Αλλάζουμε το κλίμα στα FM: «Βιολογικοί εισβολείς και κλιματική αλλαγήστη Μεσόγειο»
Συζήτηση με τον καθηγητή Θαλάσσιας Οικολογίας Στέλιο Κατσανεβάκη για τις αλλαγές στη βιοποικιλότητα της Μεσογείου
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 15/5/2025

Συζητάμε με τον Καθηγητή Θαλάσσιας Οικολογίας, Στέλιο Κατσανεβάκη, για τις αλλαγές στη βιοποικιλότητα της Μεσογείου λόγω βιολογικών εισβολών και κλιματικής αλλαγής. Σε κάποιες περιοχές της Μεσογείου μειώνεται η παρουσία των αυτόχθονων ειδών ενώ ταυτόχρονα πληθαίνουν οι πληθυσμοί «εξωτικών» ψαριών, οστράκων κλπ. Ποιες οι αιτίες του φαινομένου; Μπορεί να χάσουμε γνώριμα είδη ψαριών και στις δικές μας θάλασσες; Λαμβάνονται μέτρα για την αποφυγή αυτού του ενδεχομένου;
Ο Άνθρωπος μέσα από τις δραστηριότητές τουμπορεί, εν αγνοία του, ή όχι, να προκαλέσει την εισαγωγή και εγκατάσταση «ξενικών» ειδών σε ένα οικοσύστημα. Σε κάποιες περιπτώσεις τα είδη αυτά βρίσκουν τις κατάλληλες συνθήκες, όχι απλά να επιβιώσουν, αλλά και να ευδοκιμήσουν, με πληθυσμούς που μεγεθύνονται και διαταράσσουν τις ισορροπίες του οικοσυστήματος,επηρεάζοντας την παρουσία των αυτόχθονων ειδών.Τα «ξενικά» αυτά είδη χαρακτηρίζονται «Βιολογικοί Εισβολείς».Το φαινόμενο των βιολογικών εισβολών τείνει να γίνει συχνότερο στις μέρες μας και συμπεριλαμβάνεται στα σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τον άνθρωπο.
Η Μεσόγειος βιώνει σημαντικές μεταβολές ως προς τα θαλάσσια είδη που συνθέτουν την βιοποικιλότητά της. Δύο παράλληλοι μηχανισμοί, η είσοδος ξενικών ειδών και η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού συντελούν σε ραγδαίες αλλαγές.Οι μηχανισμοί αυτοί, με την σειρά τους, προκαλούνται από ανθρωπογενείς αιτίες. Οι βιολογικοί εισβολείς συνδέονται, κυρίως, με τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ και τις θαλάσσιες μεταφορές ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας είναι σύμπτωμα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
Μπορεί η είσοδος κάποιων ειδών να επηρεάσει την καθημερινότητά μας; Ήδη σε πεντάστερα ξενοδοχεία στην Κρήτη και αλλού, σερβίρονται πιάτα με «λεοντόψαρο». Ένα είδος εξωτικό. Μέχρι πρότινος άγνωστο στις ελληνικές θάλασσες, που όμως αλιεύεται από ψαράδες στο Νότιο Αιγαίο.Στην ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν περίοδοι όπου είναι αδύνατη η κολύμβηση τουριστών λόγω παρουσίας εισβολικής μέδουσας.
Η αύξηση της θαλάσσιας θερμοκρασίας καθιστά αδύνατη την επιβίωση κάποιων αυτόχθονων ειδών. Άρα, η κλιματική αλλαγή, από μόνη της, θα κάνει σπανιότερη τηνπαρουσία ειδών με τα οποία είμαστε εξοικειωμένοι και θα οδηγήσει σε τοπικές εξαφανίσεις ειδών.
Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, η ανάσχεση του οποίου τοποθετείται στο μακρινό μέλλον και προϋποθέτει παγκόσμια κινητοποίηση. Υπάρχουν, όμως, τεχνολογίες και μέτρα που μπορούμε να επιστρατεύσουμε για τον περιορισμό εισόδου βιολογικών εισβολέων στη Μεσόγειο και για την προσαρμογή μας στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται.
Πρέπει, επιστήμονες, πολιτεία, επαγγελματίες που σχετίζονται με την θάλασσα αλλά και οι κάτοικοι της Μεσογείου να βρισκόμαστε σε ετοιμότητα, να παρακολουθούμε τις μεταβολές ώστε να λαμβάνουμε μέτρα και να προσαρμοζόμαστε κατάλληλα.