Ο κόσμος του πολιτισμού και στη Μυτιλήνη βρίσκεται για μια ακόμα φορά αντιμέτωπος με τις επιλογές της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη που παρά την καθολική αντίδραση επιμένει να ιδιωτικοποιήσει τα πέντε μεγάλα αρχαιολογικά μουσεία της χώρας μέσα από την μετατροπή τους σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), παρά την περί του αντιθέτου συνταγματική επιταγή.

Σήμερα Δευτέρα 13 Ιανουαρίου έχει έρθει προς ψήφιση στη Βουλή, το νομοσχέδιο που επιφέρει μετατροπή των πέντε μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων σε νομικά πρόσωπα, παραχωρώντας τη διαχείριση σημαντικών αρχαιοτήτων σε μη κρατικές οντότητες. Η συζήτηση έχει ήδη προκαλέσει μετωπική σύγκρουση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την κυβέρνηση αφού το νομοσχέδιο που συζητιέται σήμερα αποτελεί συνέχεια της υπόθεσης του Προεδρικού Διατάγματος 85 και της υποβάθμισης των καλλιτεχνικών πτυχίων.

Την ίδια ώρα ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων πραγματοποιεί 24ωρες επαναλαμβανόμενες απεργίες και αποχή από καθήκοντα, εκφράζοντας  «την πλήρη αντίθεσή του στο σχέδιο νόμου για τη μετατροπή των πέντε μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων σε ΝΠΔΔ», καθώς, μεταξύ άλλων, «διαμελίζει την Αρχαιολογική Υπηρεσία και κατακερματίζει την ενιαία προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Σήμερα στη Μυτιλήνη πραγματοποιήθηκε 24ωρη απεργία, συγκέντρωση έξω από το νέο αρχαιολογικό μουσείο στο Κιόσκι και πορεία στην πλατεία Σαπφούς με συνθήματα όπως «Κάτω τα χέρια από τα μουσεία» και «δεν είναι μαγαζάκια του κάθε Υπουργού, είναι τα μουσεία του λαού». Στη σημερινή συγκέντρωση και πορεία της Μυτιλήνης συμμετείχε εκφράζοντας την υποστήριξη του κόμματος της στα αιτήματα των εργαζομένων η βουλευτής του ΚΚΕ Μαρία Κομνηνάκα.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, η μετατροπή των πέντε μεγάλων αρχαιολογικών μουσείων της χώρας σε νομικά πρόσωπα:

- Διαμελίζει την Αρχαιολογική Υπηρεσία και κατακερματίζει την ενιαία προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

- Παραχωρεί τη διαχείριση σημαντικών αρχαιοτήτων, αναπαλλοτρίωτης περιουσίας του ελληνικού λαού, σε μια μη κρατική οντότητα, σε ευθεία αντίθεση προς το Σύνταγμα της χώρας.

- Παραδίδει την τύχη των σημαντικότερων συλλογών αρχαιοτήτων σε κυβερνητικά διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια, που θα αποφασίζουν για την τύχη τους, ακόμη και για τη μόνιμη εξαγωγή τους στο εξωτερικό, με τη μορφή «παραρτημάτων».

- Μεθοδεύει την εμπορευματοποίηση των Μουσείων, τη λειτουργία τους ως οιονεί επιχειρήσεις με σκοπό το κέρδος, εις βάρος του επιστημονικού, μορφωτικού, παιδευτικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα των Μουσείων, εις βάρος της ισότιμη πρόσβασης όλων στο δημόσιο αγαθό του πολιτισμού.

- Παραδίδει τη διαχείριση των υποδομών των Μουσείων και όλη την ακίνητη και κινητή περιουσία τους, που έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός, καθώς και το έμπειρο προσωπικό του Υπουργείου Πολιτισμού που τα στελεχώνει, στα χέρια των κυβερνητικά διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων,  ώστε να εμφανίζουν τις μελλοντικές δράσεις και έσοδα ως δική τους «επιτυχία».

Ακολουθεί η ομιλία της Μυρσίνης Βαξεβάνη:

Συνάδελφοι-ισσες, μόνιμοι, ΙΔΑΧ, ΙΔΟΧ, όλων των κλάδων. 

Βρισκόμαστε όλοι εδώ, έστω και την ύστατη στιγμή, για να ενώσουμε τις φωνές μας ενάντια στο σχέδιο νόμου της Κυβέρνησης για την αποκοπή των πέντε μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων της Ελλάδας από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και την μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ- κυβερνητικά υποχείρια. Ήδη έχει κατατεθεί προς διαβούλευση και αναμένεται σήμερα να ψηφιστεί από την Ολομέλεια της Βουλής.

Όλο το προηγούμενο διάστημα, πραγματοποιήθηκαν συσκέψεις των Πρωτοβάθμιων Σωματείων (ΣΕΑ, ΣΕΚΑ, ΕΝΙΑΙΟΥ, ΠΕΣΑ, ΠΑΣΥΠΑΤΕ, ΠΣΕΠ) με κοινό αίτημα την απόσυρση του νομοσχεδίου και συνεδρίαση του ΣΕΑ στις 18-1 με ομόφωνη απόρριψη του σχεδίου νόμου , τόσο επί της αρχής, όσο και επί των άρθρων. Σε αυτήν τονίστηκε η πρόθεση της Κυβέρνησης να διαμελίσει την Αρχαιολογική Υπηρεσία, να πλήξει καίρια την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και να πετύχει κυβερνητικό έλεγχο της διαχείρισης των αρχαιοτήτων με στόχο την εμπορευματοποίηση, την εργαλειοποίηση των αρχαίων για ξένα συμφέροντα, την ιδιωτικοποίηση. Τονίστηκε δε η ρύθμιση για την μακροχρόνια εξαγωγή (25+ 25 έτη) των Συλλογών των Μουσείων , η δημιουργία παραρτημάτων σε εξωτερικό και εσωτερικό, η κατάπτυστη συμφωνία νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλείας (Συλλογή Στέρν), η καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου στο σταθμό Βενιζέλου της Θες/νίκης και η εκχώρηση εργασιών επί μνημείων σε ιδιωτικά ιδρύματα (Ακρόπολη). Όλα στη βάση του μεθοδευμένου σχεδίου διάλυσης κάθε έννοιας προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς ,όπως αυτή εκπορεύεται ως υποχρέωση του κράτους από το Σύνταγμα.

Συνάδελφοι-ισσες, ακολούθησαν επαναλαμβανόμενες στάσεις εργασίας και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στα 5 Μουσεία,  την Ακρόπολη και το ΥΠΠΟΑ με ενιαίο σύνθημα: «Kάτω τα χέρια από τα κρατικά Μουσεία»,αλλά και έκκληση του ΣΕΑ προς τους βουλευτές να μην επιτρέψουν την εξαγωγή των αρχαιοτήτων στο εξωτερικό για 100 και πλέον χρόνια. Γιατί το Νομοσχέδιο μας αφορά και μας θίγει όλους και όλες. Δεν είναι αποκλειστικό ζήτημα των εργαζομένων στα Μουσεία αυτά. Επόμενος στόχος θα είναι η αποκοπή των μεγάλων αρχαιολογικών χώρων από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η πλήρης διάλυσή της.

Το κατάπτυστο Νομοσχέδιο με την ψήφιση του σηματοδοτεί το τέλος ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού, στον οποίον συνέβαλαν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, προκαλώντας σήμερα αβεβαιότητα στους εργαζόμενους των Μουσείων για το εργασιακό τους μέλλον. Ταυτόχρονα εκχωρείται στις ορέξεις του μεγάλου κεφαλαίου και των επιχειρηματικών ομίλων- επενδυτών η διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος των Μουσείων. 

Οι συνέπειες είναι πολλές και καταστροφικές:

• Υπονομεύεται ο ενιαίος χαρακτήρας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και κατακερματίζεται η ενιαία προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Μετατρέπονται τα δημόσια Μουσεία σε κυβερνητικά υποχείρια, καθώς τα διορισμένα από τον εκάστοτε υπουργό Δ.Σ, θα διαχειρίζονται το μουσειακό απόθεμα της χώρας, τις υποδομές που έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός, αλλά και το έμπειρο προσωπικό του ΥΠΠΟΑ , ακολουθώντας τις οδηγίες τις εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και της Ε.Ε.
• Καταργούνται 735 θέσεις μόνιμων και ΙΔΑΧ, όλων των ειδικοτήτων και κλείνει οριστικά ο δρόμος για την μονιμοποίηση συμβασιούχων και την πρόσληψη για την κάλυψη των χιλιάδων κενών, τη στιγμή που είναι ήδη υποστελεχωμένες οι υπηρεσίες της ΓΔΑΠΚ.
• Οι εργαζόμενοι-ες στα Μουσεία είναι ήδη εγκλωβισμένοι και στερούνται βασικά εργασιακά δικαιώματα. Με συγκεκριμένα άρθρα (21-30, 33-34, 80) καθίστανται όμηροι στα κυβερνητικά Διοικητικά Συμβούλια, τα οποία δε θα λογοδοτούν για τις πράξεις ή παραλήψεις τους σε κανέναν, εκτός από τον/την Υπουργό Πολιτισμού που αυθαίρετα τα διορίζει.
• Η επιστήμη της  Αρχαιολογίας δέχεται το μεγαλύτερο πλήγμα, καθώς η έρευνα, η μελέτη του ανασκαφικού υλικού  υποβαθμίζεται προς όφελος της εμπορευματικής δραστηριότητας, του management και των δημοσίων σχέσεων. Παράλληλα η λειτουργία των μουσείων ως επιχειρήσεις με απώτερο σκοπό το κέρδος, υποβαθμίζει τον μορφωτικό, παιδευτικό και ψυχαγωγικό τους χαρακτήρα και θέτει φραγμούς στην ισότιμη πρόσβαση όλων στο δημόσιο αγαθό του πολιτισμού. Τρανταχτό παράδειγμα το Μουσείο της Ακρόπολης.

Κλείνοντας δανείζομαι τον ορισμό που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) το 2022 και σας καλώ συνάδελφοι να κλιμακώσουμε τον αγώνα την επόμενη ημέρα:  To Μουσείο « είναι ένα μη κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας που ερευνά, συλλέγει, συντηρεί, ερμηνεύει και εκθέτει την υλική και την άυλη κληρονομιά. Ανοιχτά στο κοινό, προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς, τα μουσεία προωθούν την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα. Λειτουργούν και επικοινωνούν με επαγγελματική δεοντολογία και με τη συμμετοχή των κοινοτήτων, προσφέροντας ποικίλες εμπειρίες για εκπαίδευση, απόλαυση, προβληματισμό και ανταλλαγή γνώσεων». 

Τα πέντε δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία εκπληρώνουν με επιτυχία δεκαετίες τώρα όλους τους παραπάνω στόχους λειτουργώντας ως Ειδικές Περιφερειακές         Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και το προσωπικό τους τα έχουν φέρει στην πρωτοπορία των μουσειακών πρακτικών διεθνώς. Για τους λόγους αυτούς έχουν συμπαραταχθεί μαζί μας η διεθνής επιστημονική κοινότητα, πλήθος επιστημονικών και κοινωνικών φορέων και συλλόγων , το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, οι Φοιτητικοί Σύλλογοι, οι Σύλλογοι των Εκπαιδευτικών και χιλιάδες πολίτες .

Μυρσίνη Βαξεβάνη

Αρχαιολόγος στην ΕΦΑ Λέσβου, 

Εκλεγμένο μέλος στο Δ.Σ. του  Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων με τον συνδυασμό της ΔΑΣ