Μια έκθεση καταπέλτη για τη διαχείριση του προσφυγικού στην Τουρκία, που ταυτόχρονα περιλαμβάνει αυστηρές συστάσεις προς την Ελλάδα και την Ε.Ε., ζητώντας ακόμα και κυρώσεις κατά της χώρας μας που χαρακτήρισε ασφαλή τρίτη χώρα τη γείτονα αν δεν καταργήσει τη σχετική ΚΥΑ, δημοσίευσε σήμερα η ΜΚΟ Human Rights Watch.

Σε αυτήν καταγγέλλει πως οι τουρκικές αρχές αυθαίρετα συνέλαβαν, κράτησαν και απέλασαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, άνδρες και αγόρια, στη Συρία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022.

Οι καταγγελίες

Οι απελαθέντες Σύροι είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια, τους χώρους εργασίας και στο δρόμο, τους κρατούσαν υπό κακές συνθήκες, τους χτύπησαν και τους κακοποίησαν τους περισσότερους, τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα οικειοθελούς επιστροφής, τους οδήγησαν σε συνοριακά σημεία διέλευσης με βόρεια Συρία, και τους ανάγκασαν να περάσουν υπό την απειλή όπλου.

«Κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, οι τουρκικές αρχές έχουν συγκεντρώσει εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, ακόμη και ασυνόδευτα παιδιά, και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στη βόρεια Συρία», δήλωσε η Νάντια Χάρντμαν, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Human Rights Watch. «Παρόλο που η Τουρκία παρείχε προσωρινή προστασία σε 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, φαίνεται τώρα ότι η Τουρκία προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε χωματερή προσφύγων».

Πρόσφατες ενδείξεις από την Τουρκία και άλλες κυβερνήσεις δείχνουν ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο εξομάλυνσης των σχέσεων με τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ. Τον Μάιο του 2022, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να εγκαταστήσει ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στη βόρεια Συρία, σε περιοχές που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση, παρόλο που η Συρία παραμένει ανασφαλής για τους πρόσφυγες που επιστρέφουν. Πολλοί από αυτούς που επέστρεψαν είναι από περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση, αλλά ακόμα κι αν μπορούσαν να φτάσουν σε αυτές, η συριακή κυβέρνηση είναι η ίδια που παρήγαγε πάνω από έξι εκατομμύρια πρόσφυγες και διέπραξε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των πολιτών της, ακόμη και πριν ξεκινήσουν οι εξεγέρσεις, επισημαίνει το Παρατηρητήριο.

Μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου, η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη τηλεφωνικά ή αυτοπροσώπως εντός της Τουρκίας με 37 Σύρους άνδρες και 2 αγόρια από τη Συρία που είχαν εγγραφεί για προσωρινή προστασία στην Τουρκία. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήρε επίσης συνέντευξη από επτά συγγενείς ανδρών από τη Συρία και μια γυναίκα πρόσφυγα την οποία οι τουρκικές αρχές απέλασαν στη βόρεια Συρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η Human Rights Watch έστειλε επιστολές με ερωτήματα και ευρήματα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών.

Όπως αναφέρει η ΜΚΟ, Τούρκοι αξιωματούχοι απέλασαν 37 από τους συντευξιαζόμενους στη βόρεια Συρία. Όλοι είπαν ότι απελάθηκαν μαζί με δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλους, καθώς και ότι αναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα είτε σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης είτε στα σύνορα με τη Συρία. Είπαν ότι οι υπάλληλοι δεν τους επέτρεψαν να διαβάσουν τα έντυπα και δεν τούς εξήγησαν τι έγραφαν τα έντυπα, αλλά όλοι είπαν ότι κατανοούσαν ότι τα έντυπα δήθεν συναινούσαν σε εθελοντικό επαναπατρισμό. Κάποιοι είπαν ότι οι υπάλληλοι κάλυψαν με τα χέρια τους το μέρος του εντύπου γραμμένο στα αραβικά. Οι περισσότεροι είπαν ότι είδαν τις αρχές σε αυτά τα προαναχωρησιακά κέντρα να χειρίζονται άλλους Σύρους με τον ίδιο τρόπο.

Πολλοί είπαν ότι είδαν Τούρκους αξιωματούχους να χτυπούν άλλους άνδρες που αρχικά είχαν αρνηθεί να υπογράψουν, οπότε ένιωσαν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή. Δύο άνδρες που κρατούνται σε κέντρο κράτησης στα Άδανα είπαν ότι τους δόθηκε η επιλογή να υπογράψουν ένα έντυπο και να επιστρέψουν στη Συρία ή να κρατηθούν για ένα χρόνο. Και οι δύο επέλεξαν να φύγουν επειδή δεν άντεχαν τη σκέψη ενός έτους κράτησης και χρειάζονταν να στηρίξουν τις οικογένειές τους.

Δέκα άτομα δεν απελάθηκαν. Μερικοί αφέθηκαν ελεύθεροι και προειδοποιήθηκαν ότι εάν δεν επιστρέψουν στην πόλη εγγραφής τους θα απελαθούν εάν βρεθούν αλλού. Άλλοι κατάφεραν να επικοινωνήσουν με δικηγόρους μέσω της παρέμβασης των μελών της οικογένειας για να βοηθήσουν στην απελευθέρωσή τους. Αρκετοί εξακολουθούν να βρίσκονται σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης περιμένοντας λύση για την υπόθεσή τους, αγνοώντας γιατί κρατούνται και φοβούνται την απέλαση. Οι αποφυλακισμένοι περιέγραψαν τη ζωή στην Τουρκία ως επικίνδυνη, λέγοντας ότι μένουν στο σπίτι με κλειστές κουρτίνες και περιορίζουν την κίνηση για να αποφύγουν τις τουρκικές αρχές.

Οι απελαθέντες οδηγούνταν στα σύνορα από τα κέντρα κράτησης, μερικές φορές σε διαδρομές που διαρκούσαν έως και 21 ώρες, με χειροπέδες σε όλη τη διαδρομή. Είπαν ότι αναγκάστηκαν να διασχίσουν συνοριακά σημεία ελέγχου είτε στο Öncüpınar/Bab al-Salam είτε στο Cilvegözü/Bab al-Hawa, τα οποία οδηγούν σε μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση περιοχές της Συρίας. Στο σημείο ελέγχου, ένας 26χρονος από το Χαλέπι θυμήθηκε έναν Τούρκο αξιωματούχο που του είπε: «Θα πυροβολήσουμε όποιον προσπαθήσει να αντισταθεί».

Τον Ιούνιο του 2022, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, δήλωσε ότι 15.149 Σύροι πρόσφυγες είχαν επιστρέψει οικειοθελώς στη Συρία μέχρι στιγμής φέτος. Οι τοπικές αρχές που ελέγχουν τα συνοριακά περάσματα Bab al-Hawa και Bab al-Salam αντίστοιχα δημοσιεύουν μηνιαίως αριθμούς ατόμων που περνούν μέσω των σημείων ελέγχου τους από την Τουρκία στη Συρία. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου 2022, επιστράφηκαν 11.645 άτομα μέσω του Bab al-Hawa και 8.404 μέσω του Bab al-Salam.

Η Τουρκία δεσμεύεται από τη συνθήκη και το εθιμικό διεθνές δίκαιο να σέβεται την αρχή της μη επαναπροώθησης, η οποία απαγορεύει την επιστροφή οποιουδήποτε σε μέρος όπου θα αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο δίωξης, βασανιστηρίων ή άλλης κακομεταχείρισης ή απειλής για τη ζωή. Η Τουρκία δεν πρέπει να εξαναγκάσει τους ανθρώπους να επιστρέψουν σε μέρη όπου αντιμετωπίζουν σοβαρό κακό. Η Τουρκία θα πρέπει να προστατεύσει τα βασικά δικαιώματα όλων των Σύριων, ανεξάρτητα από το πού είναι εγγεγραμμένοι και δεν θα πρέπει να απελαύνει πρόσφυγες που ζουν και εργάζονται σε πόλη διαφορετική από εκεί που είναι καταχωρημένη η ταυτότητα και η διεύθυνσή τους προσωρινής προστασίας, τόνιζει ακόμα το Παρατηρητήριο.

Στις 21 Οκτωβρίου, ο Δρ. Savaş Ünlü, επικεφαλής της Προεδρίας για τη Διαχείριση Μετανάστευσης, απάντησε στην επιστολή του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της 3ης Οκτωβρίου. Τονίζοντας ότι η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, ο Δρ. Ünlü απέρριψε τα ευρήματα του Human Rights Watch στο σύνολό τους, χαρακτηρίζοντας τους ισχυρισμούς αβάσιμους. Καθορίζοντας τις υπηρεσίες που παρέχει ο νόμος σε άτομα που αναζητούν προστασία στην Τουρκία, υπογράμμισε ότι η Τουρκία «διεξάγει τη διαχείριση της μετανάστευσης σύμφωνα με το εθνικό και διεθνές δίκαιο».

«Η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήριά της για μια ασφαλή τρίτη χώρα και να αναστείλουν τη χρηματοδότηση της κράτησης μεταναστών και των συνοριακών ελέγχων μέχρι να σταματήσουν οι αναγκαστικές απελάσεις», είπε η Χάρντμαν. «Η κήρυξη της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» δεν συνάδει με την κλίμακα απελάσεων Σύρων προσφύγων στη βόρεια Συρία. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να λάβουν αυτή την απόφαση και θα πρέπει να επικεντρωθούν στη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο αυξάνοντας τον αριθμό επανεγκατάστασης», τονίζει η ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Human Rights Watch.

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επικεντρώθηκε στην απέλαση Σύρων προσφύγων που είχαν αναγνωριστεί από το καθεστώς προσωρινής προστασίας της Τουρκίας, αλλά τους οποίους οι αρχές απέλασαν ή απείλησαν με απέλαση στη Συρία το 2022. Και οι 47 Σύροι πρόσφυγες των οποίων οι περιπτώσεις εξετάστηκαν ζούσαν και εργάζονταν σε πόλεις σε όλη την Τουρκία , η πλειοψηφία στην Κωνσταντινούπολη, πριν συλληφθούν, κρατηθούν και στις περισσότερες περιπτώσεις απελαθούν. Όλοι οι κρατούμενοι φέρουν ψευδώνυμα για την προστασία τους.

Όλοι εκτός από δύο είχαν τουρκική άδεια προσωρινής ταυτότητας προστασίας όταν ζούσαν στην Τουρκία, που συνήθως ονομάζεται κιμλίκ, η οποία προστατεύει τους Σύρους πρόσφυγες από την αναγκαστική επιστροφή στη Συρία. Αρκετοί είπαν ότι είχαν και μια προσωρινή ταυτότητα προστασίας και μια άδεια εργασίας.

Αυξάνεται η ξενοφοβία στην Τουρκία

Τα τελευταία δύο χρόνια, έχει σημειωθεί αύξηση των ρατσιστικών και ξενοφοβικών επιθέσεων κατά αλλοδαπών, ιδίως κατά Σύρων, σημειώνεται στην έκθεση. Στις 11 Αυγούστου 2021 ομάδες Τούρκων κατοίκων επιτέθηκαν σε χώρους εργασίας και σπίτια Σύρων σε μια γειτονιά στην Άγκυρα, μια μέρα αφότου ένας Σύρος νεαρός μαχαίρωσε και σκότωσε έναν Τούρκο νεαρό σε καυγά.

Ενόψει των γενικών εκλογών την άνοιξη του 2023, πολιτικοί της αντιπολίτευσης έχουν κάνει ομιλίες που τροφοδοτούν το αίσθημα κατά των προσφύγων και ζητούν οι Σύροι να επιστρέψουν στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία. Η κυβέρνηση συνασπισμού του προέδρου Ερντογάν απάντησε με δεσμεύσεις για επανεγκατάσταση Σύρων στις κατεχόμενες από τους Τούρκους περιοχές της βόρειας Συρίας.

Κράτηση σε κακές συνθήκες και ξυλοδαρμοί

Κατά τη σύλληψη, οι Σύροι πρόσφυγες είτε οδηγήθηκαν σε τοπικά αστυνομικά τμήματα για σύντομο χρονικό διάστημα είτε απευθείας σε ένα προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης, συνήθως στο Προαναχωρησιακό Κέντρο της Τούζλα στην Κωνσταντινούπολη. Σε όλες τις περιπτώσεις, Τούρκοι αξιωματούχοι κατέσχεσαν τηλέφωνα, πορτοφόλια και άλλα προσωπικά αντικείμενα των Σύρων, όπως κατήγγειλαν.

Οι τουρκικές αρχές εγκαλούνται επίσης ότι απέρριψαν τα αιτήματα των προσφύγων να καλέσουν τα μέλη της οικογένειάς τους ή τους δικηγόρους τους. Ένας άνδρας που ζήτησε να μιλήσει σε έναν δικηγόρο είπε ότι ένας αστυνομικός στο αστυνομικό τμήμα τού είπε: «Διαπράξατε κάποιο έγκλημα;» Όταν είπα «όχι», είπε, «Τότε δεν χρειάζεται να καλέσετε δικηγόρο».

Όλοι είπαν ότι οι τουρκικές αρχές τους κράτησαν σε στενά, ανθυγιεινά δωμάτια σε διάφορα προαναχωρησιακά κέντρα. Τα κρεβάτια ήταν περιορισμένα και οι συνετευξιαζόμενοι είπαν ότι έπρεπε συχνά να τα μοιράζονται. Οι πρόσφυγες είπαν ότι συνήθως χωρίζονταν ανάλογα με την εθνικότητα και γενικά κρατούνταν με άλλους Σύρους. Αγόρια κάτω των 18 ετών κρατούνταν μαζί με ενήλικες άνδρες.

Ενώ ορισμένα προαναχωρησιακά κέντρα είχαν καλύτερες συνθήκες από άλλα, όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι περιέγραψαν έλλειψη επαρκούς τροφής και πρόσβασης σε εγκαταστάσεις τουαλέτας, καθώς και άλλες ανθυγιεινές συνθήκες. Στην Τούζλα, όπου πέρασε η πλειονότητα των συνεντευξιαζόμενων, οι Σύροι περιέγραψαν ότι κρατούνταν έξω σε περιοχές που περιγράφονται ως «γήπεδα μπάσκετ» επί ώρες ενώ περίμεναν να τους ανατεθεί ένας χώρος, ο οποίος ήταν συνήθως μέσα σε ένα στενό μεταλλικό κοντέινερ.

Ο «Αχμάντ» περιέγραψε τις συνθήκες στο Κέντρο της Τούζλα, όπου κρατήθηκε μαζί με άλλα παιδιά σε υπερπλήρη κοντέινερ: «Υπήρχαν έξι κρεβάτια στο κελί μου και δύο ή τρία άτομα έπρεπε να μοιράζονται κάθε κρεβάτι, και στο κελί μου, ένα παιδί ήταν 16 και ένα 17. Στην αρχή ήμασταν 15 [στο κελί] αλλά μετά πρόσθεσαν περισσότερα άτομα. Μείναμε 12 ημέρες χωρίς να κάνουμε ντους γιατί δεν είχαν».

Ένας άλλος Σύρος, ο 22χρονος Φαχάντ απ' το Χαλέπι περιέγραψε τους ξυλοδαρμούς στο κέντρο της Τούζλα.
«Με χτύπησαν στην Τούζλα…. Έπεσα το ψωμί μου κατά λάθος και προσπάθησα να το σηκώσω από το πάτωμα.

Ένας αξιωματικός με κλώτσησε και έπεσα κάτω. Άρχισε να με χτυπάει με ένα ξύλινο ραβδί. Δεν μπορούσα να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Έβλεπα ξυλοδαρμούς άλλων ανθρώπων. Το βράδυ αν κάπνιζαν οι άνθρωποι έτρωγαν ξύλο. Αυτοί [οι φρουροί] μας ταπείνωναν πάντα. Ένας άντρας κάπνιζε… και πέντε φρουροί άρχισαν να τον χτυπούν πολύ δυνατά και του έκαναν το μάτι μαύρο και μπλε και χτυπούσαν την πλάτη του με ένα ξύλο. Και όλοι όσοι προσπάθησαν να επέμβουν ξυλοκοπήθηκαν».

Ο «Αχμάντ», ένας άλλος 26χρονος από το Χαλέπι, είπε ότι η τουρκική αστυνομία τον συνέλαβε στο χώρο εργασίας του, ένα ράφτη στην Κωνσταντινούπολη, και τον μετέφερε στο Κέντρο της Τούζλα όπου τον ξυλοκόπησαν άγρια ​​πολλές φορές.

«Στην Τούζλα με χτύπησαν τρεις φορές. η τελευταία φορά ήταν η πιο σκληρή για μένα. Διαφωνούσα για το ότι έπρεπε να μου επιτραπεί να βγω έξω από τις πόρτες της φυλακής, έπρεπε να μου δοθεί χρόνος για διαλείμματα. Έτσι [οι φρουροί] με έβριζαν και προσέβαλαν εμένα και την οικογένειά μου. Είπα ότι θα παραπονεθώ στον διευθυντή τους. Με χτύπησαν στο πρόσωπο με ένα ξύλινο ραβδί και μου έσπασαν [οι φρουροί] τα δόντια» κατήγγειλε ο νεαρός που τελικά απελάθηκε στη βόρεια Συρία και τώρα μένει στην πόλη Αζάζ, επί του παρόντος υπό τον έλεγχο της υποστηριζόμενης από την Τουρκία Προσωρινής Κυβέρνησης της Συρίας, καθώς δεν μπορεί να περάσει στο Χαλέπι που ελέγχει η συριακή κυβέρνηση γιατί καταζητείται από τον συριακό στρατό.

Η Συρία παραμένει μη ασφαλής για επιστροφές

Οι περισσότεροι συνεντευξιαζόμενοι είπαν ότι κατάγονται από περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση στη Συρία. Είπαν ότι δεν μπορούσαν να περάσουν από τις ελεγχόμενες από την αντιπολίτευση περιοχές της βόρειας Συρίας στους τόπους καταγωγής τους από φόβο ότι οι συριακές υπηρεσίες ασφαλείας θα τους συλλάβουν αυθαίρετα και διαφορετικά θα παραβιάσουν τα δικαιώματά τους. Όσοι απελάθηκαν στη βόρεια Συρία είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι ένιωθαν «κολλημένοι» εκεί, ανίκανοι να πάνε στο σπίτι τους ή να δημιουργήσουν μια ζωή εν μέσω της αστάθειας των συγκρούσεων στη βόρεια Συρία.

«Δεν μπορώ να επιστρέψω στη Δαμασκό γιατί είναι πολύ επικίνδυνο», είπε ο Φιραζ, 31 ετών, σε μια τηλεφωνική συνέντευξη, ο οποίος είναι από την επαρχία της Δαμασκού και απελάθηκε από την Τουρκία τον Ιούλιο του 2022 και τώρα ζει στο Αφρίν στη βόρεια Συρία. «Υπάρχουν μάχες και συγκρούσεις [στο Αφρίν]. Τι να κάνω; Που πάω;»

Τον Οκτώβριο του 2021, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τεκμηρίωσε ότι Σύροι πρόσφυγες που επέστρεψαν στη Συρία μεταξύ 2017 και 2021 από τον Λίβανο και την Ιορδανία αντιμετώπισαν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διώξεις από τη συριακή κυβέρνηση και τις συνδεδεμένες πολιτοφυλακές, αποδεικνύοντας ότι η Συρία δεν είναι ασφαλής για επιστροφές.

Ενώ οι ενεργές εχθροπραξίες μπορεί να έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, η συριακή κυβέρνηση συνέχισε τις καταχρήσεις εξουσίας σε βάρος πολιτών που τους οδήγησαν να φύγουν αρχικά, συμπεριλαμβανομένης της αυθαίρετης κράτησης, της κακομεταχείρισης και των βασανιστηρίων. Τον Σεπτέμβριο, η Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Συρία κατέληξε για άλλη μια φορά στο συμπέρασμα ότι η Συρία δεν είναι ασφαλής για επιστροφές.

Εκτός από τον φόβο της σύλληψης και της δίωξης, 10 χρόνια σύγκρουσης έχουν αποδεκατίσει τις υποδομές και τις κοινωνικές υπηρεσίες της Συρίας, με αποτέλεσμα τεράστιες ανθρωπιστικές ανάγκες. Πάνω από 13 εκατομμύρια Σύροι χρειάζονταν ανθρωπιστική βοήθεια στις αρχές του 2021. Εκατομμύρια άνθρωποι στη βορειοανατολική και βορειοδυτική Συρία, πολλοί από τους οποίους είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι, βασίζονται στη διασυνοριακή ροή τροφίμων, φαρμάκων και άλλης βοήθειας.

Χρηματοδότηση από την Ε.Ε. και η αναφορά στην Ελλάδα

Η εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016, η οποία είχε ως στόχο να ελέγξει τον αριθμό των μεταναστών που φτάνουν στην Ε..Ε. στέλνοντάς τους πίσω στην Τουρκία, βασίζεται στην εσφαλμένη υπόθεση ότι η Τουρκία θα είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα στην οποία θα επιστρέφει Σύρους αιτούντες άσυλo, επισημαίνει η ΜΚΟ. Ωστόσο, η Τουρκία δεν εκπλήρωσε ποτέ τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας της Ε.Ε. όπως ορίζονται από τη νομοθεσία της Ε.Ε.. Οι πρόσφατες βίαιες απελάσεις δείχνουν ότι οποιοσδήποτε Σύρος επιστρέφει βίαια από την Ε.Ε. στην Τουρκία θα αντιμετώπιζε κίνδυνο περαιτέρω επαναπροώθησης στη Συρία, τονίζει.

Σε αυτό το σημείο, η ΜΚΟ επισημαίνει ότι τον Ιούνιο του 2021, η ελληνική κυβέρνηση εξέδωσε Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία καθορίζεται ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία.

Τα κέντρα κράτησης της Τουρκίας έχουν κατασκευαστεί και συντηρηθεί με σημαντική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πριν από το 2016, στο πλαίσιο του Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (IPA I και IPA II), η ΕΕ παρείχε περισσότερα από 89 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή, την ανακαίνιση ή άλλη υποστήριξη κέντρων στην Τουρκία. Περίπου 54 εκατομμύρια ευρώ από αυτή τη χρηματοδότηση το 2007 και το 2008 αφορούσαν την κατασκευή επτά κέντρων απομάκρυνσης σε έξι επαρχίες χωρητικότητας 3.750 ατόμων. Το 2014 διέθεσε άλλα 6,7 εκατ. ευρώ για ανακαίνιση 17 κέντρων μετακόμισης. Το 2015, η ΕΕ παρείχε περίπου 29 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή έξι νέων προαναχωρησιακών κέντρων χωρητικότητας 2.400 ατόμων.

Μετά τα πρώτα 3 δισεκατομμύρια ευρώ που δεσμεύτηκαν στην Τουρκία ως μέρος της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016, η Διευκόλυνση της ΕΕ για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία (FRiT) παρείχε 60 εκατομμύρια ευρώ στην τότε Γενική Διεύθυνση Διαχείρισης Μετανάστευσης για να «υποστηρίξει την Τουρκία στην διαχείριση, υποδοχή και φιλοξενία μεταναστών, ιδιαίτερα των παράτυπων μεταναστών που εντοπίστηκαν στην Τουρκία, καθώς και των μεταναστών που επιστράφηκαν από τα εδάφη των κρατών μελών της ΕΕ στην Τουρκία».

Η ΕΕ παρείχε άλλα 22,3 εκατομμύρια ευρώ για τη βελτίωση των υπηρεσιών και των φυσικών συνθηκών στα κέντρα απομάκρυνσης και 3,5 εκατομμύρια ευρώ για «βοήθεια για την ανάπτυξη ικανοτήτων με στόχο ενίσχυση της πρόσβασης σε δικαιώματα και υπηρεσίες».

Επίσης, στις 21 Δεκεμβρίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μια απόφαση χρηματοδότησης 30 εκατομμυρίων ευρώ για την υποστήριξη της Προεδρίας του Υπουργείου Εσωτερικών για τη Διαχείριση Μετανάστευσης της «οικοδόμησης ικανοτήτων και βελτίωσης των προτύπων και των συνθηκών για τους μετανάστες στα κέντρα φιλοξενίας της Τουρκίας … για τη βελτίωση της διαχείρισης της υποδοχής και της φιλοξενίας κέντρα σύμφωνα με τα πρότυπα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις προσεγγίσεις ευαίσθητες ως προς το φύλο» και να διασφαλίσουν «ασφαλή και αξιοπρεπή μεταφορά παράτυπων μεταναστών».

Συστάσεις προς την Τουρκία και την Ε.Ε.

Προς την τουρκική κυβέρνηση:

Να τερματιστούν οι αυθαίρετες συλλήψεις, κρατήσεις και απελάσεις Σύρων προσφύγων στη βόρεια Συρία.
Να βεβαιωθούν ότι τα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας και οι αξιωματούχοι μετανάστευσης δεν χρησιμοποιούν βία κατά Σύρων ή άλλων κρατουμένων ξένων υπηκόων και να λογοδοτεί οποιοσδήποτε αξιωματούχος κάνει χρήση βίας.
Να διερευνήσουν ανεξάρτητα ενέργειες για εξαναγκασμό, εξαπάτηση ή παραποίηση της υπογραφής ή των δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών σε έντυπα «εθελούσιας επιστροφής».
Να επιτρέψουν στο Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) να έχει ελεύθερη πρόσβαση στα κέντρα απομάκρυνσης, να παρακολουθεί τη διαδικασία απόκτησης άδειας από τους Σύρους και να παρακολουθεί συνεντεύξεις και διαδικασίες απομάκρυνσης για να διασφαλίσει ότι η αστυνομία ή οι υπάλληλοι μετανάστευσης δεν χρησιμοποιούν βία εναντίον Σύρων ή άλλων ξένων υπηκόων.
Προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

Να δηλώσει δημόσια ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 38 της Οδηγίας της ΕΕ για τις Διαδικασίες Ασύλου.
Να πιέσει την Ελλάδα να ακυρώσει την Κοινή Υπουργική Απόφαση που θεωρεί την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα και εάν δεν το πράξει σε εύλογο χρονικό διάστημα, μα κινηθεί νομικά.
Να καλέσει δημόσια την Ελλάδα να επανεξετάσει όλες τις αποφάσεις ασύλου που δεν έγιναν δεκτές μιας και βασίζονται στην έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με όλους τους Σύρους αιτούντες άσυλο.
Να ζητήσει από τον Οργανισμό για το Άσυλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ετοιμάσει μια νέα έκθεση Χώρας Προέλευσης για την Τουρκία σχετικά με τον προσδιορισμό ασφαλών τρίτων χωρών και να βεβαιωθεί ότι περιλαμβάνει την κατάσταση των υπηκόων τρίτων χωρών στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που διέρχονται ή αναζητούν διεθνή προστασία στην Τουρκία.
Να συνδέσει οποιαδήποτε χρηματοδότηση από την ΕΕ των κέντρων κράτησης από την πλήρη και απρόσκοπτη πρόσβαση του προσωπικού παρακολούθησης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και της ΕΕ και άλλων ανεξάρτητων παρατηρητών, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε συνεντεύξεις κρατουμένων για την αξιολόγηση του εθελοντισμού της επιστροφής.
Να αναπτύξει μια δημόσια εκτίμηση επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα και να πιέσει την Τουρκία να επιτρέψει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό αναφοράς για να διασφαλίσει ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και για τα κέντρα κράτησης της Τουρκίας δεν συμβάλλει ή διαιωνίζει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Να αναφέρει δημόσια, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για την Τουρκία, τις ενέργειες των τουρκικών αρχών να απελάσουν παράνομα Σύρους πρόσφυγες και να εξαναγκάσουν την υπογραφή εντύπων «εθελούσιας επιστροφής» στα κέντρα κράτησης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έλαβαν χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Να καλέσει δημοσίως την Τουρκία να σταματήσει τις απελάσεις και να επιτρέψει στην Ύπατη Αρμοστεία να παρακολουθεί εάν οι κρατούμενοι Σύροι επιθυμούν να παραμείνουν στην Τουρκία ή να επιστρέψουν οικειοθελώς στη Συρία.