερις ένοικοι της πολυκατοικίας που βρίσκεται στη γωνία Στουρνάρη και Πατησίων, ο 29χρονος δικηγόρος Κωνσταντίνος Γκλέτσος, ο 72χρονος πατέρας του, γιατρός Ευστάθιος Γκλέτσος, ο 68χρονος γείτονάς τους, γιατρός Χαρίλαος Μαρούδας και ο 60χρονος θεατρικός συγγραφέας Μίμης Τραϊφόρος (σύζυγος της Σοφίας Βέμπο), υπήρξαν μάρτυρες της σκηνής του φόνου από τα παράθυρα των διαμερισμάτων τους. -Είδαν «να κατέρχεται από την οδόν Στουρνάρη ένας νέος τον οποίον, μόλις έφθασεν εις τη μέσην της Πατησίων, κάποιος εφώναξεν από το Πολυτεχνείον. Εκείνος εστράφη προς τα εκεί και επιτάχυνε το βήμα του, μόλις όμως επάτησε τον πόδα του πλησίον του φανοστάτου, ηκούσθησαν δύο πυροβολισμοί». Από τα παράθυρα που έβλεπαν προς την άλλη πλευρά του δρόμου, είδαν έναν αξιωματικό με το παρουσιαστικό του Ντερτιλή, ο οποίος «κατήλθε εκ μικρού στρατιωτικού αυτοκινήτου (τζιπ) με νευρικότητα και με το πιστόλι του πυροβόλησε δις». Ο νέος έπεσε αμέσως κάτω «με την κεφαλήν τραυματισμένην από σφαίρας. Η κεφαλή ήτο επί του πεζοδρομίου και το υπόλοιπον σώμα έκειτο επί του καταστρώματος της οδού». -Αλλά υπήρξαν επιπλέον μαρτυρίες, από την άλλη πλευρά. Ο 26χρονος αστυφύλακας Σπυρίδων Μουρίκης κατέθεσε ότι «εις τας 18 Νοεμβρίου 1973 ήτο υπηρεσία πλησίον του Πολυτεχνείου και ήκουσεν ότι εις αξιωματικός εφόνευσεν έναν νέον, μάλιστα οι συνάδελφοί του είπον εις αυτόν ότι ο αξιωματικός αυτός ελέγετο Ντερτιλής, αυτόν δε, διερχόμενον εκείθεν, επέδειξαν εις αυτόν οι συνάδελφοί του. Ητο ο Ντερτιλής». Λίγο νωρίτερα είχε βρεθεί στο σημείο εκείνο ο λοχίας Εμμανουήλ Αθουσάκης και είδε μπροστά στο Πολυτεχνείο τον Ντερτιλή, «να δίνει εντολές “βαράτε στο ψαχνό”». Ελεγε μάλιστα ότι «είχε σκοτώσει έναν πολίτη».
-Πληροφορίες εξάλλου για τον φόνο του Μυρογιάννη είχαν κυκλοφορήσει από την πρώτη στιγμή στους στρατιωτικούς κύκλους. Ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μαυροειδής και ο συνταγματάρχης Αντώνιος Χαζάπης (τότε άμεσοι προϊστάμενοι του Ντερτιλή στην ΑΣΔΕΝ) επιβεβαίωσαν ότι, ήδη τις επόμενες ημέρες, είχε αναφερθεί ότι ο Ντερτιλής είχε πυροβολήσει και σκοτώσει έναν νέο. Όπως κατέθεσε και ο λοχαγός Βασίλειος Πετροπουλάκης, αποτελούσε «κοινόν μυστικόν» στον στρατό ότι ο Ντερτιλής «είχε δολοφονήσει νεαρόν σπουδαστήν κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου». -Αποφασιστικής σημασίας υπήρξε η κατάθεση του αυτόπτη μάρτυρα Αντώνη Αγριτέλη, που το 1973 ήταν 21 ετών και υπηρετούσε τη θητεία του, ήταν δε ο στρατιώτης-οδηγός του στρατιωτικού τζιπ με το οποίο ο Ντερτιλής μετέβη στο Πολυτεχνείο την ημέρα εκείνη. Κατά τον Αγριτέλη, «πράγματι ο Ντερτιλής εις την γωνίαν των οδών Στουρνάρα και Πατησίων είδεν έναν νεαρόν, τον οποίον ημπόδιζον αστυνομικοί να περάση, εξέφυγεν όμως και ήρχισε να τρέχη. Τότε εξήγαγε το περίστροφόν του και τον επυροβόλησε. Ο νεαρός έπεσε χαμαί και έμεινεν ακίνητος. Εν συνεχεία ο Ντερτιλής επέβη του αυτοκινήτου και τότε είπεν εις αυτόν “με παραδέχεσαι, 45 χρόνων άνθρωπος και τον πέτυχα στο κεφάλι”. Τα μυαλά του νέου, κατά τον μάρτυρα, εσκορπίσθησαν. Κατά την διαδρομήν προς την λεωφόρον Αλεξάνδρας και επιστροφήν, ο Ντερτιλής εις όσους στρατιώτας συνήντα, έδιδεν εντολάς “να κτυπούν στο ψαχνό”, λέγων “τι περιμένετε, βαράτε στο ψαχνό, εγώ έδωκα το παράδειγμα”».
-Κατόπιν αυτού, το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη και διαρκή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις που, και πάλι χάρις κυρίως στις μαρτυρίες πολιτών, εντοπίστηκε και καταδικάστηκε φυσικός αυτουργός για τα εγκλήματα εκείνων των ημερών.
-Αυτό που έκανε το Πολυτεχνείο να γίνει το «Πολυτεχνείο», δεν είναι εκείνα που συνέβησαν μέσα στο υπό κατάληψη ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά όσα διαδραματίστηκαν έξω από αυτό.
-Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν αρχικά γύρω από το Πολυτεχνείο και στη συνέχεια ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, συγκρότησαν διαδηλώσεις απ’ άκρου σ’ άκρο της πόλης, πανικόβαλαν τη φρουρά του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, έστησαν οδοφράγματα για να εμποδίσουν τη διέλευση των τεθωρακισμένων, πνίγηκαν στα δακρυγόνα και ξυλοφορτώθηκαν αγρίως από την Αστυνομία, στάθηκαν –κυριολεκτικά– μπροστά στις κάννες και δεν έκαναν πίσω παρά μόνο όταν πλέον μετρούσαν στις τάξεις τους εκατοντάδες τραυματίες και τους πρώτους νεκρούς. -Πρόκειται για αυτούς που, ακόμη πιο εντυπωσιακό, τις επόμενες ημέρες, ενώ η εστία του Πολυτεχνείου είχε πλέον συντριβεί, εγκατέλειψαν τα σχολεία τους και τις δουλειές τους και διαδήλωναν ανάμεσα στα πυρά των αστυνομικών, των ακροβολιστών και των τεθωρακισμένων, μετρώντας νέα –και περισσότερα– θύματα. Την ιστορία εκείνων των αφανών ηρώων της εξέγερσης του 1973, επιχειρεί να καταγράψει αυτό το βιβλίο.